تحلیل رابطه کاربری و پوشش اراضی و جزایر حرارتی شهر تهران، با استفاده از دادهای ETM+

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه تربیت معلم

3 دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی

چکیده

با توسعه شهر نشینی، مقادیر زیادی از مساحت مناطق کشاورزی و جنگلی جایخود را به خانه ها، مناطق صنعتی و و دیگر زیر ساخت ها داده اند. محدوده های شهری دارای بیلان و انرژی و آبی متفاوتی در قیاس با نواحی غیرشهری اند. این تفاوت و تغییر در این دو مفوهم باعث از بین رفتن توازن انرژی و رواناب در محیط های شهری می گردد که خود مشکلات زیست محیطی جدی را (مانند سیل و آلودگی های حرارتی) برای ساکنان شهر به دنبال می آورد. علاوه بر این، در برخی از نواحی شهری تغییرات کابری ها و افزایش جمعیت و در پی آن افزایش تردد خودروها و همچنین وجود صنایع، موجب افزایش دمای برخی مناطق شهری نسبت به دیگر مناطق می شود. بنابراین درمناظق شهری، بسته به پوشش زمین، مناطقی با درحه حرارت بیشتر از سایر نوحای به وجود می آید، که این پدیده را جزیره حرارتی شهرها می نامند. در این تحقیق جزایر حرارتی شهر تهران – که مهم ترین مرکز جمعیتی و یکی از مهم ترین مراکز صنعتی ایران به شمار می آید در طول چند دهه اخیر رشد شهری سریعی داشته است – مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف اصلی از انجام این تحقیق، استخراج جزایر حرارتی در مناطق شهری با استفاده از داده های ماهواره ای و تعیین اثر نوع پوشش و کاربری زمین بردمای سطح زمین است. برای رسیدن به این هدف، طبقه بندی پوشش اراضی شهری شهر تهران بر اساس تغییر در خصوصیات بیوفیزیکی (ویژگی های بیولوژیکی و خواص فیزیکی) آن، در سطح طبقه بندی زیر پیکسل و استخراج کسر خاک، پوشش گیاهی و سطوح نقوذناپذیر از تصاویر ETM+ انجام شد. برای محاسبه درصد هر یک از این سطوح از روش جداسازی طیفی (LSU) استفاده شد. در پایان، با تحیلیل آماری هر یک از جزایر حرارتی شهر تهران به تفکیک، نفش هر یک از پوشش های و کاربری های اراضی در ایجاد آن ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که سطوح نفوذ نابپذیر از طریق جذب و ذخیره انرژی خورشیدی اثر گرمایشی دارند، در حالی که پوشش گیاهی از طریق توازن گرمایی به وسیله تبخیر و تعرق و تولید سایه دارای اثر خنک کننده اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Relationship between Land use/cover and Urban Heat Island, Using ETM+

چکیده [English]

An urban heat island indicates an area with relatively warm surface, and most commonly the areas of human disturbance such as towns and cities. The cause of such a phenomenon is distributed in two major components. One factor is the change of land cover. Vegetation and water area that play important roles in alleviating the rise of air temperature are decreasing, and artificial land covers that have high heat capacity like asphalt and concrete are increasing. Another factor is the increase of artificial heat emission. Especially the emission from automobile and artificial cooling has been increasing recently. Now, there are lots of studies dealing with these topics, but the studies from the viewpoint of quantity are not enough. In this research the urban heat islands of Tehran, as the most important population center and one of the most important industrial center of Iran, is investigated.
The aim of this work is investigating the relationship between land cover proportions and UHI with ETM+ images of Tehran. To achieve this, for mapping land surface materials with distinct physical properties from Landsat ETM+, the linear spectral unmixing method was utilized for endmember fraction estimation. The transformed ETM+ image was unmixed into four fraction images (vegetation, soil, high albedo and low albedo). Impervious surfaces were then computed from the high and low albedo images. Multiple regression models were further developed to reveal how land surface temperatures were related to urban biophysical descriptors (i.e., impervious surfaces, green vegetation, and soil). Results indicate that impervious surfaces, because of high heat capacity and anthropogenic heat emissions into the air and dry soil through high heat capacity, were positively correlated; while vegetation was negatively correlated with land surface temperater. Also industrial area  has the most positively correlated with land surface temperature, because the anthropogenic heat flux in industrial areas is high.

کلیدواژه‌ها [English]

  • LST
  • Linear spectral immixing
  • Urban heat island (UHI)
  • V–I–S model
  • Land cover change