نوع مقاله : مروری

نویسندگان

• فاطمه توکلی‌راد
• حسن احمدی
• علی‌اکبر نظری سامانی
• غلامرضا راهی
• اسماعیل عباسی

دانشگاه تهران

چکیده

 فرسایش خندقی یکی از مخرب‌ترین انواع فرسایش آبی است که ارائه مدلی فراگیر و جهانی با توجه به جنبه‌های مختلف آن دشوار است. کسب اطلاعات از سابقة رفتار خندق و نحوة گسترش آن نیازمند پایش مستقیم سالانه است، که به‌دلیل هزینه و زمان عملاً در شرایط ایران امکان‌پذیر نیست. سنجش از دور و GIS و داده‌های حاصل از این فناوری می‌توانند با فراهم‌آوردن داده‌های مکانی در ابعاد وسیع، در چنین ارزیابی‌هایی نقش اساسی داشته باشند. هدف از پژوهش حاضر برآورد رشد طولی خندق‌ها با استفاده از عکس‌های هوایی دو دورة زمانی و به‌وسیلة روش رقومی‌سازی سختگیرانه مبتنی بر هندسة فریم (با استفاده از دیاپازتیو و اطلاعات و علائم حاشیه‌ای عکس) است. مدل رقومی مورد استفاده برای اورترکتیفای‌کردن عکس‌های هوایی، از خطوط توپوگرافی اصلی و فرعی، نقاط ارتفاعی، آبراهه‌ها، مناطق سایه، صخره‌ها و سطوح آبی در محیط PCI و با ابعاد سلول 7×7 متر به‌دست آمد. با توجه به اندازه‌گیری‌ها، میانگین رشد طولی خندق‌ها به‌وسیله عکس هوایی، 3/1 متر در سال به‌دست آمد. براساس یافته‌های پژوهش حاضر مشخص شد که با استفاده از عکس‌های هوایی و GIS می‌توان مقدار رشد طولی خندق‌ها را با دقت خوبی به‌دست آورد. آنالیزهای رگرسیونی انجام‌شده نشان دادند که بین مساحت حوزة آبخیز بالادست خندق، فاصلة هدکت تا مرز حوزة آبخیز، ارتفاع هدکت و SAR (نسبت جذب سدیم) با گسترش طولی خندق رابطة معنا‌دار وجود دارد.    کلید‌واژه‌ها: آنالیز رگرسیونی، فرسایش خندقی، عکس هوایی، رقومی‌سازی سختگیرانه، بوشهر. 

عنوان مقاله [English]

Using Aerial Photos and GIS Capabilities to Estimate Gullyhead Advancement (Case Study: Samal Watershed, Bushehr Province)

چکیده [English]

Gully erosion is one of the most severe types of water erosion that inclusive and global model to representits development under different environmental circumstances is difficult. Moreover, having knowledgeabout history behaviors of a gully and its advancement requires direct annual monitoring that is notpossible in Iran conditions because of cost and time. GIS and remote sensing with providing spatial data in a large scale have an important role in such evaluation. In this study aerial photos of two periods(1967-1995) were used to estimate the gully head advancement based on frames geometry (usingdispositive and camera calibration data of aerial photos) and rigorous procedure. Digital topographic layers (contour line, point elevation, rocks, and water body and stream line) of digital topographic maps were used to generate a digital model with high accuracy (7×7 m cell size) by PCI Geomatica 9.1 software. The results indicated that the mean of gully head advancement in 1967-2008 period was 1.3 my-. The results of this study showed that the gully head advancement can be obtained with acceptable accuracy using of aerial photo and GIS techniques. Further regression analysis showed that there was significant relationship between the gully contribution area, distance from ridge, height of gully headand SAR with gully head advancement.  Keywords: Regression analysis, Gully erosion, Aerial photo, Rigorous procedure, Bushehr.