نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• خانم دکتر سارا بهشتی فر ¹
• سیامک بخشعلی پور گاوگانی ²

¹ دانشگاه تبریز

² تبریز

چکیده

زلزله از جمله مخاطرات طبیعی است که به دلیل ماهیت غیر منتظره‌اش، اغلب خسارات جانی و مالی فراوانی از خود بر جای می‌گذارد. در حال حاضر راهی برای پیشگیری از وقوع زلزله وجود ندارد؛ لیکن با راهکارهایی همچون شناسایی مناطق آسیب‌پذیر، می‌توان خسارات ناشی از آن را تا حدی کاهش داد. در این تحقیق به بررسی میزان آسیب‌پذیری بخشی از منطقه 2 شهر تبریز در برابر این رخداد پرداخته شده است. برای این منظور، ابتدا معیارهای موثر در آسیب‌پذیری بافت شهری نظیر مصالح ساختمانی، کیفیت بناها، قدمت بناها و تعداد طبقات، شناسایی و اطلاعات مربوط جمع‌آوری شدند. سپس وزن این معیار‌ها با استفاده از روش بهترین-بدترین که یکی از روش‌های نوین تصمیم‌گیری چند معیاره می‌باشد، ‌محاسبه شدند. در این پژوهش، برای حل مدل مذکور، از روش برنامه‌ریزی خطی سیملپکس استفاده شد و نرخ ناسازگاری حدود 06/0 به‌دست آمد. بر خلاف حالت متداول روش بهترین-بدترین، در هر یک از نقشه‌های معیار، بهترین و بدترین ناحیه، به جای نظر کارشناسی، با استفاده از تحلیل‌های مکانی و به‌طریق محاسباتی، بر اساس وضعیت قطعات ملکی موجود در داخل هر ناحیه تعیین شدند و در نهایت نقشه آسیب‌پذیری در محیط GIS تولید گردید. همچنین مقدار مجاز برای تغییر وزن هر معیار، مشخص شد. وزن معیارهای کیفیت ابنیه و فاصله از فضاهای باز به ترتیب بیشترین و کمترین انعطاف‌پذیری در برابر تغییر را دارند. بر اساس نتایج پژوهش، ناحیه شماره 2 بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر زلزله دارد که 16 درصد از منطقه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده و شامل 1815قطعه ملکی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• نقشه آسیب‌پذیری
• زلزله
• سیستم اطلاعات مکانی(GIS)
• تصمیم‌‌گیری چندمعیاره
• روش بهترین - بدترین(BMW)

عنوان مقاله [English]

Investigating urban vulnerability against earthquakes using GIS and BWM model (Case study: a part of the Tabriz city)

نویسندگان [English]

• sara Beheshtifar ¹
• Siamak Bakhshali pour gavgani ²

¹ Tabriz University

² University of Tabriz

چکیده [English]

Earthquake is one of the natural hazards that, due to its unexpected nature, often causes a lot of human and financial losses. Currently, there is no way to prevent earthquakes; But with strategies such as identifying vulnerable areas, the resulting damages can be reduced to some extent. In this research, the level of vulnerability of a part of the 2nd zone of Tabriz city against this event has been investigated. For this purpose, first, effective indices (criteria) such as building materials, quality of buildings, age of buildings and number of floors, were specified and related information was collected. Then the weights of these criteria were calculated using the best-worst method (BWM), which is one of the new methods of multi-criteria decision making. In this research, the simplex linear programming method was used to solve the mentioned model, and the inconsistency rate was about 0.06. In each factor map, the best and worst areas were determined by spatial analysis and through calculations based on the condition of the parcels inside each area, instead of the expert opinions (unlike the usual BWM). Finally vulnerability map was produced in GIS environment. Also, the allowable change for the weight of each criterion was specified. The weight of building quality and distance from open spaces have the most and least flexibility against change, respectively. According to the results of the research, area No. 2 is the most vulnerable to earthquakes, which accounts for 16% of the studied area and includes 1815 parcels.

کلیدواژه‌ها [English]

• : vulnerability map
• earthquake
• geographic information system (GIS)
• multi-criteria decision making
• best-worst method (BMW)