تفسیر هندسی گسل‌ها و شکستگی‌های سطحی میدان نفتی سیاه‌مکان (فرو افتادگی دزفول، جنوب غرب ایران) با تکنیک‌های سنجش از دور حرارتی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تکتونیک، دانشگاه تبریز، ایران‌

2 دانشیار، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی‌، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

امروزه، علم سنجش از دور به‌طور گسترده‌ای در علوم مرتبط با زمین به‌کار می‌رود. یکی از این شاخه‌ها شناسایی، تحقیق و تفسیر ساختارهای سطح زمین است. مطالعه سیستم‌های شکستگی‌‌، شناخت هندسه و نحوه گسترش مکانی آن‌ها، می‌تواند به توسعه میادین نفتی، کمک قابل توجهی کند. در این تحقیق، با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای Landsat 8، الگوریتم STA و تکنیک‌های پردازش سنجش از دور، تجزیه و تحلیل هندسی ساختارهای سطحی میدان نفتی سیاه‌مکان مورد بررسی قرار گرفته‌است. سپس، دمای سطح زمین(LST)، با روش دفتر علوم لندست برای محدوده میدان نفتی محاسبه شده، در نهایت به‌بررسی ارتباط توزیع شکستگی‌های سطحی با الگوی توزیع دمای سطحی محدوده مطالعاتی پرداخته‌ شده است. نتایج نشان می‌دهد که شکستگی‌های موازی سطح محوری (SA) و برشی (SO1) که به‌ترتیب، دارای روند N-S و NW-SE هستند، بیشترین فراوانی را دارند. براساس نقشه چگالی‌، تراکم خطواره‌ها در نواحی میانی، متمایل به جنوب شرقی میدان، دارای بیشترین‌ مقدار است. از آنجایی‌که منابع زیرزمینی در امتداد خطواره‌های تکتونیکی نزدیک سطح قرار دارند، این ساختار‌ها در تصاویر ماهواره‌ای خنک‌تر و تاریک‌تر از مناطق اطراف دیده می‌شوند. خطواره‌های ساختاری با نقشه دمای سطحی، انطباق نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که خطواره‌ها، اغلب در مناطق با دمای سطحی متوسط و متوسط به پایین قرار گرفته‌اند. از این رو، دماهای کمتر با محدوده‌های دارای تراکم شکستگی بالا مطابقت نشان می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Geometric interpretation of Faults and surface fractures of Siyah Makan oil field(Dezful embayment, SW Iran) by Thermal Remote Sensing Techniques

نویسندگان [English]

  • Mir Hamed Mirloye Mousavi 1
  • Behzad Zamani Gharechamani 2
1 M.Sc., Department of Earth Sciences, Faculty of Natural Sciences, Tabriz University, Iran
2 Associate Professor, Department of Earth Sciences, Faculty of Natural Sciences, Tabriz University, Iran
چکیده [English]

Nowadays remote sensing science is widely used in the earth sciences. One of these branches is the identification, investigation and interpretation of the surface structures of the earth. The study of the fracture systems, the recognition of the geometry and spatial distribution of them, could helped to development of the oil fields. In this research, using Landsat 8 satellite imagery data, STA algorithm and remote sensing processing techniques, geometric analysis of the surface structures in the Siyahmakan oil field has been investigated. Then, the ground surface temperature (LST), calculated by Landsat project science office model for the oil field, and finally examined the relationship between the distribution of surface fractures and the surface temperature distribution pattern of the study area. The results show that the parallel axial (SA) and shear fractures(SO1), that have the N-S and NW-SE trend ordinary, have the highest frequency. According to the density map, the density of the lineaments in the mid-zone to the southeast of the field is the highest. Since underground resources are located along the tectonic lineaments near the surface, these structures have seen  cooler and darker in the satellite images of the surrounding areas. Structural lineaments have shown conformity with surface temperature map so that lineaments often  located in the regions with low to medium and medium – level Temperatures. Therefore  low temperatures correspond to the highly fractured areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • structural lineaments
  • Remote sensing
  • Landsat
  • Lst
  • Oil field
  • siyah makan

مراجع

  1. ابراهیمی هروی، ب.، کاظم رنگزن، ک.، ریاحی بختیاری، ح.ر. و تقی زاده، ا.، 1395، تعیین مناسب ترین روش استخراج دمای سطح زمین با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 8 در کلان شهر کرج، سنجش از دور و GIS ایران، سال هشتم، شماره سوم )، صص 76-59.
  2. بهاروند، س.، سوری، س. و قاسمی، م.، 1394، تحلیل گسل‌ها و شکستگی‌های تاقدیس نفت‌خیز خویز با استفاده از تکنیک‌های سنجش ‌از ‌دور، فصلنامه علمی‌پژوهشی زمین‌شناسی محیط‌زیست، سال نهم، شماره 33‌، صص 75-63.
  3. حاجیلو، م.، المدرسی، س. ع.، زرنگ، ن. و سرکارگر اردکانی، ع.، ۱۳۹۳، پایش دمای سطح زمین و بررسی رابطه کاربری اراضی با دمای سطح با استفاده از تصویر سنجنده+ ETM و OLI (مطالعه موردی: استان قم)، نخستین همایش ملی کاربرد مدل‌های پیشرفته تحلیل فضایی‌(سنجش ‌از ‌دور و‌GIS) در آمایش سرزمین، یزد، دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد یزد،
  4. https://www.civilica.com/Paper-GISLS01-GISLS01_005.html.
  5. خدائی قشلاق، ل.، حجازی، س.ا.‌ و صاحب خیر، س.، 1396، تهیه نقشه LST و برآورد دمای عمق خاک با استفاده از دمای سطحی (مطالعه موردی: شهرستان تبریز)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال ششم، شماره 22، تابستان، صص 153-145.
  6. زمانی‌قره‌چمنی، ب.، کیانی زاده، ن.، وپرهیزکاری، ح.، 1394‌، تحلیل وضعیت تنش نو زمین‌ساختی کوه‌زاد زاگرس و جدایش رژیم‌های تنش با داده‌های زمین لرزه، مجله علوم زمین، شماره 95، صص 230-219.
  7. سراج، محمد.، ۱۳۸۷، تحلیل ساختاری مقدماتی میادین نفتی مناطق نفت خیز جنوب، گزارش داخلی شماره ۶۳۵۳، ۱۲۴ صفحه.
  8. شکیبا، ع.، ضیائیان فیروزآبادی، پ.، عاشورلو، د. و نامداری، س.، 1388، تحلیل رابطة کاربری و پوشش اراضی و جزایرحرارتی شهر تهران با‌استفاده ازداده‌های ETM+، سنجش ‌از ‌دور و GIS ایران، سال اول، شماره اول، صص 56-39.
  9. شهریاری، س.، عزیززاده، م.، شایان، س. و سجادیان، و.، 1386‌، کارایی مطالعات سنجش ‌از ‌دور در مدل‌سازی مخازن هیدروکربوری گستره جنوب‌باختری ایران: مطالعه موردی از سازند ‌آسماری، فصل‌نامه مدرس علوم انسانی، ویژه نامه جغرافیا. دوره‌11، (پیاپی53)، صص 214-183.
  10. طاهرکیا،‌ ح، 1375، اصول ‌و‌کاربرد سنجش‌از‌دور، چاپ اول‌، انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه تهران.
  11. علوی پناه، س.ک، 1385‌، سنجش از دور حرارتی و کاربرد آن در علوم زمین، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
  12. علوی پناه، س.ک.، قربانی، م.ص، 1386، نقش سنجش ‌‌از ‌‌دور و بررسی‌های میدانی در تجزیه وتحلیل‌های مورفوتکتونیکی، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 60، صص 30-15.
  13. علی‌پور، ر.، پور کرمانی، م.، زارع، م. و اسپندار، ر.، 1389، استخراج اتوماتیک خطواره‌های مرتبط با زون گسلی جوان اصلی زاگرس در جنوب لرستان و مقایسه آن با برداشت‌های صحرایی، مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، شماره77، صص 184-173.
  14. مرادی، ف.‌، مهربان، ر. و سرکارگراردکانی، ع.‌، 1393‌، پایش دمای سطح زمین(‌LST) با‌استفاده از تصویرماهواره MODIS (مطالعه موردی استان تهران)، بیست و یکمین همایش و نمایشگاه ملی ژئوماتیک، سازمان نقشه‌برداری کشور،خرداد ماه93.
  15. مهدیان بروجنی، م. و رئوفی بروجنی، ا.، ۱۳۹۴، کاربرد محاسبه دمای سطح زمین در شناسایی موقعیت گسل با پردازش تصاویر ماهواره‌ای، نخستین کنفرانس بین‌المللی محیط‌زیست و منابع طبیعی، شیراز، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، https://www.civilica.com/Paper-IENC01-IENC01_318.html.
  16. میرلوی موسوی، م.ح.، زمانی قره‌چمنی، ب. و مصباحی، ف.، ۱۳۹۶، بررسی ساختارهای شکنا درمیدان نفتی بی‌‌بی حکیمه با استفاده‌ از تکنیک‌های سنجش‌از‌دور و تاثیرتنش نو‌زمین‌ساختی، دهمین‌ همایش ملی زمین‌شناسی دانشگاه پیام‌نور، تبریز، دانشگاه‌ پیام ‌نور استان‌ آذربایجان‌شرقی مرکز تبریز، https://www.civilica.com/Paper-PNUGEO10-PNUGEO10_161.html.
  17. Alavi, M., 2004, Regional stratigraphy of the Zagros fold – thrust belt of Iran and its proforeland evolution, American Journal of Science, v.304, pp.1-20.
  18. Feng, H., Zhao, X., Chen, F. & Wu, L., 2014, Using land use change trajectories to quantify the effects of urbanization on urban heat island,Advances in space Research,53(3), pp.463-473.
  19. Kaur, H. & Kaur, L, 2012, Performance Comparison of Different Feature Detection Methods with Gabor Filter, International Journal of Science and Research (IJSR).
  20. Koike, K., Nagano, S. & Ohmi, M., 1995, Lineament analysis of satellite images using a segment tracing algorithm (STA),Computers & Geosciences, 21, pp. 1091-1104.
  21. Koike, K., Nagano, S. & Kawaba, K., 1998, Construction and analysis of interpreted fracture planes through combination of satellite-image derived lineaments and digital elevation model data, Computers & Geosciences, 24, pp. 573-583.
  22. Li, X., Wang ,Q., Chen, Z., Qi, X. & SHAO ,Ch., 2013, A Decision Fusion method to Interpret Faults using Multi-Source Remote Sensing Data, International Conference on Remote Sensing, Environment and Transportation Engineering, pp. 641-644.
  23. Liu, L. & Zhang Y.Z., 2011, Urban heat island analysis using the landsat TM data and ASTER data: A case study in Hong Kong, Remote Sensing, 3,pp. 1535-1552.
  24. Masoud, A. & Koike, K., 2006, Tectonic Architecture through Landsat-7 ETM+/SRTM DEM-derived Lineaments and Relationship to the hydrogeologic setting in Siwa region, NW, Egypt Africa Earth Sci, 45, pp .467.477.
  25. Pollard, D.D. & Aydin, A., 1988, Progress in Understanding Jointing Over the Past Century, GSA Bulletin, v.100(8), pp.1181-1204.
  26. Sabins, F.F., 1996, Remote Sensing: Principles and Interpretation, 3d Edition, W.H.Freeman and Company. New York.
  27. Sarp, G., 2005, Lineament Analysis From Satellite Images, North-West Of Ankara, Msc thesis, Middle East Technical University.
  28. Sepehr, M. & Cosgrove, J.W., 2004, Structural Framework Of the Zagros Fold-Thrust Belt, Iran,Marine and Petroleum Geology 21, pp.829-843.
  29. Stearns, D.W. & Friedman, M., 1972, Reservoirs in Fractures Rock. The American Association of Petroleum Geologists reprinted from AAPG Memoir 16, Stratigraphic Oil and Gas Fields, pp.82-106.
  30. Stocklin, J., 1968, Structural history and tectonics of Iran: a review, American Association of Petroleum Geologists Bulletin 52,No.7, pp.1229 –1258.
  31. Tatar, M., Hatzfeld, D., Martinod, J., Walpersdorf, A., Ghafori-Ashtiany, M. & Chery, J., 2002, The present-day deformation of the central Zagros from GPS measurements, Geophys. Res. Lett. 29 (19), 1927. doi:10.1029/2002GL015427.
  32. Zhang, J., Wang, Y. & Li, Y., 2006, A C++ program for retrieving land surface temperature from the data of Landsat TM/ETM+ band6, Comp. Geosci., 32, pp.1796-1805.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار