صدیقه لطفی؛ توحید علی زاده
چکیده
زمین یک منبع طبیعی حیاتی برای بقای انسان و اساس همه خدمات اکوسیستم است. بااین‌حال، تخریب اراضی در قالب کاربری و تغییر پوشش زمین، یک مشکل جدی در جهان بوده است. مهاجرت روستایی به شهر در کشورهای درحال‌توسعه و همچنین تبدیل بسیاری از روستاهای مجاور به مناطق شهری، تا حد زیادی باعث افزایش سریع وسعت سکونتگاه‌های شهری شده است. شواهد نشان ...
بیشتر
زمین یک منبع طبیعی حیاتی برای بقای انسان و اساس همه خدمات اکوسیستم است. بااین‌حال، تخریب اراضی در قالب کاربری و تغییر پوشش زمین، یک مشکل جدی در جهان بوده است. مهاجرت روستایی به شهر در کشورهای درحال‌توسعه و همچنین تبدیل بسیاری از روستاهای مجاور به مناطق شهری، تا حد زیادی باعث افزایش سریع وسعت سکونتگاه‌های شهری شده است. شواهد نشان می‌دهد شمال ایران در حال تجربه تغییرات سریع کاربری اراضی است که پایداری منطقه را در طول سه دهه اخیر به خطر انداخته است. این مقاله با هدف شناسایی و مقایسه تغییرات رشد شهر و گسترش شهر آمل واقع در استان مازندران در سه دهه از سال 1365 تا 1395 انجام شد. رشد شهری با افزایش مطلق جمعیتی که در شهرها زندگی می‌کنند و گسترش شهری با تغییرات پوشش زمین در طول زمان تعریف می‌شود. از‌این‌رو، جهت تولید تصاویر تغییرات پوشش زمین در سال‌های مختلف، با استفاده از داده‌های تصاویر سری زمانی لندست (سنجنده‌های TM، ETM+ و OLI/TIRS)، از مدل اختلاط‌زدایی خطی بر اساس استخراج اعضای انتهایی استفاده شده و دو طبقه‌ی اراضی شهری و غیرشهری برای هر مقطع زمانی مورد شناسایی قرار گرفته است. روش اختلاط‌زدایی طیفی به عنوان روشی نو در تحلیل تغییرات پوشش زمین به شمار می‌آید که کمتر در پژوهش‌های مرتبط با مسائل شهری به آن پرداخته شده است. صحت‌سنجی طبقه‌بندی پوشش اراضی، با استفاده از ماتریس خطای ابهام با محاسبه‌ی صحت کلی بالای 90 درصد و ضریب کاپای بالای 80 درصد برای تصاویر به‌دست‌آمده، دقت بالا و بسیار خوبی را نشان می‌دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد، افزایش دو برابری جمعیت شهر در این سه دهه، نه‌تنها با گسترش افقی به میزان 60 درصد در اراضی سبز و باز پیرامونی همراه بوده است، بلکه افزایش تراکم ساختمانی و تعداد طبقات را نیز در پی داشته است. در این سه دهه، گسترش شهر آمل به‌طورکلی از مرکز به پیرامون بوده و کمترین تغییرات در قسمت‌های مرکزی شهر و بیشترین تغییرات نیز در قسمت‌های شمالی و شرقی شهر رخ داده است.
محمد ُسلیمانی لامیانی؛ عامر نیک پور؛ صدیقه لطفی؛ حامد عباسی
چکیده
فرم شهر به دلیل این که بستر تحرکات شهری را در درون خود شکل می‌دهد از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از مولفه-های کلیدی موثر بر کیفیت فرم شهری نیز دسترسی مناسب به فعالیت‌ها و خدمات شهری است. گسترش رشد افقی کلانشهر تهران در چند دهه اخیر، موجب شده است که بافت و ساختار این شهر به سمت ناپایداری در حرکت باشد که نتیجه آن دسترسی نابرابر و ...
بیشتر
فرم شهر به دلیل این که بستر تحرکات شهری را در درون خود شکل می‌دهد از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از مولفه-های کلیدی موثر بر کیفیت فرم شهری نیز دسترسی مناسب به فعالیت‌ها و خدمات شهری است. گسترش رشد افقی کلانشهر تهران در چند دهه اخیر، موجب شده است که بافت و ساختار این شهر به سمت ناپایداری در حرکت باشد که نتیجه آن دسترسی نابرابر و نامتوازن شهروندان به نقاط مختلف شهر را به دنبال داشته است. از این رو ساختاریابی شهر به گونه‌ای که نیازمندی‌های شهروندان را در کوتاه‌ترین فاصله از محله سکونت و به آسانی تامین نماید، اهمیت زیادی در برنامه‌ریزی شهری دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت فرم و دسترسی محله‌های شهر تهران انجام شده است. داده‌های و اطلاعات لازم از بلوک‌های آماری مرکز آمار، نقشه کاربری اراضی شهر و سایت Open Street Map استخراج شد و برای آنالیز داده‌ها از نرم‌افزارهای GIS و Excel استفاده شد. برای ارزیابی فرم شهری از 3 شاخص اصلی تراکم، اتصال و اختلاط استفاده شد و برای سنجش دسترسی نیز از مدل جاذبه هنسن استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که محله‌های موجود در بافت مرکزی شهر تهران از فرم پایدارتری در مقایسه با سایر محله‌ها برخوردار هستند و محله‌های غربی تهران از فرم ناپایدار برخوردار هستند. ضریب دسترسی در شهر تهران نیز نشان داد که بخش مرکزی و شمالی شهر از نظر دسترسی در وضعیت مناسب‌تری نسبت به دیگر نواحی شهر قرار دارند. نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی نیز نشان داد که رابطه مستقیم و معناداری بین فرم شهری و دسترسی وجود دارد؛ اما میزان همبستگی بین آنها قوی نیست. در این میان از بین شاخص‌های فرم شهری، شاخص تراکم ساختمانی بیشترین میزان همبستگی را با دسترسی شهری دارد.
