محمد ُسلیمانی لامیانی؛ عامر نیک پور؛ صدیقه لطفی؛ حامد عباسی
چکیده
فرم شهر به دلیل این که بستر تحرکات شهری را در درون خود شکل می‌دهد از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از مولفه-های کلیدی موثر بر کیفیت فرم شهری نیز دسترسی مناسب به فعالیت‌ها و خدمات شهری است. گسترش رشد افقی کلانشهر تهران در چند دهه اخیر، موجب شده است که بافت و ساختار این شهر به سمت ناپایداری در حرکت باشد که نتیجه آن دسترسی نابرابر و ...
بیشتر
فرم شهر به دلیل این که بستر تحرکات شهری را در درون خود شکل می‌دهد از اهمیت فراوانی برخوردار است. یکی از مولفه-های کلیدی موثر بر کیفیت فرم شهری نیز دسترسی مناسب به فعالیت‌ها و خدمات شهری است. گسترش رشد افقی کلانشهر تهران در چند دهه اخیر، موجب شده است که بافت و ساختار این شهر به سمت ناپایداری در حرکت باشد که نتیجه آن دسترسی نابرابر و نامتوازن شهروندان به نقاط مختلف شهر را به دنبال داشته است. از این رو ساختاریابی شهر به گونه‌ای که نیازمندی‌های شهروندان را در کوتاه‌ترین فاصله از محله سکونت و به آسانی تامین نماید، اهمیت زیادی در برنامه‌ریزی شهری دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت فرم و دسترسی محله‌های شهر تهران انجام شده است. داده‌های و اطلاعات لازم از بلوک‌های آماری مرکز آمار، نقشه کاربری اراضی شهر و سایت Open Street Map استخراج شد و برای آنالیز داده‌ها از نرم‌افزارهای GIS و Excel استفاده شد. برای ارزیابی فرم شهری از 3 شاخص اصلی تراکم، اتصال و اختلاط استفاده شد و برای سنجش دسترسی نیز از مدل جاذبه هنسن استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که محله‌های موجود در بافت مرکزی شهر تهران از فرم پایدارتری در مقایسه با سایر محله‌ها برخوردار هستند و محله‌های غربی تهران از فرم ناپایدار برخوردار هستند. ضریب دسترسی در شهر تهران نیز نشان داد که بخش مرکزی و شمالی شهر از نظر دسترسی در وضعیت مناسب‌تری نسبت به دیگر نواحی شهر قرار دارند. نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی نیز نشان داد که رابطه مستقیم و معناداری بین فرم شهری و دسترسی وجود دارد؛ اما میزان همبستگی بین آنها قوی نیست. در این میان از بین شاخص‌های فرم شهری، شاخص تراکم ساختمانی بیشترین میزان همبستگی را با دسترسی شهری دارد.
