نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• منیره موسی بیگی ¹
• ایمان بهارلو ²
• علیرضا وفائی ن‍ژاد ³

¹ دانشکده جغرافیا، دانشگاه تبریز

² دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

³ شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

شناسایی عوامل مؤثر در گسترش فرسایش خاک و پهنه‌بندی آن یکی از عوامل اساسی، جهت مدیریت و کنترل این پدیده و تعیین راهکارهای مناسب در مقابله با گسترش آن است. هدف از این پژوهش، پهنه بندی فرسایش خاک در حوضه قلعه‌چای، در غرب استان آذربایجان شرقی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه­ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی است. بدین منظور با بررسی منابع و نظر کارشناسان، عوامل مؤثر بر فرسایش خاک از قبیل شیب، جهت شیب، لیتولوژی، کاربری اراضی، شاخص تفاوت پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI)، بارندگی سالانه و خاک مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با استفاده از نرم افزار ArcGIS و ضرایب استخراج شده در فرآیند تحلیل شبکه، نقشه پهنه‌بندی فرسایش خاک تهیه و در پنج کلاس، فرسایشی خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم، باز طبقه‌بندی شد. نتایج این تحقیق نشان داد کلاس‌های خطر زیاد و بسیار زیاد، در مجموع 12/37 درصد از مساحت منطقه که 56/118 کیلومترمربع را شامل می‌شود، در بر می‌گیرد. همچنین در بخش‌های جنوبی و مرکزی حوضه، مقدار فرسایش خاک زیاد است، این مناطق شرایط بحرانی و حادی را از نظر فرسایش نشان می‌دهند و با توجه به احداث و آبگیری سد قلعه‌چای، می‌بایست در اولویت اجرای برنامه‌های حفاظت خاک و آبخیزداری قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

• پهنه‌بندی
• فرآیند تحلیل شبکه‌ای
• فرسایش خاک
• قلعه‌چای
• GIS

عنوان مقاله [English]

Estimation and Zoning Soil Erosion using the Analysis Network Process and GIS (Case Study: Ghale Chai Basin)

نویسندگان [English]

• Monireh Mosabeaigi ¹
• Imam Baharloo ²
• Alireza Vafaeinezhad ³

¹ Faculty of Geography and Urban Planning, Tabriz University, Iran

² Islamic Azad University Tehran, Iran

³ Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Identify factors contributing to the spread of soil erosion, and zoning is an important tool to manage and control this phenomenon and to determine appropriate ways are to deal with spreading this phenomenon. In this research, using analysis network process model and GIS has been estimated zoning map of soil erosion in the catchment tea castle in West, East Azerbaijan Province. For this purpose, by examine the sources and expert opinion, effective factors such as slope, aspect, lithology, land use, normalized difference vegetation index (NDVI), annual precipitation and soil is provided of the geographic information system environment. Then, using Arc GIS software and extracted coefficient, the analysis network process prepared to zone map soil erosion and in five classes: very high, high, medium, low and very low. The results showed that 37.12 percent of the area that includes 118.56 square kilometers, is located in risk classes the high and very high. Furthermore, necessary to explain that in the southern and central parts of the basin is the amount of soil erosion high. These areas showed critical situations and acute erosion. And due to dam construction, Ghale Chai should be placed the priority programs and plans of soil conservation and watershed management.

کلیدواژه‌ها [English]

• Zoning
• Analysis Network Process
• Soil erosion
• Ghale Chai
• GIS