عطا امینی؛ مهدی کرمی مقدم؛ محمدحسین سدری؛ سمیه کاظمی
چکیده
در سالهای اخیر، با تغییر کاربری و توسعة اراضی کشاورزی در حوضههای کشور، میزان فرسایش و تولید رسوب افزایش یافته است. با توجه به اینکه در بیشتر زیرحوضهها، آمار ایستگاههای رسوبسنجی بهصورت درازمدت ثبت نشده است، برآورد میزان رسوب و فرسایش با مشکلاتی مواجه است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل مؤثر در فرسایش و رسوب و تعیین مقادیر کمّی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، با تغییر کاربری و توسعة اراضی کشاورزی در حوضههای کشور، میزان فرسایش و تولید رسوب افزایش یافته است. با توجه به اینکه در بیشتر زیرحوضهها، آمار ایستگاههای رسوبسنجی بهصورت درازمدت ثبت نشده است، برآورد میزان رسوب و فرسایش با مشکلاتی مواجه است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل مؤثر در فرسایش و رسوب و تعیین مقادیر کمّی فرسایش در حوضة آبخیز خورخوره در استان کردستان است. به این منظور، ابتدا با استفاده از نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی و عکسهای هوایی در محیط GIS، نقشة نوع و گونههای فرسایش تهیه شد و این نقشهها، با بررسیهای صحرایی، تدقیق و ارزیابی شدند. براساس مدل MPSIAC، عوامل نُهگانة مؤثر در فرسایش درمورد تمامی زیرحوضهها، بهتفکیک بررسی شد و امتیازات هر عامل بهدست آمد. با جمع امتیازات عوامل، درجة رسوبدهی برای هر زیرحوضه تعیین و سپس مقدار رسوب و فرسایش ویژه و فرسایش کل در هر زیرحوضه محاسبه شد. نتایج نشان داد عوامل توپوگرافی و وضعیت فعلی فرسایش بیشترین نقش و عامل آبوهوا کمترین نقش را در میزان رسوبدهی حوضه دارند. طبق نتایج، 92% کل حوضه دارای درجة رسوبدهی زیاد در کلاس فرسایش درجة چهار است. نسبت رسوب تحویلی حوضه (SDR) بین 32 تا 50% متغیر است. کمترین و بیشترین مقدار فرسایش ویژه در زیرحوضههای متفاوت، بهترتیب معادل 10 و 35 تن بر هکتار در سال، بهدست آمد. مقدار رسوب ویژه و فرسایش ویژة کل حوضه نیز، بهترتیب 4/6 و 4/17 تن بر هکتار در سال، حاصل شد.