توسعة مدل مکانی ریزدانه به‌منظور چینش بهینة کاربری‌های شهری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه زنجان

2 دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده

 افزایش نیاز به زمین و محدودیت عرضة آن، نحوة استفاده از زمین را به چالشی اساسی در عرصة برنامه‌ریزی شهری تبدیل کرده است. در این میان، چینش مناسب و بهینة کاربری‌ها در کنار یکدیگر از چالش‌های اصلی برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری به‌شمار می‌آید. هدف اصلی پژوهش حاضر، به‌کارگیری الگوریتم بهینه‌سازی چندهدفة تجمعی ذرات (MOPSO) به‌منظور دستیابی به چینش بهینة کاربری‌های شهری در سطح ریزدانه است. در تدوین مدل پیشنهادی، از سامانة اطلاعات مکانی (GIS) به‌عنوان مولد گزینه‌ها و سناریوهای مکانی بررسی‌شده استفاده گردید. به این منظور پارامترهای روش به‌کار گرفته‌شده با کاربرد مورد نظر سازگار شدند و گزینه‌های تصمیم‌سازی برمبنای توابع هدف و شروط مسئله ایجاد گردید. سپس با نمایش جواب‌های بهینه و تفاوت میان آنها، به کاربر امکان تصمیم‌گیری داده شد. این مدل در یک محدوده از منطقة هفت تهران اجرا شد و نتایج آن به‌دست ‌آمد، که نشان‌دهندة تکرارپذیری و ثبات روش به‌کار گرفته‌شده است. در چینش کاربری‌ها در سطح ریزدانه با توجه به تعدد قطعات و تنوع کاربری‌ها و نیاز به برآورده‌کردن هم‌زمان چند هدفِ گاه ناسازگار با هم، استفاده از MOPSO می‌تواند تا حد زیادی پیچیدگی‌‌های مربوط به انتخاب و ارزیابی گزینه‌‌های تصمیم‌‌گیری را حل کند. ریزدانه‌بودن مدل ارائه‌شده، حالت دینامیک آن در پشتیبانی از تصمیم‌‌گیری مکانی، و ایجاد حالت‌‌های گوناگون از چینش کاربری‌‌ها برای تصمیم‌‌گیری براساس توابع هدف، از نوآوری‌‌های پژوهش حاضر است. کلید‌واژه‌ها: چینش بهینة کاربری شهری، سیستم اطلاعات مکانی، الگوریتم بهینه‌‌سازی چندهدفة تجمعی ذرات (MOPSO)، تصمیم‌‌گیری چندهدفه.    

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Developing a Spatial Micro-scale Model for Optimum Arrangement of Urban Land Uses based on Multi-Objective Particle Swarm Optimization Algorithm

چکیده [English]

Optimizing of the arrangement of the land uses is one of the main goals of urban land use planning. This issue involves a variety of spatial data and analyses. Moreover, existing different arrangements for diverse land uses causes in complex and wide search space. In view of these matters, the land use arrangement can be supposed as a spatial multi-objective optimization problem. In this research, Multi-Objective Particle Swarm Optimization algorithm along with GIS is applied in the seventh distinct of Tehran to find optimum arrangement of urban land uses. GIS is used to generate and analysis different scenarios of land use arrangements for the optimization algorithm. The proposed approach provides a variety of optimized solutions, giving the possibility of choosing the most desirable results to decision-makers. A new aspect of this research is using the land parcels as the spatial unit. In addition, making dynamic decision on the different types of land uses is one advantages of this method. The test of the method shows an acceptable level of implementation speed along with a high level of repeatability and stability of the algorithm. Keywords: Optimization, Land use planning, GIS, MOPSO, Multi-Objective, Micro Scale, Decision making.