نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• میرسعید موسوی ¹
• آیدا غفوری ²
• مهسا فرامرزی اصل ³

¹ استادیار گروه شهرسازی و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

² پژوهشگر دکتری طراحی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

³ استادیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

مشکلات موجود در زندگی شهری مانند کم رنگ شدن نقش محیط به عنوان محلی برای حضور شهروندان و فعالیت بدنی آنها، افزایش وسایل نقلیه و در نتیجه کم تحرکی و افزایش بیماریهای غیرواگیر، نگرانی جامعه جهانی را نسبت به سلامت عمومی در پی داشته است. هدف پژوهش، ارزیابی ذهنی و عینی معیارهای تاثیرگذار محیطی بر سلامت عمومی ساکنان در سه بعد جسمی، روانی و اجتماعی، در محله آغه زمان شهر سنندج می باشد. جمع آوری داده های ذهنی و عینی پژوهش از لحاظ زمانی به صورت متوالی صورت گرفته، در این راستا چهار فاز پژوهش تعریف شده است. فاز اول ارزیابی ذهنی کیفی ساکنان از سلامت روانی و اجتماعی، فاز دوم گردآوری داده های ذهنی کمی ساکنان از سلامت جسمی، فاز سوم ارزیابی عینی کمی محیط و فاز چهارم بررسی همبستگی بین متغیرهای پژوهش می باشد. داده های ذهنی با استفاده از پرسشنامه و داده های عینی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به دست آمده است. برای تحلیل رابطه بین معیارهای محیطی محله و فعالیت های بدنی و تعیین رابطه بین متغیرها از تحلیل رگرسیون در نرم افزار SPSS استفاده شده است. داده های عینی نظیر نوع بلوک بندی و نمونه الگوی فضایی شکلی محله، لایه کاربری اراضی و شبکه معابر و... توسط سیستم اطلاعات جغرافیایی محاسبه شد و در شاخص نحو فضا وارد شده تا میزان پیاده مداری محله مشخص شود. در نهایت روابط و تأثیر معیارهای محیطی بر سلامت عمومی با استفاده از تحلیل رگرسیون در نرم افزار Lisrel مشخص شده است. نتایج نشان داده که دو معیار آسایش و آرامش محیط با امتیاز 23 و تعاملات اجتماعی و فرهنگ همسایگی با امتیاز 21 به ترتیب بیشترین تاثیر را بر سلامت روانی و اجتماعی دارند. همچنین معیارهای محیطی نظیر اختلاط کاربری با آماره 671/5، کیفیت های بصری و زیبایی شناختی با آماره 961/7 و زیرساخت های ویژه پیاده و دوچرخه با آماره 475/8 به ترتیب بیشترین تاثیر را بر فعالیت های بدنی کاری، تفریحی و ورزشی و به تبع آن سلامت جسمی دارند. با توجه به داده های به دست آمده خیابان نمکی با امتیاز 21 بیشترین میزان اتصال و همپیوندی، عمق و کنترل را با کل محله دارد و بالاترین سطح پیاده مداری را در سطح محله به خود اختصاص داده است. نتایج کلی نشان می دهد که با توجه به تاثیر و ارتباط مستقیم معیارهای محیطی طراحی شهری بر فعالیت های بدنی و از طرف دیگر وجود ارتباط مثبت و معنادار بین فعالیت های بدنی و سلامت عمومی، مشخص شد که سلامت عمومی ساکنان با معیارهای محیطی طراحی شهری ارتباط دارد، لیکن این ارتباط نه به طور مستقیم بلکه با مداخله فعالیت های بدنی اتفاق می افتد.

کلیدواژه‌ها

• سلامت عمومی
• طراحی شهری
• سیستم اطلاعات جغرافیایی
• نحو فضا
• شهر سنندج

عنوان مقاله [English]

Evaluation of environmental criteria affecting citizens' health using geographic information system (case example: Agheh Zaman neighborhood of Sanandaj city)

نویسندگان [English]

• Mir Saeed Moosavi ¹
• Aida Ghafoori ²
• Mahsa Faramarzi Asl ³

¹ Assistant Professor, Department of Urban Planning and Architecture, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

² Urban Design Doctoral Researcher, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Architecture, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

The problems in urban life, such as the diminution of the role of the environment as a place for the presence of citizens and their physical activity, the increase in vehicles and as a result inactivity and the increase in non-communicable diseases, have caused the concern of the world community about public health. The aim of the research is to evaluate subjectively and objectively the environmental criteria affecting the general health of the residents in three physical, psychological and social dimensions in Agha Zaman neighborhood of Sanandaj city. The collection of subjective and objective research data was done sequentially in terms of time, in this regard, four phases of the research were defined. The first phase is the subjective qualitative assessment of the residents regarding their mental and social health, the second phase is the collection of quantitative subjective data of the residents regarding their physical health, the third phase is the quantitative objective assessment of the environment, and the fourth phase is the examination of the correlation between the research variables. Subjective data was obtained using a questionnaire and objective data was obtained using a geographic information system. To analyze the relationship between neighborhood environmental criteria and physical activities and to determine the relationship between variables, regression analysis was used in SPSS software. Objective data such as the type of block arrangement and the example of the spatial pattern of the neighborhood, the land use layer and the road network, etc., were calculated by the geographic information system and entered into the index of space syntax to determine the pedestrianization of the neighborhood. Finally, the relationships and effects of environmental criteria on public health have been identified using regression analysis in Lisrel software. The results showed that the two measures of comfort and tranquility of the environment with a score of 23 and social interactions and neighborhood culture with a score of 21 respectively have the greatest impact on mental and social health. Also, environmental criteria such as mix of uses with a score of 5.671, visual and aesthetic qualities with a score of 7.961, and special infrastructure for pedestrians and bicycles with a score of 8.475 have the greatest impact on physical work, leisure and sports activities, respectively. As a result, they have physical health. According to the obtained data, Namaki Street with a score of 21 has the highest level of connection and interconnection, depth and control with the whole neighborhood and has the highest level of pedestrian circulation in the neighborhood. The general results show that due to the direct impact and relationship of environmental criteria of urban design on physical activities and on the other hand, the existence of a positive and meaningful relationship between physical activities and general health, it was found that the general health of residents is related to the environmental criteria of urban design. Yes, but this relationship does not happen directly but with the intervention of physical activities.

کلیدواژه‌ها [English]

• public health
• urban design
• geographic information system
• space syntax
• Sanandaj city