نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی کرم پور ¹
• صمد خسروی یگانه ²
• حامد حیدری ³

¹ هیات علمی دانشگاه لرستان

² دانشجوی دکتری گروه جغرافیا. دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه لرستان

³ دانشگاه لرستان

چکیده

مقدمه

در هر منطقه‌ای شرایط خشکسالی از متوسط تا شدید و با مدت‌زمان متفاوت متغیر است که نیاز به نظارت مداوم و عملیاتی دارد. هر چه خشکسالی در مدت‌زمانی طولانی‌تر رخ دهد، اثرات آن بر پوشش گیاهی و منابع آبی بیشتر است و خشکسالی تشدید می‌شود که می‌تواند خدمات را برای انسان محدود و دستگاه‌های طبیعی را تغییر دهد. اثرات خشکسالی شامل تخریب زیستگاه برای حیات‌وحش و کیفیت آب، کاهش دسترسی به منابع آب و غیره است.و درنتیجه اختلالاتی مانند حوادث آتش‌سوزی و دیگر حوادث طبیعی افزایش می‌یابد. ). پوشش گیاهی در هر منطقه به ویژه در مناطق مختلف استان لرستان هر ساله با خطر وقوع آتش سوزی های متعدد به دلیل کمبود بارش و خشکی محیط قرار دارد. به همین دلیل موضوع آشکار سازی و مشخص کردن مناطق مستعد آتش سوزی در رابطه با مهم ترین عنصر اقلیمی(بارش) انتخاب و انجام شده است که این امر می تواند انجام اقدامات مناسب و پیشگیرانه حفاظت از مناطق پوشش گیاهی را تسهیل نماید. در این تحقیق سعی شده از روش ترکیبی استفاده شود.

مواد و روش ها:

در این مطالعه تلاش شده است با استفاده از تصاویر مادون‌قرمز سنجنده Suomi NPP با بهره‌گیری از شاخص‌های NDVI، VCIوTCI به بررسی وضعیت خشکسالی پوشش گیاهی در استان لرستان پرداخته شود. دوره موردمطالعه 2021-2013 مربوط به اول آوریل تا انتهای ژولای (هفته 13تا26میلادی) به‌صورت میانگین هفتگی است. میانگین ماهانه شاخص استاندارد بارش(SPI) با استفاده از داده‌های بارش استفاده از داده‌های بارش ماهانه ایستگاه های هواشناسی الیگودرز، دورود، خرم‌آباد، بروجرد، نورآباد، کوهدشت و ازنا انجام‌گرفته تا وضعیت بارش به‌خوبی تحلیل شود و ماه های خشک و مرطوب از یکدیگر تفکیک شوند. سپس ضریب همبستگی شاخص SPIبا هریک از شاخص‌های پوشش گیاهی(NDVI، VCI وTCI, محاسبه شود.

نتایج و بحث

براساس داده‌های بارش ثبت‌شده در ایستگاه‌های هواشناسی استان لرستان می‌توان گفت که در فصل تابستان (ژولای، اوت و سپتامبر) در محدوده مطالعاتی بارش رخ نمی‌دهد و تنها در فصول پاییز، زمستان و بهار شاهد بارش هستیم. بنابراین سال آبی در استان لرستان به‌طور تقریبی از دهه سوم سپتامبر آغاز و تا دهه دوم و سوم ژوئن هرسال ادامه دارد.که این امر نشان دهنده خشکی بسیار زیاد هوا و کمبود رطوبت است. خشکی هوا یا کمبود رطوبت و افزایش دما شرایط لازم را برای ایجاد آتش سوزی در استان فراهم می نماید. در این نوشتار، در فصل تابستان استان لرستان یک‌فصل خشک را می‌گذارند و ماه اوت خشک ترین ماه سال است.

نتیجه: این پژوهش نشان داد که همواره پوشش گیاهی در استان لرستان با خطر وقوع آتش سوزی رو به رو ست و این در سال هایی که کمبود بارش وجود داشته است، در ماه های مختلف بسیار زیاد است. اثبات گردید که چنانچه در ماه های اول سال آبی کمبود بارش وجود داشته باشد، خطر آتش سوزی پوشش گیاهی حتی در ماه های سرد سال وجود دارد و این خطر در ماه های گرم سال به طور قابل توجهی افزایش می یابد که این امر در سال 2021 وجود داشته است. محاسبات SPIنشان داد که ماه های ژولای، اوت و سپتامبر در استان لرستان منفی است. نتایج نشان می‌دهد که بهترین شاخص مبتنی بر تصاویر ماهواره‌ای جهت پایش خشکسالی پوشش گیاهی و خطر آتش سوزی در منطقه موردمطالعه (TCI) است. در سال های 2013 ،2015 بیشترین شدت خطر آتش سوزی در پوشش گیاهی در مناطق غربی و مرکزی استان لرستان رخ‌داده است. در سال 2021 شدیدترین شدت خطر آتش سوزی در پوشش گیاهی در منطقه موردمطالعه به وقوع پیوسته است. به دلیل تغییرات زیاد و پراکندگی میزان شاخص های پوشش گیاهی موثر در وقوع آتش سوزی از لحاظ زمانی و مکانی از همبستگی ناپارامتریک اسپیرمن استفاده شده است.

کلمات کلیدی: آتش سوزی پوشش گیاهی، بارش، خشکسالی، تصاویر مادون قرمز، استان لرستان

کلیدواژه‌ها

• آتش سوزی پوشش گیاهی
• خشکسالی
• بارش
• تصاویر مادون قرمز
• استان لرستان

عنوان مقاله [English]

Identification of fire-prone areas in the vegetation of Lorestan province using remote sensing method

نویسندگان [English]

• mostafa karampour ¹
• samad khosravi yegane ²
• hamed heidri ³

¹ lorestan university

² Ph.D. student of the Department of Geography. Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University

³ University of Lorestan

چکیده [English]

Introduction

In each region, drought conditions vary from moderate to severe and with different durations, which require continuous and operational monitoring. The longer a drought occurs, the greater its effects on vegetation and water resources, and the more severe the drought, which can limit human services and alter natural systems. The effects of drought include habitat destruction for wildlife and water quality, reduced access to water resources, etc. and as a result, disruptions such as fire incidents and other natural disasters increase. ). Vegetation in each region, especially in different regions of Lorestan province, is at risk of numerous fires every year due to the lack of rain and dryness of the environment. For this reason, the issue of revealing and identifying fire-prone areas in relation to the most important climatic element (rainfall) has been selected and carried out, which can facilitate appropriate and preventive measures to protect vegetation areas. In this research, a combined method has been used.

Material and methods:

In this study, an attempt has been made to investigate the drought condition of vegetation in Lorestan province by using Suomi NPP infrared images using NDVI, VCI and TCI indices. The studied period of 2013-2021 corresponds to the first of April to the end of July (week of 13-26 AD) as a weekly average. The monthly average of Standard Precipitation Index (SPI) using precipitation data, the use of monthly precipitation data from Aligoderz, Durood, Khorramabad, Borujerd, Noorabad, Kohdasht and Azna weather stations was done to analyze the precipitation situation well and separate dry and wet months from each other. become Then the correlation coefficient of SPI index with each vegetation index (NDVI, VCI and TCI) is calculated.

Results and discussion:

Based on the rainfall data recorded in the meteorological stations of Lorestan province, it can be said that there is no rainfall in the study area in the summer season (July, August and September) and only in the autumn, winter and spring seasons. Therefore, the water year in Lorestan province starts approximately from the third decade of September and continues until the second and third decade of June every year. This indicates the very dry air and lack of humidity. Dry air or lack of humidity and increase in temperature provide the necessary conditions for causing fire in the province. In this article, they put a dry season in the summer season of Lorestan province and August is the driest month of the year.

Conclusion

The results of this research showed that the vegetation in Lorestan province is always facing the risk of fire and this is very high in the years when there is a lack of rainfall, in different months. It was proved that if there is a lack of rainfall in the first months of the water year, there is a risk of vegetation fire even in the cold months of the year, and this risk increases significantly in the hot months of the year, which is the case in 2021. there have been. SPI calculations showed that the months of July, August and September are negative in Lorestan province. The results show that the best indicator is based on satellite images for monitoring vegetation drought and fire risk in the study area (TCI). In the years 2013 and 2015, the highest fire risk occurred in the western and central regions of Lorestan province. In 2021, the most severe fire risk has occurred in vegetation in the studied area. Due to the large changes and dispersion of vegetation indicators effective in the occurrence of fires in terms of time and place, Spearman's non-parametric correlation has been used.

Keywords: Vegetation fire, drought , precipitation, infrared images, Lorestan province

کلیدواژه‌ها [English]

• Vegetation fire
• drought
• precipitation
• infrared images
• Lorestan province