تعیین فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی خاک در تفکیک رخساره‌های کویری براساس روش میانگین هندسی و تجمیع لایه‌های اطلاعاتی سنجندة ASTER (مطالعة موردی: پلایای طبس)

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی

2 دانشگاه کاشان

3 دانشگاه تهران

چکیده

 تهیة نقشة دقیق از ساختارهای زمین‌شناسی، در مدیریت سرزمین اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از این ساختارها در مناطق خشک و بیابانی منشأ رسوبات بادی، غبار و ذرات معلق در هوا به‌شمار ‌می‌آیند. افزایش روزافزون توان تفکیک سنجنده‌ها و دسترسی آسان به آنها، کمک شایانی به مطالعة مناطق بیابانی کرده است. هدف پژوهش حاضر، تعیین مهم‌ترین عوامل مؤثر در تفکیک رخساره‌های کویری براساس روش میانگین هندسی و تجمیع لایه‌های اطلاعاتی سنجندة  ASTERاست. به‌منظور انجام پژوهش حاضر از تصویر ماهواره‌ای استر مربوط به‌تاریخ 23 ژوئن سال 2010 استفاده شد.ابتدا 40 نمونه از خاک سطحی منطقة مطالعاتی برداشت شد ومؤلفه‌های مختلف خاک‌شناسی (آنیون‌ها، کاتیون‌ها، بافت، رطوبت و pH) در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شدند.به‌منظور بررسی اثر توپوگرافی بر شکل رخساره‌ها از مدل رقومی ارتفاع بهره گرفته شد. ارزش پیکسل‌ها در باندهای مختلف در محل نمونه‌های آموزشی (26 نمونه) استخراج شد و سپس با استفاده از روش رگرسیون چندگانة خطی اقدام به برپایی مدل‌های همبستگی شد. با استفاده از مدل‌های رگرسیونی در محل نقاط شاهد (14 نمونه)، مقادیر تخمینی در این نقاط محاسبه و صحت مدل‌ها ارزیابی گردید. با اعمال مدل‌ها روی باندهای مرتبط، نقشة مربوط به هر مؤلفه تهیه و پس از استانداردسازی با استفاده از روش تفکیک تراکمی طبقه‌بندی شدند. صحت طبقه‌بندی نقشه‌های تولیدشده براساس نقشة واقعیت زمینی برآورد گردید. سپس با استفاده از روش میانگین هندسی و تجمیع، لایه‌های اطلاعاتی تلفیق شدند. درنهایت، ارزیابی صحت نقشه‌های خروجی نیز صورت گرفت. نتایج تحقیق حاضر حاکی از نبود رابطة معنادار بین مؤلفه‌های سدیم، کربنات، هدایت الکتریکی خاک و توپوگرافی با داده‌های ماهواره‌ای در منطقة مطالعاتی‌ است. همچنین نتایج نشان دادند که گرچه براساس مدل‌های تخمینی رس، سیلت، قلیایی‌بودن، رطوبت و استفاده از رویکرد ادغام رخساره‌هایی که بازتاب طیفی مشابه دارند ‌می‌توان حداکثر تا 4 رخساره را در منطقة مطالعاتی تفکیک کرد، اما براساس روش میانگین هندسی و با استفاده از اثر جداگانة مؤلفة آهک و اثر متقابل مؤلفه‌های بیکربنات‌ـ آهک، پتاسیم‌ـ آهک، و بیکربنات‌‌ـ آهک‌ـ پتاسیم با صحت کلی بیش از 53 درصد ‌می‌توان 5 رخساره را ‌تفکیک کرد.    کلید‌واژه‌ها: رخساره، میانگین هندسی، تجمیع،ژئوموفولوژی، پلایا، طبس. 

عنوان مقاله [English]

Determination of Soil Physical and Chemical Factors on the Differentiation of Kavir Facies based on the Geometric Average and the Aggregation Methods of ASTER Image Data

چکیده [English]

Accurate mapping of geological structures play an important role in the land management, some of which are considered as the origination of wind deposits, dust and aerosols. During the last decades, remote sensing has considerably helped the studies of desert areas especially in change detection of land phenomena. This study aims to study the facies morphology of playa in Tabas Kavir, based on the geometric mean of ASTER imagery bands. To do so, 40 topsoil samples have been collected during the fieldwork in 2010/06/23. Soil samples were analyzed in the laboratory and various pedagogical variables (including Anions, Cations, soil moisture, texture and pH) were measured. Digital elevation model (DEM) was used to investigate the effect of topography on the facies morphology. Pixel values of each spectral band have been extracted in the training samples points (26 samples). Then, the correlation models have been established by using multiple linear regression method. Estimated values and the accuracy of models were assessed by using regression models in the test samples points (14 samples). Related maps have been produced by applying the models on the corresponding ASTER bands and the accuracy of produced maps have been assessed by using the ground truth map. The results of this study indicate that the most important factors in the studying of morphology of the region's facies are the interaction among components of bicarbonate-lime, potassium-lime and bicarbonate-lime-potassium with the overall accuracy more than 53 percentage. As well, the results show that there is no meaningful relationship between Na, CO3, EC, topography and ASTER bands. Keywords: Facies, Geometric Average, Aggregation, Geomorphology, Playa, Tabas