مسلم ترکی؛ سیدابوالفضل مسعودیان
چکیده
گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها و رشد فعالیتهای صنعتی در شهرها باعث ایجاد تغییراتی در خرداقلیم مناطق شهری شده است. یکی از نتایج این تغییرات، جزایر گرمایی شهر است. شهر مشهد نیز، طی سالهای اخیر، رشد شتابناکی داشته است. در این پژوهش، جزیرۀ گرمایی/ سرمایی رویهپایۀ کلانشهر مشهد براساس آبوهوای پسزمینه بررسی شده ...
بیشتر
گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها و رشد فعالیتهای صنعتی در شهرها باعث ایجاد تغییراتی در خرداقلیم مناطق شهری شده است. یکی از نتایج این تغییرات، جزایر گرمایی شهر است. شهر مشهد نیز، طی سالهای اخیر، رشد شتابناکی داشته است. در این پژوهش، جزیرۀ گرمایی/ سرمایی رویهپایۀ کلانشهر مشهد براساس آبوهوای پسزمینه بررسی شده که هدف آن شناخت رفتار زمانی و مکانی این جزیرة گرمایی بوده است. بدینمنظور، دادههای دمای رویۀ زمین سنجندههای مودیس تررا و مودیس آکوا دریافت و جزیرة گرمایی، براساس آن، بررسی شد. برای سنجش جزیرة گرمایی، از روش نوینی استفاده شد. در این روش، نقشههای کاربری اراضی مودیس برای تعیین محدودۀ شهر و غیرشهر و همچنین، تعیین نوع کاربری اراضی منطقۀ مورد مطالعه بهکار رفت. آبوهوای پسزمینه برپایة دمای دورسو مشخص شد، نمایندة دمای غیرشهر طبق بیشترین تکرار دما انتخاب شد و جزیرۀ گرمایی براساس آن محاسبه شد. بررسی جزیرۀ گرمایی/ سرمایی در بازۀ روزانه نشان داد که در کلانشهر مشهد، طی روز، میانگین دما کمتر و در شب، دمای شهر بیشتر از دمای بیرون شهر است. همچنین، بررسی فصلی جزیرۀ گرمایی/ سرمایی این کلانشهر نشان میدهد که جزیرۀ سرمایی، روزهنگام، طی فصلهای گرم سال بیشترین مقدار و در فصلهای سرد کمترین مقدار را دارد و تغییرات فصلی جزیرة گرمایی شبانه کمتر از جزیرة سرمایی روزهنگام است. هستة جزیرۀ سرمایی روزهنگام مشهد در محدودۀ حرم مطهر تا میدان شهید فهمیده بهسمت حاشیة غربی شهر قرار دارد. این منطقه منطبقبر پارکها و باغهای بزرگ شهری است. هستۀ جزیرۀ گرمایی شبانه در بافت قدیمی، پرتراکم و پررفتوآمد شهر و در محدودۀ حرم مطهر بهسمت شمالغرب قرار دارد. شدت جزیرة گرمایی/ سرمایی نیز ارتباط مستقیمی با سرعت وزش باد دارد. نقش کاربری اراضی در تشدید و یا کاهش شدت جزیرة گرمایی شهر مشهد بهخوبی مشخص است. در توسعة شهر، میتوان توجه بیشتری به کاربری اراضی شهری داشت تا دمای شهر را با استفادة درست از آن، تعدیل کرد.