نشریه سنجش از دور و GIS ایران - مقالات آماده انتشار

تهیه نقشه حساسیت رانش زمنی، از طریق سیستم استنتاج قاعده مبنای فازی و GIS(منطقه مورد مطالعه : بخشی از استان مازندران)

محمد اصلانی؛ علی اصغر آل شیخ؛ روزبه شاد

دوره 2، شماره 2 ، شهریور 1389

چکیده

رانش زمین از جمله بلایای طبیعی است که هر ساله خسارت های مالی و جانی زیادی را به بار می آورد. گسترش بی رویه شهرها سبب گشته است تا مناطق مسکونی زیادی در محل هایی که رانش زمین در آن ها بسیار محتمل است پدیدار شوند. این گونه است که تهیه و تدوین نقشه حساسیت رانش زمین، امری بسیار ضروری برای سلامت و توسعه شهرها به شمار می آید. هدف از این مقاله، ... بیشتر رانش زمین از جمله بلایای طبیعی است که هر ساله خسارت های مالی و جانی زیادی را به بار می آورد. گسترش بی رویه شهرها سبب گشته است تا مناطق مسکونی زیادی در محل هایی که رانش زمین در آن ها بسیار محتمل است پدیدار شوند. این گونه است که تهیه و تدوین نقشه حساسیت رانش زمین، امری بسیار ضروری برای سلامت و توسعه شهرها به شمار می آید. هدف از این مقاله، ارائه روشی برای استخراج دانش (توابع عضویت فاری و قوانین فازی، برای پیش بینی رانش زمین در بخشی از استان مازندران است. به دلیل مکانی بودن پدیده رانش زمین و همچنین وجود عدم قطعیت مکانی، از تلفیق سیستم اطلاعات مکانی (GIS) و سیستم استنتاج قاعده مبنای فازی (FRBIS) استفاده شد. در این تحقیق FRBIS از طریق داده های آموزشی به صورت خودکار ایجاد گردید. گام نخست برای ایجاد چنین سیستمی، خوشه بندی داده هاست که بدین منظور از الگوریتم فازی C Means استفاده شده است. برای تعیین تعداد بهینه خوشه ها دو شاخص ارزیابی خوشه (CVI) و سه معیار «دفت و سازگاری و کامل بودن» پیشنهاد گردید و به کار گرفته شد. در ادامه و با تصویر کردن خوشه ها بر روی محورهای مختصات توابع عضویت و قوانین فازی استخراج شدند. در مرحله نهایی و با افزودن دانش کارشناسی به این سیستم عملکرد سیستم بهبود یافت. دقت نقشه حساسیت رانش زمین به دست آمده از طریق سیستم پیشنهادی بیش از 80 درصد است. همچنین با بررسی هیستوگرام نقشه حساسیت رانش زمین ملاحظه شد که 5/13 درصد از مساحت کل منطقه خطرپذیری بالایی دارد. با محاسبه وابستگی بین نقشه حساسیت به دست آمده و نقشه های معیار، مشخص گردید که نقشه حساسیت رانش زمین دارای بیشتری همبستگی با سه نقشه معیار سنگ شناسی و فاصله از جاده و نیز کاربری اراضی است.

بررسی تغییرات درجه حرارت سطح و پوشش ـ کاربری زمین شهری با استفاده از داده‌های سنجندة ETM+ (مطالعه موردی: شهر تهران)

پیمان ملک‌پور؛ محمد طالعی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1389

چکیده

درجه حرارت سطح زمین (LST) فاکتور مهمی در مطالعات تغییرات دمایی، تخمین مقادیر تابشی، مطالعات تعادل گرمایی و همچنین ابزاری کنترلی برای مدل‌های آب و هوایی و اقلیم شهری است. در این تحقیق، کوشش شده است که درجه حرارت سطح شهر تهران با استفاده از تصویر سنجندة ETM+، برگرفته در تاریخ 3 ژوئن سال 2001 تخمین زده شود. تغییرات درجه حرارت سطح به‌دست آمده ... بیشتر درجه حرارت سطح زمین (LST) فاکتور مهمی در مطالعات تغییرات دمایی، تخمین مقادیر تابشی، مطالعات تعادل گرمایی و همچنین ابزاری کنترلی برای مدل‌های آب و هوایی و اقلیم شهری است. در این تحقیق، کوشش شده است که درجه حرارت سطح شهر تهران با استفاده از تصویر سنجندة ETM+، برگرفته در تاریخ 3 ژوئن سال 2001 تخمین زده شود. تغییرات درجه حرارت سطح به‌دست آمده نسبت به انواع پوشش ـ‌کاربری زمین، مورد بررسی قرار گرفت. همچنین دقت طبقه‌بندی انواع پوشش ـ کاربری زمین، ارزیابی شد و مشخص گردید که دقت طبقه‌بندی با استفاده از مؤلفه‌های MNF افزایش می‌یابد. مقادیر گسیل‌مندی و درجه حرارت سطح با به‌کارگیری روش SEBAL بر روی دادة ماهواره‌ای تخمین زده شد. علاوه بر این، ارتباط درجه حرارت سطح با مقادیر NDVI و کسر پوشش گیاهی ارزیابی گردیدند. به‌علاوه، رابطه رگرسیون درجه حرارت سطح و پوشش گیاهی به تفکیک انواع مختلف پوشش گیاهی محاسبه و ارائه شد. نتایج به دست آمده از بررسی‌ها، نشان‌دهندة وابستگی شدید بین درجه حرارت سطح و مقادیر NDVI و FVC برای انواع پوشش ـ کاربری زمین است. نتایج حاصل از انجام تحلیل رگرسیون بین پارامترهای تعیین مقادیر پوشش گیاهی و درجه حرارت سطح، حاکی از آن است که روش به‌کار رفته، برای تخمین مقادیر گسیل‌مندی و درجه حرارت سطح، در مناطق شهری غیریکنواخت با دقت مناسب و پذیرفتنی عملی است و می‌تواند به منظور برآورد میزان توسعه و تغییرات دمایی شهری در دوره زمانی معین مورد استفاده قرار گیرد.

شناسایی پلی مورف های آلومینوسیلیکات (AL2SiO5) با استفاده ازطیف سنج Field Spec®3 در منطقه همدان

کاظم رنگزن؛ عادل ساکی؛ عظیم صابری؛ حسین حسن شاهی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1389

چکیده

مطالعه آلومینوسیلیکاته (AL2SiO5) آندالوزیت، کیانیت و سیلیمانیت، از جنبه های اقتصادی و همچنین شرایط تشکیل آن ها اهمیت دارد. به منظور مطالعه طیف مربوط به این پلی مورف ها، منطقه دگرگونی هاله الوند همدان و رگه های سیلیسی دارای این آلومینوسیلیکات ها انتخاب شده است. برای نیل به این هدف پس از مطالعات صحرایی و پتروگرفی نمونه ها، آنالیز طیف سنجی ... بیشتر مطالعه آلومینوسیلیکاته (AL2SiO5) آندالوزیت، کیانیت و سیلیمانیت، از جنبه های اقتصادی و همچنین شرایط تشکیل آن ها اهمیت دارد. به منظور مطالعه طیف مربوط به این پلی مورف ها، منطقه دگرگونی هاله الوند همدان و رگه های سیلیسی دارای این آلومینوسیلیکات ها انتخاب شده است. برای نیل به این هدف پس از مطالعات صحرایی و پتروگرفی نمونه ها، آنالیز طیف سنجی با دستگاه Field Spec®3 صورت گرفت و براساس نتایج به دست آمده، به طبقه بندی و آنالیز داده ها پرداخته شد. بر این اساس، پلی مورف های آلومینوسیلیکات با توجه به ترکیب شیمیایی یکسان، دارای باندهای جذبی مشابه اند ولی عمق جذبی متفاوتی در محمده مادون قرمز دارند . ضمناً میزان بازتابندگی (Reflectance) آن ها نیز متفاوت است. با توجه به اینکه هر یک از این یه پلی مورف در شرایط خاص دما و فشار به وجود می آیند و ساختار فیزیکی خاص خود را دارند، این تفاوت موجود در میزان بازتاب با ساختار فیزیکی این پلی مورف ها مستقیماً مرتبط است. در این زمینه، میزان بازتاب سیلیمانیت بیشتر از کیانیت است، و میزان بازتاب کیانیت هم بیشتر از آندوالوزیت. همچنین این سه پلی مورف از نظر مقدار عمق جذب در محدوده باندهای جذبی شان مورد بررسی قرار گرفتند، که مقدار عمق جذب کیانیت کمتر از سیلیمانیت و آندالوزیت بوده و مقدار عمق جذب سیلیمانیت تنها در 950 و 1404 نانومتر کمتر از آندالوزیت بوده است. با توجه به بررسی های صورت گرفته، علت وجود هر یک از باندهای جذب در این سه پلی مورف، وجود عناصر و ترکیبات خاص در ترکیب کانی شناسی آن ها بوده است. در پایان نیز برای بررسی امکان تفکیک اهداف مورد نظر، طیف های نماینده با اباندهای سنجنده فراطیفی Hyperion و سنجنده چند طیفی Aster شبیه سازی شدند.

سنجش از دور در نظام حقوقی ملی و بین المللی

حسین صادقی؛ علی درویشی بلورانی؛ سیدکاظم علوی پناه

دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1390

چکیده

سنجش از دور به دلیل کاربردهای مختلف آن، اهمیت عمده ای در حوزه های کاربردی علوم و فناوری های اطلاعات زمین دارد. با توجه به اهمیت حقوقی این علم و فناوری برای جامعه ی کاربران، در این مقاله جنبه های حقوقی آن در بستر معاهدات و کنوانسیون های بین المللی و قوانین ملی مورد کنکاش قرار گرفته است. مقاله حاضر ضمن تبیین ماهیت و ابعاد حقوقی ملی و بین ... بیشتر

تحلیل مکانی تصادف های درون شهری با استفاده از رگرسون وزنی مکانی

علی اکبر متکان؛ افشین شریعت مهیمنی؛ بابک میرباقری؛ متین شهری

دوره 3، شماره 3 ، آذر 1390

چکیده

در سال های اخیر مطالعات گسترده ای به منظور بررسی روابط بین تصادف ها و عوامل مؤثر بر آنها- از جمله نوع کاربری، ویژگی های جمعیتی و پارامترهای مختلف شبکه حمل و نقل در مناطق شهری- صورت پذیرفته است. متغیرهای میزان تولید و جذب سفر همراه با پارامتر مجموع طول معابر می توانند به عنوان متغیرهای جایگزین مناسبی برای پیش بینی تصادف ها مورد استفاده ... بیشتر در سال های اخیر مطالعات گسترده ای به منظور بررسی روابط بین تصادف ها و عوامل مؤثر بر آنها- از جمله نوع کاربری، ویژگی های جمعیتی و پارامترهای مختلف شبکه حمل و نقل در مناطق شهری- صورت پذیرفته است. متغیرهای میزان تولید و جذب سفر همراه با پارامتر مجموع طول معابر می توانند به عنوان متغیرهای جایگزین مناسبی برای پیش بینی تصادف ها مورد استفاده قرار گیرند. مدل های رگرسیون خطی تعمیم یافته به عنوان متداول ترین مدل های عمومی پیش بینی تصادف ها، و رابطه بین تصادف ها و متغیرهای مستقل را با تخمین ضرایب ثابت در کل منطقه مطالعاتی توصیف می کنند. در تحقیق حاضر به منظور بررسی تأثیرات ناپایداری در روابط میان تصادف ها و عوامل مؤثر بر آنها، مدل رگرسیون وزنی مکانی پوآسون پیشنهاد گردید. آن گاه این مدل با استفاده از پارامترهای تولید و جذب سفر و مجموع طول معابر در 253 ناحیه ترافیکی در شهر مشهد اجرا شد و تأثیرات خودهمبستگی مکانی در باقی مانده ها بررسی گردید. آزمون های نیکویی برازش دقت بالاتر مدل رگرسیون وزنی پوآسون را در قیاس با مدل عمومی نشان می دهند. نتایج همچنین نشان از ناپاداری معناداری در روابط بین تعداد تصادف ها و متغیرهای مستقل انتخاب شده دارند. نتایج، رابطه مستقیم متغیرهای انتخاب شده را نیز با وقوع تصادفات در بیشتر نواحی ترافیکی نشان می دهد. آزمون باقی مانده های هر دو مدل نشانگر حذف تأثیرات خودهمبستگی مکانی از باقی مانده های رگرسیون وزنی مکانی پوآسون است.

طبقه بندی تاج پوشش جنگل بر روی عکس های هوایی با استفاده از تجزیه و تحلیل بافتی (مطالعه موردی: جنگل تاف لرستان)

سید احمدرضا نورالدینی؛ امیر اسلام بنیاد؛ فرخ پورشکوری

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1390

چکیده

مدیریت درست و هوشمند منابع جنگلی مستلزم به کارگیری داده های دقیق و روزآمد است. عکس های هوایی یکی از منابع مناسب برای این امر به شمار می آیند. در پژوهش حاضر، برای تهیه نقشه تراکم تاج پوشش جنگل از الگوهای بافت عکس های هوایی و مدل های شبکه عصبی مصنوعی، متوازی السطوح، حداقل فاصله و حداکثر احتمال استفاده گردید. منطقه مورد مطالعه در غرب کشور ... بیشتر مدیریت درست و هوشمند منابع جنگلی مستلزم به کارگیری داده های دقیق و روزآمد است. عکس های هوایی یکی از منابع مناسب برای این امر به شمار می آیند. در پژوهش حاضر، برای تهیه نقشه تراکم تاج پوشش جنگل از الگوهای بافت عکس های هوایی و مدل های شبکه عصبی مصنوعی، متوازی السطوح، حداقل فاصله و حداکثر احتمال استفاده گردید. منطقه مورد مطالعه در غرب کشور و ناحیه زاگرس مرکزی واقع شده است. مقدار میانگین مربعات خطا برای عکس های هوایی ارتوفتو شده با قدرت تفکیک مکانی 56/0 متر برابر با 2/0 پیکسل به دست آمد. ارتوفتوها با رعایت تعادل رادیومتریکی به ارتوفتوموزاییک برای ایجاد دید کلی از منطقه تبدیل گردیدند. باندهای مختلف حاصل از تجزیه و تحلیل بافتی با ماتریس هم وقوعی به ابعاد 3×3 تهیه گردیدند. در الگوی بافت، پنجره 10×10 پیکسلی به دلیل همگنی در سطح نمونه ها برای آموزش بهینه ی خوارزمیک ها مناسب تشخیص داده شد. در این بررسی امکان تفکیک 4 کلاس از تراکم تاج پوشش جنگل های مورد مطالعه با صحت بالاتر بر روی تصاویر بافت به نسبت تصویر خام مقدور گردید. نتایج حاصل از ارزیابی نقشه های خروجی نشان داد که شبکه عصبی مصنوعی با صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب 85 درصد و 8/0 در طبقه بندی تصاویر حاصل از تجزیه و تحلیل بافتی در مقایسه با دیگر روش های مورد استفاده در این تحقیق بهتر عمل می کنند.

ارزیابی تناسب اراضی شهری به روش Fuzzy AHP

محمد طالعی؛ عباس علی محمدی؛ اسماعیل عدیلی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1391

چکیده

ارزیابی تناسب اراضی شهری، مستلزم توجه ویژه به ارتباط و وابستگی کاربری ها و تأثیر عملکرد هر کاربری بر دیگر کاربری هاست. روش های مبتنی بر سامانه اطلاعات مکانی و تصمیم سازی چندمعیاره، ابزارهای سودمندی برای این منظور به شمار می آیند. از آنجا که پراختن به موضوع مذکور نیازمند مشارکت افراد با دیدگاه ها و سلایق گوناگون است، ارزیابی تناسب ... بیشتر ارزیابی تناسب اراضی شهری، مستلزم توجه ویژه به ارتباط و وابستگی کاربری ها و تأثیر عملکرد هر کاربری بر دیگر کاربری هاست. روش های مبتنی بر سامانه اطلاعات مکانی و تصمیم سازی چندمعیاره، ابزارهای سودمندی برای این منظور به شمار می آیند. از آنجا که پراختن به موضوع مذکور نیازمند مشارکت افراد با دیدگاه ها و سلایق گوناگون است، ارزیابی تناسب اراضی شهری نیز دارای ماهیت تصمیم سازی گروهی است. در پژوهش حاضر با تلفیق قابلیت های GIS و تکنیک های تصمیم سازی گروهی چندمعیاره ی فازی، روشی به منظور ارزیابی تناسب اراضی شهری برای کاربری های خدماتی مورد نیاز شهروندان ارائه شده است. در روش به کار گرفته شده، فرایند کلی ارزیابی تناسب کاربری زمین به روش Fuzzy AHP شامل انتخاب معیارهای مؤثر، تعیین میزان اهمیت و وزنه هر معیار، تهیه و تولید نقشه های معیار در محیط GIS و در نهایت تلفیق نقشه های معیار و محاسبه مقدار تناسب هر قطعه زمین برای کاربری تعیین شده، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج مدل در محدوده مطالعه موردی در منطقه 6 شهرداری اصفهان، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج این مدل سازی، توانایی کافی روش GIS T Fuzzy AHP را در ارزیابی تناسب زمین شهری با دیدگاه تصمیم سازی گروهی نشان می دهد. مقایسه نتایج حاصل از مدل Fuzzy AHP با نتایج روش مرسوم مبتنی بر جمع بندی نظرهای کارشناسی در 15 قطیعه زمین منتخب برای تخصیص چهار کاربری (کتابخانه، درمانگاه، ورزشگاه و مدرسه راهنمایی)، نشان می دهد که در قطعات به اولویت تخصیص اول تا سوم برای هر چهار کاربری مورد نظر تحقیق، تطابق کامل وجود دارد.

بررسی کمّی و کیفی پارک های شهر ساری، با استفاده از مدل AHP فازی

کریم سلیمانی؛ مرتضی شعبانی؛ اسدا... دیوسالار

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1391

چکیده

امروزه تحولات تکنولوژی و صنعیت شدن شهرها، موجب دگرگونی های اساسی و عمده ای در اکولوژی شهری شده و به تخریب شدید محیط زیست سکونتگاه ها دامن زده و در بردارنده پیامدهای ناگواری در زندگی انسان ها و جوامع شان بوده است. مهم ترین و در عین حال ساده ترین راه تعدیل این پیامدها و آسیب های زیست محیطی، توسعه پارک ها و فضاهای سبز است. کاربری هایی چون ... بیشتر امروزه تحولات تکنولوژی و صنعیت شدن شهرها، موجب دگرگونی های اساسی و عمده ای در اکولوژی شهری شده و به تخریب شدید محیط زیست سکونتگاه ها دامن زده و در بردارنده پیامدهای ناگواری در زندگی انسان ها و جوامع شان بوده است. مهم ترین و در عین حال ساده ترین راه تعدیل این پیامدها و آسیب های زیست محیطی، توسعه پارک ها و فضاهای سبز است. کاربری هایی چون فضای سبز شهری و پارک ها در زمره ی کاربری هایی هستند که توزیع و پراکنش آنها در سطح شهر بسیار با اهمیت و سودمند است. شهر ساری با مساحت 52/28 کیلومتر مربعی و جمعیت 261293 نفری، دارای 8 پارک عمومی با سرانه 39/0 مترمربع برای هر نفر است، که این رقم اختلاف آشکاری با سرانه استاندارد تعیین شده دارد. از سویی، با این تعداد پارک و با توجه به تعداد محله ها، مشخص می گردد که این شهر به لحاظ طبقه بندی پارک های شهری، فاقد پراکنش سلسله مراتب فضای سبز مناسب است و با رشد روزافزون جمعیت در این شهر، توجه به توسعه و احداث پارک ها امری ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش ضمن بررسی کمّی و کیفی پارک های شهر ساری، به مکان یابی پارک های محله ای با استفاده از مدل AHP فازی (FAHP) در محیط GIS پرداخته می شود. بدین منظور پس از شناسایی پارامترها و معیارهای مؤثر در مکان یابی پارک های شهری و با تکمیل پرسش نامه به وسیله کارشناسان و متخصصان خبره، به کمک مدل سلسله مراتبی فازی وزن هر یک از معیارهای مؤثر محاسبه شد و سپس اینها در محیط GIS با یکدیگر تلفیق شدند. در نهایت با هم پوشانی لایه های اطلاعاتی و تطبیق آنها با کاربری های موجود، نقشه شایستگی مناطق شهر ساری بر اساس پهنه های «بسیار مناسب، مناسب، و نامناسب». برای احداث پارک های محله ای مشخص شدند. نتایج به دست آمده نشان می دهند که 5/18 درصد از مساحت شهر برای احداث پارک در واحد محله بسیار مناسب است، 7/33 درصد مناسب است، و 8/47 درصد دربردارنده محدودیت هایی برای ساخت پارک محله ای است.

توسعه چارچوبی استاندارد و تعامل پذیر به منظور تلفیق سرویس های پردازش مکانی (مطالعه موردی: تهیه نقشه حساسیت رانش زمین)

مهسا امینی طره؛ علی اصغر آل شیخ؛ محمدابراهیم پورعزیزی

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1391

چکیده

امروزه پدیده هایی چون سیل و زمین لرزه و رانش زمین از مهم ترین عوامل طبیعی ویرانی در سراسر جهان به شمار می روند. به منظور کاهش مؤثر چنین خطرهایی و همچنین بالا بردن آگاهی در این زمینه، تصمیم گیری بهتر و برنامه ریزی متناسب با ویژگی های منطقه ای، و طراحی و ایجاد سیستم های مدیریت محیط زیست ضروری به نظر می رسد. شیوه های امروزین جمع آوری داده ... بیشتر امروزه پدیده هایی چون سیل و زمین لرزه و رانش زمین از مهم ترین عوامل طبیعی ویرانی در سراسر جهان به شمار می روند. به منظور کاهش مؤثر چنین خطرهایی و همچنین بالا بردن آگاهی در این زمینه، تصمیم گیری بهتر و برنامه ریزی متناسب با ویژگی های منطقه ای، و طراحی و ایجاد سیستم های مدیریت محیط زیست ضروری به نظر می رسد. شیوه های امروزین جمع آوری داده ها، پیشرفت فناوری های رایانه ای و گستردگی و فراگیر شدن وب، زیرساخت مناسبی را به منظور ایجاد سیستم های مدیریت محیط زیست توزیع یافته فراهم ساخته است، که پردازش و تحلیل تمام عیار محیط زیست را تسهیل می کند. یکی از چالش های پیش رو در ایجاد و توسعه این سیستم ها، مدیریت حجم بالای داده های مکانی ناهمگون و فقدان قابلیت های پردازش مکانی تعامل پذیر در کاربردهای مدل سازی و تحلیل محیطی است. در این پژوهش، روش پیاده سازی جدیدی به منظور رفع مشکلات مربوط به پردازش توزیع یافته و تعامل پذیری سرویس های پردازش مکانی در قالب معماری سرویس گرا ارائه می گردد. بدین منظور، یک برنامه کاربردی سرویس گرای استاندارد به نام تحلیلگر حساسیت رانش زمین، برای تولید و انتشار نقشه های حساسیت رانش زمین مطابق با نیاز کاربر ایجاد شده است. فناوری وب سرویس و دستورالعمل استاندارد OGC WPS (Open Geospatial Consortium Web Processing Service) برای پیاده سازی مؤلفه های مورد نیاز در سمت سرویس دهنده به کار گرفته شده اند. به علاوه از Google Maps API (Application Programming Interface) و فناوری های سرویس گیرنده وب نیز به منظور فراهم ساختن واسط کاربری تعامل پذیر و پویا استفاده شده است. ارزیابی سیستم نمونه نشان می دهد که معماری ارائه شده می تواند قابلیت استفاده مجدد و کارایی سرویس های مکانی توزیع یافته در زنجیره سرویس را بهبود بخشد و مدل سازی محیط را در کاربردهای گوناگون تسهیل کند. به علاوه، نتایج این تحقیق مشخص می سازند که استفاده توأم از فناوری وب سرویس و چارچوب OGC، سرویس های تعامل پذیر و استانداردی را فراهم می کند که دسترسی و پردازش و نمایش داده های مکانی را به منظور برنامه ریزی و یا تصمیم گیری در موارد اضطراری آسان می سازد.

برآورد میزان تغییرات بارندگی با استفاده از تلفیق تکنیک شبکه های عصبی مصنوعی و زمین آمار در شمال غرب ایران

علی اکبر متکان؛ بهناز عربی؛ حسن لشکری؛ بابک میرباقری

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391

چکیده

ضرورت آگاهی از وضعیت منابع آب و نزولات جوی در مناطق مختلف برای اجرای طرح های آبی از یک سو، و فقدان شبکه ای مطلوب از ایستگاه های اندازه گیری پارامترهای هواشناسی از سوی دیگر، اهمیت استفاده از روش های غیرمستقیم را برای تخمین پارامترهای اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور آشکار می سازد. پیش بینی تغییرات اقلیمی حاکم بر هر منطقه و مدل سازی های ... بیشتر ضرورت آگاهی از وضعیت منابع آب و نزولات جوی در مناطق مختلف برای اجرای طرح های آبی از یک سو، و فقدان شبکه ای مطلوب از ایستگاه های اندازه گیری پارامترهای هواشناسی از سوی دیگر، اهمیت استفاده از روش های غیرمستقیم را برای تخمین پارامترهای اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور آشکار می سازد. پیش بینی تغییرات اقلیمی حاکم بر هر منطقه و مدل سازی های اقلیمی و هیدرولوژیکی، مستلزم در دسترس بودن اطلاعات درازمدت و هم زمان بارش در قالب های مکانی و زمانی در ایستگاه های باران سنجی است. به دلیل عدم کفایت ایستگاه های ثبت بارندگی در گذشته، دسترسی به این اطلاعات در بسیاری از مناطق کشور با محدودیت هایی همراه است و پیاده سازی این مدل ها در مناطق مذکور عملاً ناممکن می نماید. استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی (ANN) امکان برآورد این اطلاعات را در ایستگاه های پراکنده ی باران سنجی، و در درازمدت حتی در سال هایی که منطقه فاقد ایستگاه های ثبت بارش بوده است، فراهم می کند. در این تحقیق برای برآورد آمار میانگین بارندگی ماهانه و فصلی و سالانه در 305 ایستگاه هواشناسی موجود در سه استان اردبیل و آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی در دو دهه پیش از تأسیس این ایستگاه ها، از 36600 داده ثبت شده ی آمار بارندگی ماهانه در دوره ی ده ساله 2004- 1995 استفاده شد. این داده ها به عنوان ورودی برای آموزش شبکه های عصبی با الگوریتم پس انتشار خطا به کار گرفته شدند. طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع، شیب، عده ماه و میانگین بارندگی ماهانه 5 ایستگاه نزدیک تر به هر ایستگاه نیز به عنوان پارامترهای ورودی شبکه انتخاب شدند. ابتدا شبکه عصبی برای دوره ده ساله 2004- 1995 آموزش داده شد و دقتی معادل (R=0/84) به دست آمد. پس از آموزش شبکه عصبی، اقدام به برآورد داده های میانگین بارندگی ماهانه و فصلی و سالانه در دوره زمانی 1994- 1975 در ایستگاه های موجود در منطقه مطالعاتی گردید. دقت شبکه عصبی در این برآورد معادل 7/0، 78/0 و 88/0 به ترتیب برای تخمین مقادیر میانگین بارندگی ماهانه و فصلی و سالانه در سطح منطقه مورد مطالعه بود. میزان این دقت برای هر سه استان به صورت مجزا اعتبارسنجی شد و بیشترین دقت در استان آذربایجان غربی (معادل 78/0) به دست آمد. سپس اقدام به تولید نقشه های درون یابی شده میانگین بارندگی ماهانه و فصلی و سالانه در سطح منطقه مطالعاتی، با استفاده از تخمینگر زمین آماری کریجینگ بر اساس داده های برآورد شده با تکنیک شبکه های عصبی و داده های موجود ثبت شده در ایستگاه ها در دوره زمانی 2004- 1975 گردید. نتایج این تحقیق امکان دسترسی به آمار پیوسته و درازمدت بارندگی و همچنین بررسی تغییرات توزیع مکانی بارندگی را در منطقه شمال غرب کشور از گذشته تا امروز میسر می سازد.

ارزیابی تلفات انسانی و خسارات ساختمانی در سناریوهای مختلف زلزله تحت عدم قطعیت

علیرضا شکیبا علیرضا شکیبا؛ سیدبابک میرجعفری؛ سیدعلی علوی؛ بتول کامل

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1392

چکیده

یکی از اصولی ترین روش‌های کاهش تأثیر زمین‌لرزه در مناطق شهری، شناسایی نواحی مستعد، درجه‌بندی میزان ریسک مناطق، و ارزیابی خسارت‌ها و تلفات انسانی در زلزله با شدت‌های مختلف است. شهر تبریز با داشتن جمعیت زیاد، قرارگیری روی گسل فعال، و سابقه زلزله با دوره بازگشت در ادوار گذشته، پتانسیل وقوع زمین‌لرزه را دارد. با توجه به اینکه بیشترین ... بیشتر

بررسی کارایی تصاویر ماهواره‌ای در پهنه‌بندی گونه‌های مهاجم (مطالعه موردی: مراتع وازرود)

کریم سلیمانی؛ محدثه امیری؛ رضا تمرتاش؛ میرحسن میریعقوب‌زاده

دوره 5، شماره 4 ، اسفند 1392

چکیده

گونه‌های مهاجم با ایجاد تغییرات اکولوژیکی‌ای که گاه برگشت‌ناپذیرند، موفقیت عملیات احیا را در حوزه‌های آبخیز تهدید می‌کنند. بنابراین ممانعت از هجوم، تشخیص اولیه و حذف این گیاهان، راهی است برای در اختیار گرفتن و مدیریت آنها. تکنیک‌های سنجش از دور در پایش گونه‌های مهاجم به‌منظور جلوگیری از هجوم، نابودی یا کنترل گونه‌های استقراریافته، ... بیشتر گونه‌های مهاجم با ایجاد تغییرات اکولوژیکی‌ای که گاه برگشت‌ناپذیرند، موفقیت عملیات احیا را در حوزه‌های آبخیز تهدید می‌کنند. بنابراین ممانعت از هجوم، تشخیص اولیه و حذف این گیاهان، راهی است برای در اختیار گرفتن و مدیریت آنها. تکنیک‌های سنجش از دور در پایش گونه‌های مهاجم به‌منظور جلوگیری از هجوم، نابودی یا کنترل گونه‌های استقراریافته، بسیار مؤثرند. در پژوهش حاضر، کارایی تصاویر TM و IRS در پهنه‌بندی گونه‌های مهاجم کنگر صحرایی و سنبلة نقره‌ای در مراتع وازرود بررسی شده است. برای دریافت نتیجة بهتر از این تصاویر، تصحیح اتمسفری آنها با مدل Cos(t) انجام گرفت و سپس تعدادی از شاخص‌های گیاهی با استخراج میانگین رقومی پیکسل‌های مربوط به نمونه‌های تعلیمی روی تصاویر تصحیح‌شده اعمال گردید. طبقه‌بندی با الگوریتم‌ «حداقل فاصله از میانگین» انجام گرفت و با نقشة واقعیت زمینی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که شاخص‌های NDVI، Ratio، RVI و TVI حاصل از تصویر TM و شاخص AVI تصویر IRS برای گونة کنگر صحرایی و شاخص‌های NDVI، PVI 1، PVI 2، PVI و WDVI تصویر TM و شاخص NDVI تصویر IRS برای سنبلة نقره‌ای بهترین عملکرد را از بین شاخص‌های بررسی‌شده دارند. همچنین از کلیه شاخص‌های آنالیز‌شده، شاخص‌های DNI و WDVI هر دو تصور ـ با درجات متفاوتی از تفکیک ـ قادر به تفکیک این دو گونه از یکدیگرند و به‌عنوان معیار تفکیک می‌توانند در مطالعات بعدی نتایج خوبی به‌دست دهند.

استفاده از الگوریتم سه‌باندی برای تخمین میزان کلروفیل a و فسفر کل در تالاب انزلی

محمدرضا گیلی؛ علی‌اکبر متکان؛ آزاده کاظمی

دوره 6، شماره 1 ، تیر 1393

چکیده

بازتاب طیفی آب‌های داخل خشکی‌ها ازجمله تالاب‌ها در هر طول موج می‌تواند ناشی از مقادیر مختلف کلروفیل a باشد. عمل ریاضی سادة نسبت‌گیری بازتاب‌های طیفی پدیده‌ها در طول موج‌های مختلف که در سنجش از دور به شاخص طیفی معروف است می‌تواند موجب تشدید اختلاف‌هایی نظیر بازتاب پدیده‌ها و کاهش اثر عوامل منفی ـ به‌ویژه عوامل محیطی ـ شود. ازجمله ... بیشتر بازتاب طیفی آب‌های داخل خشکی‌ها ازجمله تالاب‌ها در هر طول موج می‌تواند ناشی از مقادیر مختلف کلروفیل a باشد. عمل ریاضی سادة نسبت‌گیری بازتاب‌های طیفی پدیده‌ها در طول موج‌های مختلف که در سنجش از دور به شاخص طیفی معروف است می‌تواند موجب تشدید اختلاف‌هایی نظیر بازتاب پدیده‌ها و کاهش اثر عوامل منفی ـ به‌ویژه عوامل محیطی ـ شود. ازجمله شاخص‌های طیفی که در مطالعات آب‌ها به‌خصوص تخمین میزان کلروفیل a به‌کار گرفته می‌شود، می‌توان به نتیجة حاصل از شاخص سه‌باندی اشاره کرد. در این پژوهش از نمونه‌های آب تالاب انزلی با میزان کلروفیل a بین 07/2 تا 9/23 میلی‌گرم در لیتر استفاده شده است. بررسی رابطة مقدار کلروفیل a با شاخص سه‌باندی، رابطه‌ای قوی را بین مقدار این شاخص با مقدار کلروفیل a در دو عمق 15 و 30 سانتی‌متری نشان داد. البته این رابطه در عمق 15 سانتی‌متری آشکارا قوی‌تر است. در این تحقیق حداکثر حساسیت به جذب ذرات کلروفیل a در طول موج 680 نانومتر و حداقل حساسیت به انعکاس کلروفیل a در طول 700 نانومتر است. برای محاسبة شاخص سه‌باندی از باند جذبی آب در محدودة طول موج مادون‌قرمز نزدیک به‌منظور نرمال‌کردن استفاده شد ـ در اینجا برابر با 757 نانومتر در نظر گرفته شده است. در این مطالعه رابطة بین فسفر کل با میزان شاخص سه‌باندی نیز به‌دلیل رابطة مستقیم میزان کلروفیل a با فسفر کل بررسی شد، که همانند میزان کلروفیل a در عمق 15 سانتی‌متری رابطة قوی‌تری را در مقایسه با عمق 30 سانتی‌متری نشان می‌دهد.

استفاده از آنالیزهای مورفولوژی به‌منظور بهبود دقت طبقه‌بندی تصاویر ابر‌طیفی با حد تفکیک بالا

سمیه یعقوبی

دوره 6، شماره 2 ، آبان 1393

چکیده

آنالیز موفولوژی، با تمرکز بر آنالیز روابط مکانی بین پیکسل‌های همسایه، پردازش تصویر کامل‌تری را در مقایسه با آنالیزهایی که بر پایة اثر طیفی یک پیکسل تنها هستند، به‌دست می‌دهد. روش پیشنهادی در این مقاله با استفادة هم‌زمان از اطلاعات طیفی و اطلاعات مکانی حاصل از آنالیز مورفولوژی نتایج نهایی طبقه‌بندی را در تصاویر ابر‌طیفی بهبود ... بیشتر آنالیز موفولوژی، با تمرکز بر آنالیز روابط مکانی بین پیکسل‌های همسایه، پردازش تصویر کامل‌تری را در مقایسه با آنالیزهایی که بر پایة اثر طیفی یک پیکسل تنها هستند، به‌دست می‌دهد. روش پیشنهادی در این مقاله با استفادة هم‌زمان از اطلاعات طیفی و اطلاعات مکانی حاصل از آنالیز مورفولوژی نتایج نهایی طبقه‌بندی را در تصاویر ابر‌طیفی بهبود می‌بخشد. در این پژوهش ابتدا با استفاده از نمونه‌های آموزشی محدود، ویژگی‌های منتخب اولیه استخراج شدند و پس از اعمال آنالیزهای مورفولوژی روی هر یک از آنها، پروفایل‌های مورفولوژی تشکیل شدند و از ترکیب این پروفایل‌ها، پروفایل مورفولوژی گسترده تولید شد. سپس پروفایل مورفولوژی گسترده‌شده با ویژگی‌های منتخب اولیه ترکیب شد و مجدداً استخراج ویژگی نهایی صورت گرفت. ویژگی‌های منتخب نهایی با استفاده از طبقه‌بندی‌کنندة ماشین‌ بردار پشتیبان طبقه‌بندی شدند. سپس پس‌پردازش تصویر نهایی با استفاده از فیلتر رأی‌گیری اکثریت انجام شد. این روش، روی دادة شهری و نیمه‌شهری از سنجندة ROSIS تست شد. دقت طبقه‌بندی نهایی از 86/98 و 70/82 درصد در روش‌های معمولی به 36/99 و 75/95 درصد در روش پیشنهادی به‌ترتیب در تصویر منطقة شهری و نیمه‌شهری افزایش یافته است. کلید‌واژه‌ها: آنالیز مورفولوژی، ماشین‌بردار پشتیبان، استخراج ویژگی، طبقه‌بندی، رأی‌گیری اکثریت.

جداسازی ابر از برف در تصاویر MODIS، با استفاده از الگوریتم Snow Map و الگوریتم ماسک ابر

سمیه طالبی اسفندارانی؛ سیدکاظم علوی‌پناه؛ عباس علیمحمدی سراب

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1390

چکیده

پوشش برف حدود 50 میلیون کیلومتر مربع از سطح نیم‌کره شمالی را تشکیل می‌دهد و بنابراین به خاطر آلبدوی بالا و رسانش گرمایی پایین تأثیر عمده‌ای در بیلان انرژی زمین دارد. همچنین قسمت اعظم ذخایر آبی مورد استفاده انسان از پوشش برف، به‌ویژه در مناطق کوهستانی جهان، تأمین می‌شود. از جمله محدودیت‌های نقشه‌های برفی که از باندهای مرئی و مادون ... بیشتر پوشش برف حدود 50 میلیون کیلومتر مربع از سطح نیم‌کره شمالی را تشکیل می‌دهد و بنابراین به خاطر آلبدوی بالا و رسانش گرمایی پایین تأثیر عمده‌ای در بیلان انرژی زمین دارد. همچنین قسمت اعظم ذخایر آبی مورد استفاده انسان از پوشش برف، به‌ویژه در مناطق کوهستانی جهان، تأمین می‌شود. از جمله محدودیت‌های نقشه‌های برفی که از باندهای مرئی و مادون قرمز حرارتی استفاده می‌کند تاریکی ابر است و شناسایی ابرها به دو دلیل لازم است: یکی برای نشان دادن مناطقی که ابر سطح‌شان را می‌پوشاند، و دیگری به‌منظور جلوگیری از خطاهایی که به دلیل شناسایی نادرست ابر به عنوان برف به‌وجود می‌آید.در این مطالعه تصاویر سنجنده MODIS به دلیل قدرت تفکیک مکانی مناسب در برف‌سنجی، بازنگری زمانی سریع و تعداد زیاد باندهای طیفی مورد استفاده قرار گرفت. منطقه مورد مطالعه محدوده البرز مرکزی و دارای چندین ایستگاه برف‌سنجی است. با بررسی الگوریتم‌های مختلف تعیین سطح برف، سرانجام الگوریتم Snow Map بر تصاویر اعمال شد. با توجه به اینکه محدودیت اصلی در الگوریتم Snow Map، عدم توانایی آن در جداسازی برخی ابرهاست، برای رفع این مشکل الگوریتم ماسک ابر لیبرال بر تصاویر اعمال شد و نتایج آن با تصاویر حاصل از اعمال الگوریتم Snow Map بدون ماسک ابر لیبرال با استناد بر داده‌های ایستگاه‌های برف‌سنجی و کمک پارامتر ارتفاع مقایسه گردید. نتایج نشان می‌دهد که الگوریت Snow Map توانایی جداسازی ابرهای ارتفاع بالا و ابرهای دارای ذرات یخ را ندارد و آنها را به عنوان برف طبقه‌بندی می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد زمانی که ماسک ابر لیبرال استفاده شود، دقت الگوریتم Snow Map در مقایسه با زمانی که ماسک ابر جدید استفاده نمی‌شود 10 درصد افزایش می‌یابد و از طبقه‌بندی برخی ابرها در کلاس برف جلوگیری می‌کند.

کاربرد روش‌های زمین‌آمار و GIS در مکان‌یابی مناطق مستعد سیستم‌های آبیاری در مناطق خشک و نیمه‌خشک (مطالعة موردی: دشت خالدآباد بادرود)

سیدجواد ساداتی‌نژاد

دوره 6، شماره 4 ، دی 1393

چکیده

درسال‌ها‌یاخیر،اهمیت آب زیرزمینی به‌مثابه منبع مهم تأمین آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌دلیلبرداشتبی‌رویهازآن دوچندان شده است. برداشت بی‌رویه سبب افتسطحایستابیآب در بسیاری از مناطق کشور شده است و باجایگزین‌کردن روش‌ها‌ی آبیارینوینبه‌جایروشآبیاریسنتیمی‌تواناز روند افت سفره و درنتیجه بیابان‌زایی جلوگیری کرد. کیفیتآب ... بیشتر درسال‌ها‌یاخیر،اهمیت آب زیرزمینی به‌مثابه منبع مهم تأمین آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌دلیلبرداشتبی‌رویهازآن دوچندان شده است. برداشت بی‌رویه سبب افتسطحایستابیآب در بسیاری از مناطق کشور شده است و باجایگزین‌کردن روش‌ها‌ی آبیارینوینبه‌جایروشآبیاریسنتیمی‌تواناز روند افت سفره و درنتیجه بیابان‌زایی جلوگیری کرد. کیفیتآب آبیاریازمحدویت‌ها‌ی مهم توسعة‌آبیاریتحتفشار در مناطق خشکو نیمه‌خشک به‌شمار می‌آید. هدف پژوهش حاضر شناسایی مناطق مستعد آبیاری تحت فشار در دشت خالدآباد با استفاده از تکنیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زمین‌آمار و GIS است. به‌منظور پهنه‌بندی کیفیت آب دشت از پارامترهای کیفی 11 چاه پیزومتری موجود در دشت استفاده شد. برای پهنه‌بندی نقشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کیفی از بین روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زمین‌آماری IDWو کریجینگ‌، روش کریجینگ به‌دلیل داشتن RMSE و MAE کمتر، انتخاب شد. با روی‌هم‌انداختن لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کیفیت آب براساس منطق بولین، مناطق ‌با کیفیتآب مناسب برایاجرایسیستمآبیاریتحتفشارمشخصشدند. نتایج ‌نشان دادند که 9/21 درصد از منطقه برای آبیاری بارانی مناسب و 4/54 درصد از منطقه برای آبیاری قطره‌ای مناسب است. پیزومترهایاستفاده‌شده برای آبیاریقطره‌ایدرمحدودةوسیع‌تری قرارگرفتند.بنابرایندربخشوسیعیازمنطقة مورد مطالعه، سیستم‌آبیاریقطره‌ای درمقایسه با روش آبیاری بارانیقابلیتاجرایی و راندمان آبیاری بالاتری دارد. کلید‌واژه‌ها: GIS، کیفیت آب زیرزمینی، آبیاری تحت فشار، ‌مکان‌یابی، بادرود.

شناسایی نواحی دارای پتانسیل بالای آتش‌سوزی با استفاده از شبکة عصبی و تصمیم‌گیری چندمعیاره

یونس جعفری گلدرق؛ علی محمد‌زاده؛ علی سرکارگر اردکانی

دوره 5، شماره 2 ، بهمن 1392

چکیده

آتش‌سوزی جنگل پدیده‌ای است که خسارت‌های مالی و برخی مواقع جان بسیار زیادی به بار می‌آورد. شناسایی و بررسی اثر پارامترهای مؤثر در وقوع آتش‌سوزی و مدل‌سازی آن‌ها در پیشگیری آتش‌سوزی و کاهش خسارت‌های ناشی از آن بسیار مفید است. در این تحقیق، با استفاده از روش‌های شبکه عصبی و تصمیم‌گیری چندمعیاره، مناطق دارای پتانسیل بالای آتش‌سوزی ... بیشتر آتش‌سوزی جنگل پدیده‌ای است که خسارت‌های مالی و برخی مواقع جان بسیار زیادی به بار می‌آورد. شناسایی و بررسی اثر پارامترهای مؤثر در وقوع آتش‌سوزی و مدل‌سازی آن‌ها در پیشگیری آتش‌سوزی و کاهش خسارت‌های ناشی از آن بسیار مفید است. در این تحقیق، با استفاده از روش‌های شبکه عصبی و تصمیم‌گیری چندمعیاره، مناطق دارای پتانسیل بالای آتش‌سوزی در استان گلستان شناسایی شده است. در روش پیشنهادی برای تهیة نقشة خطر آتش‌سوزی، ابتدا با استفاده از تصمیم‌گیری چندمعیاره نقشة خطر استاتیک و سپس از طریق شبکة عصبی مصنوعی، نقشة خطر دینامیک تهیه می‌شود. سرانجام از ترکیب این دو، نقشة خطر آتش‌سوزی به‌دست می‌آید که مقادیر هر پیکسل در آن بیانگر میزان احتمال وقوع آتش‌سوزی برای آن پیکسل است. برای ارزیابی مدل از داده‌های آتش‌سوزی ماه ژوئن سال 2005 استفاده شده است. مدل پیشنهادی درصدی از مساحت منطقه را به‌عنوان منطقة پرخطر شناسایی می‌کند. با توجه به این‌که درصد آتش‌سوزی اتفاق‌افتاده در آن منطقه نیز معلوم است، معیار دقت از تقسیم درصد آتش‌سوزی‌های رخ‌داده در منطقة پرخطر به درصد مساحت آن منطقه تعریف می‌شود. این معیار دقت برای نقشة استاتیک با وزن‌های یکسان پارامترها برابر 86/1 و در حالت استخراج وزن‌ها به روش AHP برابر 21/2 به‌دست آمد، که بیانگر بهبود دقت مدل از طریق روش AHP است. طبق نتایج مدل نهایی، حدود 49/70 درصد آتش‌سوزی‌ها در مناطقی که به‌عنوان مناطق پرخطر شناسایی شده، اتفاق افتاده است. در حالی‌که در مناطق بی‌خطر و کم‌خطر هیچ آتش‌سوزی اتفاق نیفتاده و در منطقة با خطر متوسط 51/29 درصد از آتش‌سوزی‌ها اتفاق افتاده است. همچنین معیار دقت برای مدل نهایی برابر 77/2 به‌دست آمده است.

استفاده از تلفیق تصاویر نوری و راداری برای تیپ‌بندی مراتع

رضا حسینخانی؛ محمودرضا صاحبی؛ حمید عبادی

دوره 6، شماره 3 ، دی 1393

چکیده

سنجش از دور را می‌توان به‌عنوان ابزاری قدرتمند با به‌کارگیری داده از منابع مختلف و تلفیق آنها با یکدیگر برای طبقه‌بندی انواع پوشش گیاهی و کاربری اراضی به‌کار گرفت. طبقه‌بندی انواع مراتع، اطلاعات اصلی را برای آنالیز بهره‌وری کشاورزی، محاسبة کربن و شناسایی تنوع زیستی فراهم می‌کند. نخستین مجموعه داده‌های استفاده‌شده در مطالعة ... بیشتر سنجش از دور را می‌توان به‌عنوان ابزاری قدرتمند با به‌کارگیری داده از منابع مختلف و تلفیق آنها با یکدیگر برای طبقه‌بندی انواع پوشش گیاهی و کاربری اراضی به‌کار گرفت. طبقه‌بندی انواع مراتع، اطلاعات اصلی را برای آنالیز بهره‌وری کشاورزی، محاسبة کربن و شناسایی تنوع زیستی فراهم می‌کند. نخستین مجموعه داده‌های استفاده‌شده در مطالعة حاضر، تصویر لندست (Thermatic Mapper) TM و دومین مجموعة داده‌ها، تصویر راداری ENVISAT ASAR برای منطقة مورد مطالعه واقع در محدودة شمال‌غربی شهر تهران (البرز جنوبی) است. در پژوهش حاضر، پس از اعمال چندین روش تصحیح توپوگرافی تصویر نوری که همگی جزو روش‌های غیرلامبرتی‌اند و با توجه به معیارهای ارزیابی این روش‌ها، تصحیح توپوگرافی تصویر نوری انجام شد. در ادامه، سودمندی و بهبودی که با استفاده از ویژگی‌های استخراج‌شده از تصویر راداری و نوری که شامل بافت آنهاست و در تلفیق با باندهای طیفی تصویر نوری به‌کار رفته است. روی نتایج طبقه‌بندی نهایی بررسی شد. برای انتخاب ویژگی‌های مستقل که منتج به بالاترین صحت نتایج شود از الگوریتم ژنتیک استفاده شد. تأثیر استفاده از داده‌های ارتفاعی منطقه و شاخص‌های گیاهی تصویر نوری بر نتایج نهایی طبقه‌بندی در بخش دیگری از تحقیق بررسی و باندهای بهینه انتخاب شدند. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهندة افزایش صحت کلی و ضریب کاپای طبقه‌بندی بیشترین شباهت از 04/77 و 7317/0 برای تصویر نوری اولیه به 1/78 و 7495/0 در حالت استفاده از الگوریتم ژنتیک و 37/83 و 8036/0 در حالت استفاده از داده‌های ارتفاعی و شاخص‌های گیاهی است. کلید‌واژه‌ها: تلفیق تصاویر، طبقه‌بندی مراتع، تصحیح توپوگرافی، بافت تصویر، سنجش از دور.

استانداردسازی و بهبود فرایند جمع‌آوری و به‌هنگام‌سازی داده‌های ممیزی املاک شهری، با استفاده از سامانة اطلاعات مکانی همراه بافت‌آگاه و برمبنای استانداردهای مکانی ISO

زینب فضلی؛ محمودرضا دلاور؛ محمدرضا ملک

دوره 9، شماره 1 ، دی 1396، ، صفحه 65-92

چکیده

ممیزی املاک شهری ازجمله فعالیت‌های شهرداری‌ها به‌منظور جمع‌آوری و به‌هنگام‌سازی پایگاه اطلاعات توصیفی و مکانی املاک شهری محسوب می‌شود. با ظهور سامانه‌های اطلاعات مکانی همراه، روش‌های نوینی برای گردآوری و به‌هنگام‌سازی اطلاعات مکانی گسترش داده شدند. در محیط‌های همراه، پردازشگری‌های انجام‌شده وابسته به محیط کاری و پویای ... بیشتر ممیزی املاک شهری ازجمله فعالیت‌های شهرداری‌ها به‌منظور جمع‌آوری و به‌هنگام‌سازی پایگاه اطلاعات توصیفی و مکانی املاک شهری محسوب می‌شود. با ظهور سامانه‌های اطلاعات مکانی همراه، روش‌های نوینی برای گردآوری و به‌هنگام‌سازی اطلاعات مکانی گسترش داده شدند. در محیط‌های همراه، پردازشگری‌های انجام‌شده وابسته به محیط کاری و پویای کاربر است. کاهش ارتباط صریح کاربر با سامانه از عوامل مهم در هوشمندسازی سامانه و کاهش خطاهای انسانی در جمع‌آوری و به‌هنگام‌سازی اطلاعات به‌شمار می‌رود. برای این منظور، لازم است سامانه با استنباط وضعیت کاربر، با استفاده از اطلاعات بافت، نقشه‌ها و اطلاعات مناسب را در اختیار او قرار دهد. اطلاعات ممیزی املاک شهری نمونه‌ای از اطلاعات مکانی‌اند که می‌توانند از چنین سامانه‌هایی بهره ببرند. این مقاله تلاشی برای تحلیل نقش سامانة اطلاعات مکانی همراه بافت‌آگاه در استاندارد‌سازی و بهینه‌سازی فرایند ممیزی املاک شهری و نیز شناسایی روش‌های پیاده‌سازی چنین سامانه‌ای برای عرضة اطلاعات مکانی به ممیز و همچنین، هوشمندکردن واسط‌های کاربر برای ارتقای قابلیت‌های سامانه است. هدف نهایی تحقیق گسترش یک سامانة اطلاعات مکانی همراه، جهت ممیزی املاک شهری، با درنظرگرفتن اطلاعات بافت‌های موقعیت، جهت و سامانه، بـرای نقشـه‌ها و سرویـس‌های قابل عرضه است که افزون‌بر مزایای سامانة اطلاعات مکانی همراه در گرد‌آوری و به‌هنگام‌سازی داده‌های ممیزی املاک، مزایای یک سامانة بافت‌آگاه را نیز دارد. در طراحی و پیاده‌سازی سیستم تحقیق حاضر، افزون‌بر معماری خادم‌ـ مخدوم، از معماری مستقل نیز استفاده شده است تا در صورت قطع ارتباط با خادم، فرایند ممیزی متوقف نشود. درنهایت، سیستم بالا در یکی از بلوک‌های شهری تهران پیاده‌سازی شده و نتایج حاصل با نتایج ممیزی‌های پیشین مقایسه شده‌اند که نشان‌دهندۀ کاهش 50% زمان مورد نیاز برای جمع‌آوری داده‌ها در روش معرفی‌شده، به‌نسبت دو دورة آخر ممیزی املاک شهر تهران، و کاهش نزدیک به 100% زمان سپری‌شده بین گردآوری داده‌های توصیفی و مکانی و ورودشان به پایگاه دادة شهرداری، در مقایسه با دو دورة یادشده است. سیستم پیشنهادی در این تحقیق از ارتباط صریح ممیز با برنامه می‌کاهد و اطلاعات و نقشه‌ها که در ممیزی املاک شهری سنتی روی کروکی‌ها و فرم‌های کاغذی گردآوری و تصحیح می‌شدند، با استفاده از روش ارائه‌شده در این تحقیق، در محل مستقیماً جمع‌آوری و به‌هنگام می‌شوند که باعث بهبود چشمگیر فرایند ممیزی املاک شهری می‌شود.

ارزیابی تغییرات عمق تالاب انزلی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و داده‌های هواشناسی در بازه سی ساله

سبا خاریابند؛ سارا عطارچی

دوره 12، شماره 2 ، مرداد 1399، ، صفحه 73-82

https://doi.org/10.52547/gisj.12.2.73

چکیده

در چند دهه اخیر در ایران، در نتیجه تغییر اقلیم و رشد جمعیت، سطح و عمق آب در تالاب‌ها بسیار کاهش یافته است. بنابراین ضرورت دارد عوامل اصلی این تغییرات شناسایی شده و در صورت امکان، اقدامات لازم برای کاهش نرخ تغییرات صورت پذیرد. پیشرفت روزافزون تکنولوژی سنجش از دور، فرصت بی‌نظیری برای پایش روند تغییرات در محیط‌های طبیعی فراهم می‌‌کند. ... بیشتر در چند دهه اخیر در ایران، در نتیجه تغییر اقلیم و رشد جمعیت، سطح و عمق آب در تالاب‌ها بسیار کاهش یافته است. بنابراین ضرورت دارد عوامل اصلی این تغییرات شناسایی شده و در صورت امکان، اقدامات لازم برای کاهش نرخ تغییرات صورت پذیرد. پیشرفت روزافزون تکنولوژی سنجش از دور، فرصت بی‌نظیری برای پایش روند تغییرات در محیط‌های طبیعی فراهم می‌‌کند. سری ماهواره لندست از دهه 1970، طولانی‌ترین آرشیو تصاویر سنجش از دور است. تصاویر ماهواره‌ای، داده‌ها را در سطح وسیع‌تر و در فواصل زمانی کوتاه‌تر با هزینه کمتر فراهم می‌کند. تالاب انزلی، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های بین المللی ایران است که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. در چند دهه اخیر، با افزایش جمعیت و رشد و گسترش مناطق مسکونی و زمین‌های زراعی، تغییرات اقلیمی منطقه و همچنین تغییرات شدید‌ تراز آبی دریای خزر، این تالاب به سوی خشک شدن پیش رفته است. در تحقیق حاضر، با استفاده از تصاویر لندست به بررسی تغییرات عمق تالاب پرداخته شده است. تغییرات عمق با توجه به داده‌های بارش و دما و تغییرات ‌تراز آب دریای خزر در بازه‌ 30 ساله، از سال 1988 تا سال 2018، تشریح شده است. نتایج نشان می‌دهد تغیرات عمق تالاب، عمدتا از تغییرات ‌تراز آب دریای خزر متاثر شده است و تغییرات بارش و دما، دلایل اصلی کاهش عمق تالاب انزلی نیستند.

بهبود ترمیم خودکار چندضلعیهای مسطح در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی

کیوان برنا؛ فرهاد فتحی

دوره 10، شماره 2 ، آذر 1397، ، صفحه 75-94

چکیده

ترمیم چندضلعیهای نادرست برای استفاده در نرمافزارهای سیستم اطلاعات جغرافیایی، کاری نیمه خودکار و وقتگیر است. ترمیم خودکار چند ضلعی، تفسیر چند ضلعیهای مبهم و نادرست و از بین بردن کلیه اشکالات موجود براساس تعریفها و استاندارهای جهانی است که کاربردهای زیادی در نرم افزارهای مرتبط با سیستم اطلاعات جغرافیایی دارد. با توجه به پیچیدگی ... بیشتر

بررسی ارتباط بین خشکسالی و کاهش کیفیت آب با استفاده از سنجش از دور و روش شبکه‌های عصبی

مهران شایگان؛ مرضیه مکرم

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 75-90

https://doi.org/10.52547/gisj.14.2.75

چکیده

با توجه به تأثیر خشکسالی در کیفیت و کمّیت آب، هدف از این مطالعه بررسی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های خشکسالی و ارتباط آن با میزان کیفیت آب در مناطق شمالی استان فارس ایران است. برای این منظور، شاخص‌های خشکسالی PCI، TVDI، NDVI در سال‌های 2000 تا 2020 استفاده شد. در ادامه، نقشه‌های پهنه‌بندی عناصر آب (Ca، Cl، EC، K، Na، Mg) با استفاده از روش کریجینگ ... بیشتر با توجه به تأثیر خشکسالی در کیفیت و کمّیت آب، هدف از این مطالعه بررسی خشکسالی با استفاده از شاخص‌های خشکسالی و ارتباط آن با میزان کیفیت آب در مناطق شمالی استان فارس ایران است. برای این منظور، شاخص‌های خشکسالی PCI، TVDI، NDVI در سال‌های 2000 تا 2020 استفاده شد. در ادامه، نقشه‌های پهنه‌بندی عناصر آب (Ca، Cl، EC، K، Na، Mg) با استفاده از روش کریجینگ تولید شد. سپس با به‌کارگیری روش شبکه‌های عصبی (MLP)، میزان عناصر آب با استفاده از شاخص‌های خشکسالی پیش‌بینی شد. نتایج نشان داد که با توجه به مقادیر شاخص‌های خشکسالی، روند تغییرات خشکسالی در منطقه از سال 2000 تا 2020 افزایشی بوده و بخش‌های جنوبی منطقه در وضعیت حادتری به‌نسبت دیگر بخش‌ها قرار دارد. نتایج حاصل از نقشه‌های پهنه‌بندی عناصر آب هم نشان داد که در بخش‌های جنوبی، غلظت املاح بیشتر از بخش‌های شمالی است. طبق نتایج حاصل از همبستگی بین شاخص‌های خشکسالی و مقادیر عناصر آب، Ca همبستگی بالایی (820/0 R=) با شاخص TVDI دارد و عناصر Cl، EC، K، Na، Mg نیز دارای همبستگی معنی‌داری (80/0 R>) با شاخص PCI است. نتایج حاصل از روش MLP، برای پیش‌بینی وضعیت کیفیت آب با استفاده از شاخص‌های خشکسالی، نشان داد که در مناطق جنوبی میزان املاح بیشتر و در نتیجه، کیفیت آب کمتر است. میزان دقت مدل در پیش‌بینی عناصر Cl، EC، K، Na، Mg، TH،TDS با استفاده از شاخص PCI برابر با 85/0 R2= و درمورد عنصر Ca، با استفاده از شاخص TVDI برابر با 71/0 R2= است.

ارزیابی کارآیی روش‌های درون‌یابی برای تخمین PH و EC خاک (مطالعة موردی: بخش درودزن در استان فارس)

الهام سلیمانی ساردو؛ فاطمه مقصود؛ علی‌اکبر دماوندی

دوره 8، شماره 3 ، تیر 1395، ، صفحه 77-90

چکیده

انتخاب مناسبترین روش درونیابی به‌منظور تخمین ویژگی‌های خاک منطقه نقش مهمی در استراتژی‌های آب و مدیریت کشاورزی ایفا می‌کند. همچنین ازآنجاکه ویژگی‌های خاک در زمان و مکان تغییر می‌کند، تحلیل متغیرهای فضایی خصوصیات خاک برای نشان‌دادن اکوسیستم‌های خاص اهمیت دارد. هدف از این تحقیق بررسی دقت پنج روش درونیابی فاصلة وزنی معکوس، ... بیشتر انتخاب مناسبترین روش درونیابی به‌منظور تخمین ویژگی‌های خاک منطقه نقش مهمی در استراتژی‌های آب و مدیریت کشاورزی ایفا می‌کند. همچنین ازآنجاکه ویژگی‌های خاک در زمان و مکان تغییر می‌کند، تحلیل متغیرهای فضایی خصوصیات خاک برای نشان‌دادن اکوسیستم‌های خاص اهمیت دارد. هدف از این تحقیق بررسی دقت پنج روش درونیابی فاصلة وزنی معکوس، چندجمله‌ای عام، چندجمله‌ای موضعی، تابع شعاع محور و کریجینگ برای تخمین پارامترهای EC و PH خاک است. بدین منظور، 48 پروفیل در 15 دهستان موجود در بخش درودزن، واقع در استان فارس حفر شد. تمامی مقادیر EC و PH مربوط به عمق 30-0 سانتیمتر اول خاک است. برای بالابردن دقت مطالعه، روش‌های درونیابی در مدل‌ها و توان‌های گوناگون مقایسه شد. ترسیم نیم‌تغییرنما در GS+ نشان داد داده‌های PH و EC بهترین برازش را به‌ترتیب در مدل گوسن و کروی دارند. همچنین براساس مقادیر به‌دست‌آمده از معیارهای ارزیابی خطا شامل RMSE، MSE، MAE، R2 و MBE بهترین روش درونیابی با کمترین خطا به‌منظور تهیة نقشه‌های پراکنش مکانی پارامترهای EC و PH خاک انتخاب شد. نتایج برتریِ روش LPI با توان دو و روش IDW با توان یک برای فاکتور PH را نشان می‌دهد. همچنین روش کریجینگ در مدل گوسن و IDW با توان یک به‌ترتیب بیشترین دقت را برای پارامتر EC در منطقة مورد مطالعه نشان دادند. افزون بر این، نتایج نشان داد دقت روش RBF و GPI به‌نسبت سایر روش‌ها پایینتر است.

یکپارچه‌سازی سیستم اطلاعات مکانی (GIS)، شبکة عصبی پرسپترون چندلایه (MLP) و مدل بارش-رواناب (SWAT) با درنظرگرفتن تغییرات کاربری‌ها برای پیش‌بینی دبی ورودی و حجم رسوب (مطالعة موردی: سد ستارخان)

ناصر محمدی ورزنه؛ علیرضا وفایی‌نژاد؛ جلال کرمی؛ رضا راستی

دوره 8، شماره 4 ، آذر 1395، ، صفحه 79-92

چکیده

هدف از مطالعات رسوب‌گذاری در یک سد مخزنی یافتن دیدی کلی درمورد میزان حجم ازدست‌رفتة مخزن است. در این میان، بررسی و پیش‌بینی حجم رسوب واردشده به مخزن اهمیت ویژه‌ای دارد. در این پژوهش، با استفاده از روش آماری ریزمقیاس‌کردن، بارش و دما در محدودة حوضة آبریز سد ستارخان با مساحت 950 کیلومترمربع، واقع در استان آذربایجان شرقی، در بلند‌مدت ... بیشتر هدف از مطالعات رسوب‌گذاری در یک سد مخزنی یافتن دیدی کلی درمورد میزان حجم ازدست‌رفتة مخزن است. در این میان، بررسی و پیش‌بینی حجم رسوب واردشده به مخزن اهمیت ویژه‌ای دارد. در این پژوهش، با استفاده از روش آماری ریزمقیاس‌کردن، بارش و دما در محدودة حوضة آبریز سد ستارخان با مساحت 950 کیلومترمربع، واقع در استان آذربایجان شرقی، در بلند‌مدت پیش‌بینی شده‌اند. با توجه به اطلاعات بارش و دمای پیش‌بینی‌شده، به‌کمک مدل [1]SWAT، رسوب ورودی به سد شبیه‌سازی شده است. مقایسة نتایج این مدل و مقادیر مشاهداتی نشان می‌دهد گرچه مدل SWAT با دقت بالای 80% می‌تواند روند جریان رسوب ورودی به مخزن را شبیه‌سازی کند، قادر به شبیه‌سازی مقادیر واقعی رسوب نیست. برای رفع این اختلاف، باید پارامتر فرسایش نیز، برای رسیدن به نتیجة مطلوب، در محاسبات لحاظ شود. بنابراین ابتدا با کمک مدل شبکة عصبی پرسپترون چندلایه (MLP) بارش مورد نظر پیش‌بینی شده و سپس نقشة کاربری به‌منظور تعیین میزان تأثیر کاربری و، به‌تبع آن، فرسایش در محیط GIS تهیه شده است. ترکیب پارامتر کاربری در محیط GIS و بارش پیش‌بینی‌شده می‌تواند خروجی SWAT را به مقدار واقعی نزدیک‌تر کند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که با یکپارچه‌سازی و استفاده از مدل‌های به‌کاررفته و قابلیت‌های GIS می‌توان نتایج و برآورد میزان حجم رسوب را با دقت بالای 95% محاسبه کرد.

ارائۀ روشی جدید مبتنی بر آنالیز بردار تغییرات جهت بهبود نتایج فرایندآشکارسازی تغییرات

حسین صادقی؛ علی حسینی پور؛ روزبه شاد

دوره 7، شماره 3 ، بهمن 1394، ، صفحه 83-96

چکیده

امروزه آشکارسازی تغییرات با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، یکی از حوزه‌های اصلی تحقیقات به شمار می‌رود. یکی از مشکلات استفاده از تصاویر ماهواره‌ای خطاهای بی‌شمار در این تصاویر است. خطاهای ناشی از اثر نورپردازی سطح جزء مشکلات اساسی در فرایند آشکارسازی تغییرات‌اند. از این رو، در پژوهش پیش رو، به منظور کاهش خطاهای ایجادشده در نتایج ... بیشتر

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده