Flood risk Monitoring of June 1402 in Zanjan province using Sentinel-1 images

Studies in this field have been carried out by researchers with different m
سابقه و هدف
مدیریت مناسب سیل نیازمند دانستن مکان و زمان دقیق وقوع سیل است تا برنامه­ریزان مدیریت بحران با اقدامات مدیریتی مناسب با ارائه راهکارها، بتوانند خطرپذیری سیل را کاهش دهند. مطالعات مختلفی در این زمینه توسط محقیقین با روش های متفاوتی همچون بکارگیری سنجنده های ماهواره ای سنتینل 1 و سنتیل 2 صورت گرفته است و ثابت شده است که پایش سیل به کمک سنجش از دور ابزاری مناسب جهت استخراج سریع منطقه سیل­زده می­باشد که می­تواند در مدیریت زود هنگام بلایای طبیعی خصوصاً سیل مورد استفاده قرار گیرد.  لذا هدف از این مطالعه تهیه نقشه وسعت آب ناشی از سیلاب خرداد ماه زنجان 1402 با کمک تصاویر سنتینل 1 است، تهیه این نقشه می­تواند در مدیریت و برنامه­ریزی کاربری اراضی در سیلاب دشت­ها، بالا بردن سطح آگاهی و هشدار به مردم از نقاط سیل­خیر منطقه، توسعه طرح­های کاهش خطرات سیلاب، تهیه برنامه­های جامع مدیریت خطرپذیری سیلاب و تهیه دستورالعمل رویارویی و تاب­آوری با شرایط بحرانی مورد استفاده قرا گیرد.
مواد و روش ها: روش پژوهش در چندین گام صورت گرفت: در گام اول جمع­آوری داده به کمک Sentinel -1، بود سپس درگام دوم: داده­های SAR پیش پردازش شدند. گام سوم: پس پردازش تصاویر در محیط ENVI، به کمک الگوریتم درخت، صورت گرفت و در گام آخر : تصاویر به فایل بردار تبدیل شدند.
بحث و نتایج : بررسی تغییرات آب گرفتگی بعد از گذشت هفت روز از وقوع سیلاب در منطقه گویای این موضوع است که بیشترین وسعت آب در مناطق شمالی استان در مجاورت رودخانه­های اصلی و فرعی حوضه آبریز قزل­اوزن بویژه در شهرستان طارم. با  067192/312 هکتار بوده است که پس از آن بیشترین تعداد پلیگون در شمال شهرستان زنجان در محدوه حوضه آبخیر قزل­اوزن، زنجانرود پایین، چایپاره، غنی­بیگلو آبگرفتگی بالایی با وسعت 713193/150 هکتار دیده شد که عمده این آبگرفتگی­ها تحت تاثیر ژئومورفولوژی منطقه در اطراف رودخانه قزل­اوزن رخ داده است. عمده آب ناشی از سیل در ماهنشان­ عمدتا در قسمت شمالی شهرستان ماهنشان در بخش­های ماهنشان و اوریاد با 375 پلیگون و وسعت آب ناشی از سیل 618086/26 هکتار دیده شد. در شهرستان ایجرود در زرین­آباد، در مسیر رود ایجرود بیشترین وسعت آب ناشی از سیلاب در مسیر رود ایجرود با وسعت 06405/21 و با آبگرفتگی متمرکز با پلیگونی 245 بوده است، در شهرستان ابهر نیز آب ناشی از سیلاب در مرکز سلطانیه در زنگان رود (یکی از شعب رودخانه قزل اوزن) با وسعت 96 هکتار به صورت متمرکز با 547 پلیگون سیل در اطراف رودخانه دیده شد.
در سیلاب خرداد 1402 استان زنجان، ارتفاع منطقه یک عامل کلیدی در کنترل جهت حرکت سیلاب و ماندگاری آب بر روی سطح زمین بود(5-ب). میزان عقب­نشینی آب سیلاب در ارتفاعات کمتر از 500 متر در مقایسه با ارتفاعات بالاتر خیلی کم بود به نحوی که در ارتفاع 1000 متر به بالا ماندگاری آب دیده نشد، در نقاط مرتفع زنجان همچون قسمت­هایی از طارم، زنجان و ماهنشان بعد از وقوع نزولات جوی آب سریع­تر از مناطق کم ارتفاع و مسطح جریان پیدا کرده بود بطوریکه بعد از هفت روز از وقوع سیل ماندگاری آبی در این ارتفاعات دیده نشد. در حالیکه که در ارتفاعات کمتر از 500 متر که عمدتا شامل نواحی کم ارتفاع حوضه آبریز قزل­اوزن و رودخانه­های اصلی و فرعی آن بود، عمده رواناب­ها در چاله­های توپوگرافی طارم و زنجان جمع گردید، در این مناطق پست بودن منطقه باعث پخش­شدگی آب سیلاب و آب­گرفتگی گسترده­ای حتی در مراکز جمعیتی این مناطق شد.
نتیجه‏گیری: در پژوهش پیش­رو به منظور سنجش وسعت آب ناشی از سیل و تهیه نقشه پهنه­بندی سیلاب برای خرداد ماه استان  زنجان و ارزیابی عوامل موثر بر آن همچون ارتفاع و پوشش گیاهی، تصاویر سنتینل -1  برای قبل و بعد از وقوع سیل تهیه، پردازش و در سه کلاس طبقه­بندی و آنالیز شد و مشخص شد که بیشترین حجم سیلاب وارد شده به استان زنجان مربوط به شمال استان بویژه شهرستان طارم بوده است. همچنین بررسی عامل ارتفاع در سیل­خیزی منطقه نشان داد که ارتفاعات کمتر از 500 متر که عمدتا" شامل زیرحوزه های قزل­اوزن و رودخانه­های اطراف آن بودند، پتانسیل بالایی در آبگرفتگی داشته­اند. بررسی پوشش سطح زمین در قسمت­های آبگرفتگی نیز نشان داد که پوشش گیاهی علفزار بدلیل نارسایی در نفوذپذیری نزولات جوی در این مناطق، پتانسیل سیل­خیزی این مناطق را بیشتر کرده است.
icient permeability of rainfall in these areas.