TY - JOUR ID - 96019 TI - بررسی مقادیر رس با استفاده از طیف‌سنجی ابرطیفی آزمایشگاهی (LDRS) JO - نشریه سنجش از دور و GIS ایران JA - GISJ LA - fa SN - 2008-5966 AU - دانش, مجید AU - درویش‌زاده, روشنک AU - نوروزی, علی‌اکبر AD - دانشجوی دکتری فیزیک، حفاظت و فرسایش خاک، دانشگاه تربیت مدرس AD - استادیار سنجش از دور و علوم اطلاعات زمین، دانشگاه توئنته، هلند AD - استادیار پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 8 IS - 1 SP - 71 EP - 94 KW - اعتبارسنجی متقاطع KW - پهنه‌بندی رقومی KW - دورسنجی ابرطیفی KW - ابرطیف سنجی آزمایشگاهی KW - رس KW - PLSR DO - N2 - بخش رس از مهم‌ترین اجزای بافت خاک است که در عملیات مدل­سازی زیست­محیطی2 و پهنه­بندی رقومی خاک3 بسیار مورد توجه است. ازآنجا­که این ویژگی از تغییرپذیری­های مکانی4 تأثیر می‌پذیرد، تشخیص و پهنه­بندی و پایش این پارامتر، در مقیاس وسیع و با روش­های نمونه­برداری سنتی و تحلیل آزمایشگاهی معمول، بسیار هزینه­بر و وقت­گیر است. بنابراین، تقاضا برای بررسی این­گونه اطلاعات با کیفیت خوب، هزینۀ کم و قدرت تفکیک (مکانی) مناسب، در مباحث و زمینه­هایی همچون کشاورزی دقیق5 (PA) و برنامه­ریزی اراضی6 (LP) بسیار زیاد شده است. با ظهور طیف­سنجی ابرطیفی آزمایشگاهی (LDRS) که براساس ارتعاشات بنیادین7 (FVs)، علائم ترکیبی8 و فرعی9 حاصل از گروه­های عاملی10 به تشخیص و بررسی اجزای خاک می­پردازد، روزنه­ای در بررسی این پارامتر خاک ایجاد کرده است. طی تحقیق حاضر، از طیف­سنجی بازتابی مجاورتی11 (PSS) برای بررسی مقادیر رس در قسمت­هایی از استان مازندران استفاده شده است. بدین‌ ترتیب، مجموع 128 نمونه از عمق 20 سانتیمتری سطح خاک و براساس روش نمونه­برداری طبقه­بندی‌شدۀ تصادفی12 (SRS) و نیز با کمک اطلاعات جانبی همچون: زمین­شناسی، کاربری ­اراضی، نقشۀ راه­ها، و خاک­شناسی استان جمع­آوری شد. در ابتدا، مجموع نمونه­ها به دو قسمت تقسیم شد: 96 نمونه برای ایجاد مدل (عملیات واسنجی13) و 32 نمونه برای اعتبارسنجی مستقل14 آن. با بهره­گیری از تحلیل رگرسیون چندمتغیرۀ 15PLSR و براساس تکنیک اعتبارسنجی متقاطع به روش حذف تکی16 (LOOCV) و عملیات پیش­پردازشی17 چون: میانگین­گیری18 (روش کاهش داده­های ابرطیفی19)، هموارسازی و مشتق اول طیفی براساس الگوریتم ساویتسکی- گولای20، درنهایت مدل کالیبراسیون با چهار فاکتور21 (LFs)، با RMSEC حدود 55/9 و R2C حدود 73/0 و نیز RPDC تقریبی 94/1 و RPIQC تقریبی 19/3 (ست کالیبراسیون)، به‌منزلۀ مطلوب­ترین مدل جهت برآورد مقادیر رس منطقۀ مورد مطالعه، شناخته شد که نتایج حاکی از توانایی مناسب مدل در برآورد رس منطقه بوده است. درنهایت، قابلیت فن­اوری طیف­سنجی بازتابی پراکنشی مرئی-فروسرخ نزدیک22 (VNIR-DRS)، در بررسی اجزای رسی منطقه، به اثبات رسید. همچنین، می‌شود این مدل و نیز دامنه­های طیفی مؤثر به‌دست‌آمده را جهت بررسی مقادیر رس در مقیاس بسیار وسیع، با عملیات بیش­مقیاس­سازی23 به‌وسیلۀ داده­های ابرطیفی هوایی-ماهواره­ای، مبنا قرار داد. این امر نشان‌دهندۀ اهمیت ابرطیف­سنجی آزمایشگاهی، همچون پایه­ای برای تشخیص باندهای طیفی مفید و نیز ایجاد مدل جهت استفادۀ آن در دورسنجی ابرطیفی است.  UR - https://gisj.sbu.ac.ir/article_96019.html L1 - https://gisj.sbu.ac.ir/article_96019_2aa551634684a35d1539e9de0a616cf7.pdf ER -