رضا جعفری؛ مرتضی انصاری؛ مصطفی ترکش
چکیده
دما مهمترین پارامتر اقلیمی در مطالعة تغییرات مکانی و زمانی فنولوژی گیاهان است؛ ازاین‌رو مطالعة حاضر با هدف بررسی پتانسیل داده‌های دمایی سنجندة مودیس در تهیة نقشه‌های درجة روزرشد (GDD) و مراحل گوناگون فنولوژی، درمورد گونه‌های مرتعی Astragalus effusus و Bromus tomentllus، در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. نقشه‌های دمایی (حداکثر، حداقل و میانگین)، ...
بیشتر
دما مهمترین پارامتر اقلیمی در مطالعة تغییرات مکانی و زمانی فنولوژی گیاهان است؛ ازاین‌رو مطالعة حاضر با هدف بررسی پتانسیل داده‌های دمایی سنجندة مودیس در تهیة نقشه‌های درجة روزرشد (GDD) و مراحل گوناگون فنولوژی، درمورد گونه‌های مرتعی Astragalus effusus و Bromus tomentllus، در استان چهارمحال و بختیاری انجام شد. نقشه‌های دمایی (حداکثر، حداقل و میانگین)، GDD و مراحل متفاوت فنولوژی گونه‌های یادشده از داده‌های مودیس متعلق به فصل رویش در سال‌های 1396 و 1397 استخراج و با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی و همچنین داده‌های فنولوژی میدانی در سه سایت مرتعی در منطقه با ارتفاع‌های متفاوت، ازطریق آزمون پیرسون مقایسه و صحت‌سنجی شد. نتایج حاکی از آن بود که تولیدات دمایی و GDD حاصل از تصاویر مودیس، به‌ترتیب، با داده‌های دمایی ایستگاه‌های هواشناسی و نیز GDD محاسبه‌شده در سایت‌ها بیش از 91 و 99% همبستگی دارد (p<0.001). نقشه‌ها مقدار GDD را، در اوایل فصل رویش، کمتر از 16 و در اواخر این دوره، بیش از 5200 نشان دادند که به‌ترتیب، بیانگر یک مرحله و تمامی مراحل فنولوژی گونه‌های مطالعاتی در منطقه بود. یافته‌های تحقیق نشان داد که مراحل فنولوژی گونه‌های مورد بررسی را می‌توان با استفاده از داده‌های مودیس، ازلحاظ مکانی و زمانی، از هم تفکیک کرد. با توجه به اینکه حفظ بقای گونه‌ها و بهره‌برداری پایدار از مراتع مستلزم آگاهی از مراحل گوناگون فنولوژی است، نقشة فنولوژی گونه‌ها می‌تواند ابزار کارآمدی، در مدیریت مراتع در سازمان‌های مرتبط، محسوب شود.
فاطمه هادیان؛ رضا جعفری؛ حسین بشری؛ مصطفی ترکش
چکیده
گیاهان، یکی از مهمترین اجزای اکوسیستم هستند که تحت‌تاثیر عوامل طبیعی و انسانی قرار می‌گیرند. به‌طوری‌که مطالعه تولید خالص اولیه، یکی از مهمترین موضوعات در بوم‌شناسی به‌حساب می‌آید. مهمترین هدف این تحقیق مدل‌سازی توزیع مکانی و زمانی تولید خالص اولیه (مدل CASA) و تاثیر تابش موثر نور خورشید (LUE) و همچنین اندازه‌گیری تخریب اراضی ...
بیشتر
گیاهان، یکی از مهمترین اجزای اکوسیستم هستند که تحت‌تاثیر عوامل طبیعی و انسانی قرار می‌گیرند. به‌طوری‌که مطالعه تولید خالص اولیه، یکی از مهمترین موضوعات در بوم‌شناسی به‌حساب می‌آید. مهمترین هدف این تحقیق مدل‌سازی توزیع مکانی و زمانی تولید خالص اولیه (مدل CASA) و تاثیر تابش موثر نور خورشید (LUE) و همچنین اندازه‌گیری تخریب اراضی با شاخص تاثیر بارندگی ( RUE ) در مراتع نیمه‌استپی استان اصفهان است. برای انجام این مطالعه، تصاویر - NDVI ۱۶ روزه مودیس، داده‌های هواشناسی، نقشه پوشش اراضی و داده‌های زمینی به کار گرفته شد و نتایج نشان داد که نرخ NPP از ماه مارس (C/m2/mo 44/11) تا ماه می (C/m2/mo/07/41) افزایش داشته است، در حالیکه سیر نزولی را از اوایل ماه ژوئن (C/m2/mo 2/2) به دلیل خشکی خاک نشان می‌دهد. اقلیم، تیپ گیاهی و وضعیت مرتع نقش مهمی‌درNPP سالیانه داشتند، لذا بیشترین و کمترین NPP به ترتیب در Astragalus- Daphnae 85/38 gC/m2 y-1) 85/38 ) و Artemisia sieberi – Scariola gC/m2 y-1) 4 ) همراه با حداکثر ( g C (MJ)-1 13/0) و حداقل تاثیر تابش موثر نور خورشید g C (MJ)-1) LUE 005/0 ) مشاهده شد. مقدار (RUE)، در مراتع تخریب یافته کاهش داشت. علاوه بر این از همبستگی بین داده‌های زمینی و مدل CASA در اقلیم نیمه‌خشک گرم و مراتع تخریب‌یافته، کاسته شد. بنابراین توجه به وضعیت مرتع، تیپ گیاهی و اقلیم در پایش NPP و مدیریت مراتع ضروری است.
کاظم تباکی بجستانی؛ سیدجمال‌الدین خواجه‌الدین؛ احمدرضا مختاری؛ رضا جعفری
دوره 6، شماره 3 ، دی 1393
چکیده
انرژی زمینگرمایی از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک محسوب می‌شود و با توجه به امتیازات آن از قبیل بی‌خطر‌بودن نسبی، کمک به حفظ محیط‌زیست، و ارزانی جایگزینی مناسب برای سوخت فسیلی به‌شمار می‌رود. در این مطالعه به‌منظور شناسایی منابع زمینگرمایی در منطقة مستعد زمینگرمایی فردوس در استان خراسان جنوبی، از داده‌های سنجندة ETM+ ...
بیشتر
انرژی زمینگرمایی از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک محسوب می‌شود و با توجه به امتیازات آن از قبیل بی‌خطر‌بودن نسبی، کمک به حفظ محیط‌زیست، و ارزانی جایگزینی مناسب برای سوخت فسیلی به‌شمار می‌رود. در این مطالعه به‌منظور شناسایی منابع زمینگرمایی در منطقة مستعد زمینگرمایی فردوس در استان خراسان جنوبی، از داده‌های سنجندة ETM+ لندست7 ژئوفرانس‌شده به نقشة توپوگرافی 1:50000 شهرستان فردوس استفاده شد. رقم پیکسل باندهای حرارتی به رادیانس طیفی تبدیل گردید و سپس دمای تابشی محاسبه شد. از باندهای مرئی و مادون قرمز نزدیک، شاخص NDVI محاسبه و لایة توان تشعشعی محاسبه گردید. با تلفیق دو دمای تابشی و تشعشعی، دمای سطحی زمین تعیین شد. با روش برازش حداقل مربعات، لایحة نواحی مستعد اکسیدهای آهن و کانی‌های رسی تولید گردید و گسل‌های منطقه از نقشة زمین‌شناسی 1:100000 منطقه مشخص شد. با تلفیق لایه‌های تولیدی با روش هم‌پوشانی وزن‌دار، منطقة مستعد زمینگرمایی فردوس شناسایی شد. با این لایه‌های اصلی مرتبط با تشکیل ذخایر ژئوترمال، دو منبع زمینگرمایی مستعد به‌منظور بهره‌برداری از انرژی آنها مشخص شد. این دو منبع زمینگرمایی شناسایی‌شده با شواهد زمینگرمایی موجود ـ از جمله چشمه آبگرم و دو آتشفشان خاموش منطقه ـ همبستگی مکانی دارد. بنا به یافته‌های تحقیق حاضر، سنجش از دور روش مقرون‌به‌صرفه‌ای برای تشخیص ناهنجاری‌های دمای سطح زمین، ویژگی‌های زمین‌شناسی منطقه مانند تشخیص واحدهای سنگی و آلتراسیون‌ها است. ترکیبی از سنجش از دور حرارتی با تجزیه و تحلیل زمین‌شناسی و درک صحیح از سازوکارهای زمینگرمایی، رویکردی دقیق و کارآمد برای تشخیص منابع زمینگرمایی خواهد بود. کلید‌واژه‌ها: سنجش از دور، انرژی زمینگرمایی، درجة حرارت سطحی، لندست.
فاطمه هادیان؛ رضا جعفری؛ حسین بشری
دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391
چکیده
در این تحقیق 14 شاخص طیفی با استفاده از باندهای انعکاسی محاسبه شد و میزان همبستگی این شاخص ها با تاج پوشش گیاهی در چهار تیپ مرتعی و یک تیپ جنگلی مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد تاج پوشش گیاهی با استفاده از روش قدم- نقطه و به شکل شعاعی (6000 نقطه در هر تیپ) اندازه گیری شد. میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی با شاخص های گیاهی به تفکیک در هر یک از تیپ های ...
بیشتر
در این تحقیق 14 شاخص طیفی با استفاده از باندهای انعکاسی محاسبه شد و میزان همبستگی این شاخص ها با تاج پوشش گیاهی در چهار تیپ مرتعی و یک تیپ جنگلی مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد تاج پوشش گیاهی با استفاده از روش قدم- نقطه و به شکل شعاعی (6000 نقطه در هر تیپ) اندازه گیری شد. میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی با شاخص های گیاهی به تفکیک در هر یک از تیپ های گیاهی و کلیه آنها (جنگل و تیپ های مرتعی) با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Erdas Imagine مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گروه های مختلفی از شاخص های گیاهی از جمله بر اساس شیب خط خاک، فاصله از خط خاک، و شاخص های گیاهی تبدیلات راست گوشه و نیز شاخص های حساس به آب گیاهان با استفاده از داده های بازتابندگی سنجنده TM ماهواره لندست استخراج گردیدند. نتایج نشان داد که تیپ های گیاهی بر اساس خصوصیات شان با یکی از شاخص های گیاهی دیگر همبستگی بیشتری دارند و میزان همبستگی بین تاج پوشش گیاهی و شاخص های گیاهی در هر یک از تیپ های گیاهی دارای صحت بالایی (تا حدود 81 درصد) است (001/0>p). این میزان همبستگی به هنگام در نظر گرفتن تیپ های گیاهی مختلف با هم، به دلیل وجود خصوصیات طیفی متفاوت در گیاهان مختلف و همچنین عارضه های زمینه کاهش یافت. این خود نشان دهنده تنوع در خصوصیات طیفی گیاهان به دلیل اختلافات ساختاری و زیستی و همچنین خاک زمینه است، که در انتخاب شاخص مناسب برای پهنه بندی و تفکیک تیپ های گیاهی باید در نظر گرفته شود.
نفیسه رمضانی؛ رضا جعفری؛ اسماعیل ایزانلو
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1390
چکیده
طبق مطالعات انجام شده در استان خراسان شمالی، تغییرات کاربری اراضی بیشترین تأثیر را در بیابان زایی منطقه داشته است؛ و افزون بر آن، فقدان اطلاعات مکان دار دقیق و روزآمد از مهم ترین مشکلات پایش تغییرات کاربری اراضی در این استان به شمار می آید. بدین ترتیب و با توجه به این کمبود، هدف مطالعه حاضر همانا آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی منطقه ...
بیشتر
طبق مطالعات انجام شده در استان خراسان شمالی، تغییرات کاربری اراضی بیشترین تأثیر را در بیابان زایی منطقه داشته است؛ و افزون بر آن، فقدان اطلاعات مکان دار دقیق و روزآمد از مهم ترین مشکلات پایش تغییرات کاربری اراضی در این استان به شمار می آید. بدین ترتیب و با توجه به این کمبود، هدف مطالعه حاضر همانا آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی منطقه اسفراین در استان خراسان شمالی در 36 سال گذشته بوده است. بدین منظور تصاویر ماهواره لندست از دو دوره زمانی شامل سال های 1352 و 1388 شمسی انتخاب شدند و تصحیحات هندسی و رادیومتریک نیز بر تصاویر اعمال گردیدند. سپس با استفاده از روش های مختلف- از جمله طبقه بندی فازی- نقشه کاربری اراضی تهیه و از روش مقایسه پس از طبقه بندی برای آشکارسازی تغییرات استفاده شد. مطابق نتایج، کلاس زراعت آبی بیشترین تغییرات را در مقایسه با دیگر کاربری ها داشته و مساحت آن از 4269 هکتار به 15586 هکتار رسیده است. کاربری شهری اسفراین و کارخانجات و تأسیسات مختلف مانند کارخانه های فولاد و لوله گستر و همچنین سد اسفراین نشانگر حدود 629 هکتار افزایش سطح بوده است. در مقابل، وسعت کاربری های مرتع و زراعت آبی- باغ ها، به دلیل احداث تأسیسات و سد اسفراین بسیار کاهش یافته اند. از جمله دگرگونی ها یا تغییرات مثبت محیطی رخ نموده در منطقه، ایجاد و توسعه منطقه حفاظت شده ساریگل طی 36 سال اشاره شده است، که به احیای سطحی حدود 12 هزار هکتار از مراتع و اراضی بدون پوشش انجامیده است. همان گونه که نتایج نشان می دهند فناوری سنجش از دور می تواند به عنوان ابزار مدیریتی بسیار کارآمدی در توسعه و حفظ منابع طبیعی کشور مورد استفاده قرار گیرد.
