نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مهندسی عمران، آب و سازه‌های هیدرولیکی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
2 دانشیار گروه GIS، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
3 دانشجوی دکتری مهندسی نقشهبرداری دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی/عضو هیأت علمی گروه مهندسی عمران-نقشهبرداری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بجنورد
چکیده
تأمین آب و مدیریت صحیح منابع آب، یکی از چالش‌های جدی مدیران و تصمیم‌گیران‌این حوزه است. مسأله تصمیمگیری و تلاش برای یافتن یک راهکار مناسب در حوضه‌های کم‌آب جهت حل مشکل کم‌آبی، به تخصیص بهینه و اولویت‌بندی مصرف آب بین بخش‌های کشاورزی، شرب و صنعت و تأمین نیازهای زیست‌محیطی منطقه توجه دارد.این تحقیق با ارائه چارچوبی سیستماتیک و مدلسازی با استفاده از نرم‌افزار WEAP، به بررسی اثرات شکل‌های مختلف توسعه بر سیستم می‌پردازد. جهت بررسی موردی،این مدل در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به کار گرفته شد. سیاست‌های موجود برای حل مشکلات‌این حوضه (ارائه شده توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه)، به انتقال آب از دریاچه خزر به‌این دریاچه تأکید دارند که فعالیتی پر هزینه بوده و اثرات زیست محیطی و مشکلات متعددی دربر خواهد داشت. در‌این مطالعه‌این سناریو به همراه تعدادی از دیگر سناریوهای پیشنهاد شده توسط‌این ستاد، با استفاده از جعبه‌ابزار حامی‌تصمیم‌گیری مبتنی بر تصمیمگیری چندمعیاره مورد ارزیابی قرار گرفته و انتخاب بهترین سناریو به کمک‌این ابزار و بر مبنای روش TOPSIS انجام گرفت. در ادامه به منظور تعیین نحوه تخصیص بهینه آب به بخش‌های مصرفی و بر اساس دیدگاه همکاری ذینفعان در حل مشکل‌این حوضه، با پیشنهاد 4 سناریو مبتنی بر ائتلاف های مختلف ذینفعان، از نظریه بازی‌ها استفاده شد و نتایج نشان داد که با تخصیص آب به ذینفعان و تشکیل بازی کاملاَ همکارانه و استفاده از روش ارزش شاپلی، سود همه ذینفعان افزایش می‌یابد و سناریوی کاملا همکارانه می‌تواند به عنوان جایگزینی برای سناریوی انتقال آب به‌این حوضه مطرح شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Decision Support System for Water Allocation in Water Scarce Basins
نویسندگان [English]
- Sogol Moradian 1
- Mohammad Taleai 2
- Ghasem Javadi 3
1 K. N. Toosi University of Technology
2 K. N. Toosi University of TEchnology
3 K. N. Toosi University of Technology
چکیده [English]
Nowadays, water supply is one of the main causes of tension for scientists in arid countries. Therefore, the assessment of water resources can be considered as a main challenge for the authorities around the world. Successful dicision making in water resources management tries to resolve competing and conflicting needs of water users from different sectors including: domestic, agriculture and industry. In this research, a systematic framework for assessing different scenarios in the system, has been defined based on WEAP. The proposed model was used in the Urmia Lake basin as a case study; A scenario, proposed by the Urmia Lake Reconstruction Team, presists on transmission of water to the lake. In this study, this scenario and some others, proposed by the Urmia Lake Reconstruction Team, were used in this model and the best scenario was identified using a decision support tool based on the principles of TOPSIS, which has been written in FORTRAN. In the following section, water allocation in the catchment was investigated based on the principles of game theory and the outcome of this research shows that applying game theory and using full cooperation games (based on the Shapley Values method), provides better outcomes for all competing users of water. In other words, using the notion of coalition between different sectors including domestic, agriculture and industry, can save about 332 MCM of water which can be used in the dying lake.
کلیدواژه‌ها [English]
- Multi criteria decision making
- game theory
- Water scarce basins
- Urmia Lake
- TOPSIS
- مؤمنی، م.، 1385، مباحث نوین تحقیق در عملیات، چاپ اول، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران.
- مهرگان، م.ر.، دری، ب. و صارمی، م.، 1380، تحقیق در عملیات، جلد اول، چاپ دوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌‌ها (سمت)، تهران.
- نیکوفر، ب. و رومیانفر، س.، 1390، مدلسازی بهره‌برداری بهینه از مخزن سد ستارخان با استفاده از سیستم پشتیبانی DSS تصمیمگیری، اولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاه‌‌های برق آبی، تهران.
- پیرنیا، س. و یزدان‌دوست، ف.، 1392، جعبه ابزار مدل بهم پیوسته منابع و مصارف آب در حوضه دریاچه ارومیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشکده مهندسی عمران.
- صفاری، ن. و ضرغامی، م.، 1392، تخصیص بهینه منابع آب سطحی حوضه دریاچه ارومیه به استان‌های ذینفع با روش‌های تصمیمگیری فاصله محور، نشریه دانش آب و خاک، جلد 23، شماره 1، صفحات 135-149.
- شاهین تاج، ش.، 1391، مدل مدیریت بهم پیوسته پارامترهای موثر در تخمین عملکرد حوضه‌های خشک و نیمه خشک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشکده مهندسی عمران.
- یزدان‌دوست، ف. و مرادیان، س.، 1394، مدیریت انعطاف پذیر ریسک در حوضه‌های با بیلان منفی، دومین همایش ملی بحران آب در‌ایران و خاورمیانه، شیراز.
- Butler, D. and Davies, J.W., 2004, Urban Drainage, Taylor & Francis e-Library, CRC Press.
- Hashemi, M., 2012, A socio- technical assessment framework for integrated water resources management (IWRM) in lake Urmia basin, PhD thesis, university of Newcastle, England.
- Yazdandoost, F. and Bozorgy, B., 2008, Flood risk management strategies using multi-criteria analysis, In:
)