مریم حقیقی؛ محمد پناهنده؛ محمدجواد تجدد؛ فریبرز جمالزاد فلاح؛ مهسا عبدلی
چکیده
تالاب‌ها به‌منزلة جزء اساسی اکوسیستم جهانی در پیشگیری یا کاهش شدت سیل، تغذیة سفره‌های آب زیرزمینی و فراهم‌آوردن زیستگاه منحصربه‌فرد برای گیاهان و جانوران و دیگر خدمات و سودمندی‌ها، از عناصر اصلی استراتژی حفاظت منطقه‌ای‌اند. تالاب بین‌المللی انزلی در استان گیلان یکی از ده تالاب ارزشمند جهان است که به‌لحاظ تغییرات ساختاری ...
بیشتر
تالاب‌ها به‌منزلة جزء اساسی اکوسیستم جهانی در پیشگیری یا کاهش شدت سیل، تغذیة سفره‌های آب زیرزمینی و فراهم‌آوردن زیستگاه منحصربه‌فرد برای گیاهان و جانوران و دیگر خدمات و سودمندی‌ها، از عناصر اصلی استراتژی حفاظت منطقه‌ای‌اند. تالاب بین‌المللی انزلی در استان گیلان یکی از ده تالاب ارزشمند جهان است که به‌لحاظ تغییرات ساختاری حاصل از فرایندهای انسان‌ساخت، دچار تغییرات زیادی در کاربری اراضی و پوشش گیاهی شده و ماهیت و کارکردهای اکولوژیک آن به‌خطر افتاده است. هدف این مطالعه بررسی کاربرد داده‌های سنجش از دور در نقشه‌سازی تغییرات الگوی فضایی سیمای سرزمین، به‌کمک نمونه‌برداری زمینی در سطح بستر تالاب و تجزیه‌وتحلیل تغییرات انسجام سرزمینی براساس متریک‌های سیمای سرزمین است. ابتدا داده‌های ماهواره‌ای بررسی شد و ازطریق طبقه‌بندی تصاویر سنتینل‌ـ 2، متعلق به سال‌های 2016 تا 2020 با نقاط نمونه‌برداری زمینی، نقشة کلاس‌های پوشش اراضی در هفت طبقة کشاورزی، بایر، نیزار، جنگل، مرتع، پهنة آبی و شهری، برای نقشه‌سازی و تجزیه‌وتحلیل متریک‌های سیمای سرزمین، پدید آمد. پس‌از استخراج متریک‌های سیمای سرزمین در سطح کلاس و سیمای سرزمین با نرم‌افزار Fragstats و تعیین متریک‌های مناسب طبق روش PCA، با نرم‌افزارهای R و Canoco، متریک‌های LPI، LSI، ENN_MN، CA، TE، NP، SHAPE_MN، PARA_MN، IJI، AREA_MN به‌منزلة متریک‌های کاربردی برای تحلیل بهتر منطقه، انتخاب شدند. آنالیز متریک‌ها بیانگر آن است که به‌طور کلی سیمای سرزمین از‌هم گسیخته‌شده، ازنظر شکلی، پیچیده‌تر و نامنظم‌تر و ازنظر میزان یکپارچگی عناصر ساختاری، ناپیوسته‌تر شده است.
سبا خاریابند؛ سارا عطارچی
چکیده
در چند دهه اخیر در ایران، در نتیجه تغییر اقلیم و رشد جمعیت، سطح و عمق آب در تالاب‌ها بسیار کاهش یافته است. بنابراین ضرورت دارد عوامل اصلی این تغییرات شناسایی شده و در صورت امکان، اقدامات لازم برای کاهش نرخ تغییرات صورت پذیرد. پیشرفت روزافزون تکنولوژی سنجش از دور، فرصت بی‌نظیری برای پایش روند تغییرات در محیط‌های طبیعی فراهم میکند. ...
بیشتر
در چند دهه اخیر در ایران، در نتیجه تغییر اقلیم و رشد جمعیت، سطح و عمق آب در تالاب‌ها بسیار کاهش یافته است. بنابراین ضرورت دارد عوامل اصلی این تغییرات شناسایی شده و در صورت امکان، اقدامات لازم برای کاهش نرخ تغییرات صورت پذیرد. پیشرفت روزافزون تکنولوژی سنجش از دور، فرصت بی‌نظیری برای پایش روند تغییرات در محیط‌های طبیعی فراهم میکند. سری ماهواره لندست از دهه 1970، طولانی‌ترین آرشیو تصاویر سنجش از دور است. تصاویر ماهواره‌ای، داده‌ها را در سطح وسیع‌تر و در فواصل زمانی کوتاه‌تر با هزینه کمتر فراهم میکند. تالاب انزلی، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های بین المللی ایران است که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. در چند دهه اخیر، با افزایش جمعیت و رشد و گسترش مناطق مسکونی و زمین‌های زراعی، تغییرات اقلیمی منطقه و همچنین تغییرات شدید تراز آبی دریای خزر، این تالاب به سوی خشک شدن پیش رفته است. در تحقیق حاضر، با استفاده از تصاویر لندست به بررسی تغییرات عمق تالاب پرداخته شده است. تغییرات عمق با توجه به داده‌های بارش و دما و تغییرات تراز آب دریای خزر در بازه 30 ساله، از سال 1988 تا سال 2018، تشریح شده است. نتایج نشان می‌دهد تغیرات عمق تالاب، عمدتا از تغییرات تراز آب دریای خزر متاثر شده است و تغییرات بارش و دما، دلایل اصلی کاهش عمق تالاب انزلی نیستند.
رضا شاکری؛ کامران شایسته؛ مهدی قربانی
چکیده
فعالیت‌های طبیعی و انسانی در مناطق ساحلی، باعث تغییرات پویای کاربری و پوشش زمین می‌شود. رشد سریع جمعیت در این مناطق، باعث تسریع در روند تغییر کاربری‌ها و پوشش طبیعی زمین و انتقال به کاربری‌های مسکونی و توسعه زیرساخت‌ها می‌شود. این پژوهش، به‌منظور بررسی و مدل‌سازی تغییرات کاربری زمین در حوزه تالاب انزلی بین سال‌های 1975 تا 2015، ...
بیشتر
فعالیت‌های طبیعی و انسانی در مناطق ساحلی، باعث تغییرات پویای کاربری و پوشش زمین می‌شود. رشد سریع جمعیت در این مناطق، باعث تسریع در روند تغییر کاربری‌ها و پوشش طبیعی زمین و انتقال به کاربری‌های مسکونی و توسعه زیرساخت‌ها می‌شود. این پژوهش، به‌منظور بررسی و مدل‌سازی تغییرات کاربری زمین در حوزه تالاب انزلی بین سال‌های 1975 تا 2015، با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و پیش‌بینی تغییرات احتمالی کاربری زمین در سال 2045 با استفاده از مدل LCM انجام شده است. به منظور دستیابی به تغییـرات کمی و کیفـی رخ‌داده در منطقه مورد مطالعه، نقشه‌های کاربری حوزه آبخیز تالاب انزلی از تصاویر ماهواره لندست سال‌های 1975، 1989، 2000 و 2015 استفاده شده است. بر این اساس، شش طبقه کاربری کشاورزی، مرتع، جنگل، اراضی تالابی، اراضی مسکونی و تالاب با استفاده از روش طبقه‌بندی الگوریتم حداکثر احتمال مـدنظـر قـرار گرفـت. ارزیابی صحت نقشه‌های کاربری زمین مستخرج از تصاویر ماهواره‌ای به دو صورت دقت کلی و ضریب کاپا به ترتیب برابر 87 درصد و 0.71 با استفاده از 323 نقطه از طریق الگوریتم نمونه‌گیری لایه‌ای تصادفی محاسبه شد. تجزیه و تحلیل ماتریس تشخیص تغییرات نشان می‌دهد که در طی دوره زمانی 1975 تا 2015 کل تغییرات و انتقال کاربری‌های مختلف به یکدیگر 76648.14 هکتار است. بیشترین تغییرات بین کاربری‌های مختلف در طی این زمان مربوط به انتقال کاربری‌های مختلف به کاربری کشاورزی به میزان 49827.69 هکتار است که این میزان معادل 65 درصد کل تغییرات کاربری‌های مختلف است. در تغییر کاربری‌های صورت گرفته به کشاورزی، کاربری‌های جنگل (64 درصد)، مرتع(16 درصد)، اراضی تالابی (10 درصد)، تالاب(8 درصد) و مناطق مسکونی (2 درصد) بیشترین سهم را دارند. در طول مدت مطالعه، گسترش کاربری مسکونی همواره روندی مثبت و منطبق بر افزایش جمعیت داشته است. مدل‌سازی پتانسیل انتقال با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و استفاده از 7 متغیر و 8 زیر مدل انجام شد. نتایج مدل‌سازی با استفاده از شبکه عصبی در اکثر سناریوها صحت بالایی (60.14 تا 88.73 درصد) را نشان داد. به منظور بررسی صحت مدل‌سازی ضریب کاپای استاندارد (0.8948) و مقادیر خطای Null Successes (77.9 درصد), Hits (3.1 درصد), Misses (15.9 درصد), False Alarms (3.1 درصد) محاسبه و وضعیت صحت برای موقعیت و کمیت پیکسل‌های هر طبقه به دست آمد. نسبت Hits به کل پیکسل‌های تغییر کرده (14.2) بیانگر قابل‌قبول بودن نتایج مدل در پیش‌بینی تغییرات کاربری زمین است. مقایســه نتایج حاصــل از تبدیل و تغییر کلاس کـاربری‌هـای زمین در دوره زمـانی 2015 تـا 2045 (پیش‌بینی‌شده) در منطقه، نشـــان می‌دهد اگر روند بهره‌برداری از ســـرزمین با شـــیوه مدیریت فعلی ادامه یابد، 10036.26 هکتار اراضی جنگلی به اراضی کشاورزی (67.69 درصد)، مرتع(32.04 درصد)، مناطق مسکونی(0.16 درصد) و اراضی تالابی تبدیل می شود و با احتساب انتقال سایر کاربری‌ها به کاربری جنگل در مجموع در طول این مدت، شاهد کاهش 9963.36 هکتار جنگل خواهیم بود. به طور کلی در این مدت اراضی کشاورزی، مرتع و مناطق مسکونی افزایش یافته و کاربری‌های جنگل، تالاب و اراضی تالابی کاهش خواهد داشت.
