نوع مقاله : علمی - پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه جغرافیا، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت
2 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی دانشگاه خوارزمی تهران، ایران.
3 مدرس گروه شهرسازی، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران
چکیده
کشـاورزی یکی از مهمترین بخش های اقتصادی کشـور است که هر محصول آن شرایط اقلیمی و محیطی خاصی را می طلبد، لذا اقلیم شناسان توجه ویژه‌ای به آمایش سرزمین داشـته و منابع اکولوژیکی را با روش‌های مناسب ارزیابی می کنند. هدف این تحقیق، شناخت عوامل و عناصر اقلیمی مؤثر در کاشت انجیر در استان فارس و پهنه بندی نواحی مستعد کاشت این محصول از نظر اقلیمی و محیطی، با استفاده از توانایی GIS در تلفیق لایه‌های مختلف و در قالب مدل‌های مختلف است. در این بررسی، شش عنصر اقلیمی (میانگین، حداکثر و حداقل مطلق دما، میانگین و حداکثر رطوبت و بارش) از 21 ایستگاه سینوپتیک، اقلیمشناسی و بارانسنجی در استان فارس و نیز 5 پارامتر محیطی (ارتفاع، شیب، نوعخاک، فرسایش و کاربریاراضی) به کار گرفتهشده است. ابتدا عناصر اقلیمی، با توجه به ناقص بودن آنها، با دو روش «تفاضلها» و «نسبتها» بازسازی شده، سپس نقشههای مربوط به این پارامترها و عناصر در GIS تهیه و با استفاده از منطقفازی و معیارهایی که برای کاشت درخت انجیر در نظر گرفته میشود، استاندارد و وزن‌دهی شده و درنهایت با استفاده از منطقفازی با هم تلفیق، و نقشه پهنهبندی اراضی مستعد کاشت انجیر در استان فارس بدست آمد. نتایج تحقیق، نشان داد که 32 درصد از اراضی برای کاشت انجیر بسیار مناسب، 40 درصد دارای قابلیت متوسط و 22 درصد نیز برای کاشت انجیر نامناسب هستند. ضمن اینکه 6 درصد از اراضی نیز فاقد ارزش مکانیابی بوده (اراضی دریاچهای، شورهزارها و ...) که از تحلیل حذف شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Positioning lands prone for cultivating ficus fars province using fuzzy logic and the GIS approach
نویسندگان [English]
- Ali shamsoddini 1
- hasan mehrzad 2
- babraz karimi 3
2 PH.D Student of climatology, kharazmi university , Tehran , Iran
3 Assistant Professor Department of urban design, Safashahr Branch, Islamic Azad University, Safashahr, Iran
چکیده [English]
Agriculture is one of the most important economic parts in each country, which each product requires specific climatic and environmental conditions. So climatologists pay special attention to landuse planning and managing ecological resources with appropriate methods. The purpose of this study is to identify the effective climatic factors and elements in fig planting in Fars province and zoning the areas susceptible to planting this product climatically and environmentally, using the ability of GIS to combine different layers and in the form of different models. In this study, six climatic elements (average temperature, maximum and minimum absolute temperature, average and maximum humidity and amounts of precipitation) from 21 stations of synoptic, climatology and Rain gauge stations in Fars province and 5 environmental parameters (elevation, slope, soil type, erosion and landuse) has been used. First, the climatic elements have been reconstructed using Differences and Ratios methods due to their incompleteness. Then maps of these parameters and elements are plotted in GIS and these maps are standardized and weighted using Fuzzy logic and the criteria for fig tree planting, and combined with Fuzzy logic, and zoning map of susceptible land obtained in Fars province. The results showed that 32 percent of the lands are very suitable for planting Figs, 40 percent has a moderate ability, and 22 percent are also inappropriate for fig tree planting. In addition, 6% of the lands is not worthy of Fig tree planting (lake lands, salty lands, etc.), which is excluded from the analysis.
کلیدواژه‌ها [English]
- Agricultural climate
- GIS
- Site Selection
- Fuzzy logic
- figs
- اثرات خشکسالی بر روی انجیر دیم و روش‌های نگهداری درختان ایستگاه تحقیقات انجیر استهبان، 1380، مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی.
- بدیع‌زادگان، م.، 1356، بررسی انجیر‌‌کاری در استان‌فارس، دانشگاه صنعتی شریف.
- پاک‌نیت، م.، 1373، بررسی غذایی و دارویی انجیر در استهبانات فارس، پایان‌نامه کارشناسی-ارشد، دانشکده علوم پزشکی تهران.
- تشنه‌لب، م.، 1378، سیستمهای فازی و کنترل فازی، تهران. انتشارات دانشگاه خواجه نصیر-الدین طوسی.
- تقی زاده، س.، سلطانی، غ.، 1392، تأثیر اضافه برداشت آب زیرزمینی بر رفاه کشاورزان (مطالعه موردی: گندم کاران شهرستان فسا)، فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 5، شماره 17.
- خوشحال دستجردی، جواد .، ۱۳۷۰، ارتباط یخبندان با محصولات کشاورزی استان اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی محمدرضا کاویانی، دانشگاه اصفهان.
- حسن‌پوراصطهباناتی، ا.، 1377، یافته‌های تحقیقاتی انجیر در استان‌فارس، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌فارس.
- رضائی نژاد اشکوری، ح، موسوی، س.ن.، نجفی، ب.، 1394، ارزیابی پایداری اکولوژیک و اقتصادی پسته در استان کرمان و تعیین عوامل موثر بر آن، فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 7، شماره 25.
- داورپناه، ش.، هاشمی بناب، ص.، خداوردیزاده، م.، 1396، ارزیابی پایداری کشاورزی استان اردبیل با استفاده از رهیافت ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس، فصلنامه کشاورزی و بوم شناختی، دوره 7 - شماره 2 .
- شهداد، ف.،1370، اقلیم کشاورزی در ارتباط با محدوده جغرافیای جلگه ارومیه درآمدی بر اقلیمشناسی کاربردی، دانشگاه تهران.
- فلاحتی، ف.، 1385، مکانیابی اراضی مستعد باغات گردو در تهران با تأکید بر فاکتورهای اقلیمی با رویکرد GIS، پایان‌نامه کارشناسی-ارشد. دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
- عابدی، س.، یزدانی، س.، صالح، ا.، سلامی، ح.، جهانسوز، م.ر.، 1393، تجزیه وتحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش کشاورزی حفاظتی در استان فارس، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران ، دوره 45، شماره 2.
- عینی نرگسه، ح.، دیهیم فرد، ر.، صوفی زاده، س.، حقیقت، م.، نوری، ا.، 1394، پیش‌بینی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد گندم آبی استان فارس با استفاده از مدل APSIM ، مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی ، دوره 8، شماره 4،
- مخدوم، م. و همکاران. 1392، ارزیابی و برنامه‌ریزی محیط زیست با سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی(GIS)، انتشارات دانشگاه تهران.
- مزیدی، 1371، اقلیم و کشاورزی دشت یزد – اردکان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه اصفهان.
- مظفری، غ.ع.، ، 1380، ارزیابی قابلیت های محیطی کشت گندم دیم - اقلیم شناسی کشاورزی مطالعه مورد کرمانشاه، دانشگاه تربیت مدرس.
- مهدی پور، ف. و مسگری، م.س.، ۱۳۸۵، به‌کاربری منطق فازی در GIS برای یافتن مکان های بهینه مراکز خدماتی بین راهی وزارت راه و ترابری، سومین همایش سیستمهای اطلاعات مکانی، قشم، سازمان نقشه برداری کشور، منطقه آزاد قشم.
- منافی ملایوسفی، م.، حیاتی، ب.، پیش بهار، ا.، نعمتیان، ج.، 1396، سنجش میزان پایداری کشاورزی استان آذربایجان شرقی با رهیافت برنامه ریزی توافقی، فصلنامه پژوهش های اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد۳۱، شماره۴ .
- نیک‌نژاد، 1345، کاشت و اصلاح زعفران در استهبان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه شیراز.
- Julie Brien and Tumut Sandra Hardy, 2002: Fig growing in Newzealand. Agfact H3119, first edition. pp.1-8.
- De Masi, L..; Domenico Castaldo, G.G., Paola, M. and Bruna, L. (2005) Genotyping of Fig (Ficus carica L) Via RAPD Markers. Journal of the Science of Food and Agriculture, 85, 2235-2242
- L. A. Zadeh. Fuzzy sets. Information and control, vol. 8 (1965), pp. 338–353.
- McPherson, John R. (2005). "Phenology of Six Ficus L., Moraceae, Species and its Effects on Pollinator Survival, in Brisbane, Queensland, Australia". Geographical Research. 43 (3): 297–305.P
- Diaz,O.; Palomas,G.; Jamet,C. 2000, Car parking policy issues and guidance information systems in Nigerian Cities, URBAN Transportation and Environment, Samuel Lyiolaoni, University of Lagos. Published by A. A. Balkema/Rotterdam/Brookfield (CODATU), pp. 531-535.
- Production of figs by countries, UN Food & Agriculture Organization, 2011, Retrieved 2013-08-23.
)