سیده نرگس ساداتی؛ مهسا فهمی؛ غلامرضا احمدزاده
چکیده
منطقه معدن صاحب دیوان در زون ساختاری البرز-آذربایجان و در برگه 1:100000 لاهرود واقع شده است. در برخی نواحی تودههای نفوذی با ترکیب گرانودیوریت و کوارتز دیوریت با سن الیگوسن به درون سنگهای آتشفشانی نفوذ کرده‌اند و در بخش‌های مرکزی و جنوب غربی منطقه در محدوده صاحب دیوان و دوست بیگلو عامل دگرسانی هیدروترمال گسترده درمنطقه شده‌اند. در ...
بیشتر
منطقه معدن صاحب دیوان در زون ساختاری البرز-آذربایجان و در برگه 1:100000 لاهرود واقع شده است. در برخی نواحی تودههای نفوذی با ترکیب گرانودیوریت و کوارتز دیوریت با سن الیگوسن به درون سنگهای آتشفشانی نفوذ کرده‌اند و در بخش‌های مرکزی و جنوب غربی منطقه در محدوده صاحب دیوان و دوست بیگلو عامل دگرسانی هیدروترمال گسترده درمنطقه شده‌اند. در این پژوهش پس از مطالعات زمین شناسی 13 نمونه از معدن مس صاحب‌دیوان برای مطالعات XRD برداشت گردید و مناطقی که نماینده دگرسانی‌های عمده منطقه بود و پیکسل‌های متناظر با آن‌ها در تصاویر ماهواره‌ای به‌عنوان نمونه‌های آموزشی برای روش‌های طیف مبنا انتخاب گردید. همچنین نتایج MNF از داده‌های استر و سنتینل استخراج شدند و در طبقه‌بندی طیف‌مبنا به‌کار گرفته شد و با استفاده از کتابخانه طیفی نرم‌افزار و نمونه‌های آموزشی از نواحی دگرسان شده سه کانی کائولینیت، مسکویت و کلریت به‌ترتیب به‌عنوان شاخص دگرسانی آرژیلیک، فیلیک و پروپیلیتیک به‌کار گرفته شد. نتیجه که از این پژوهش به دست آمد بارزسازی دگرسانی در تصاویر استر محدوده معدن صاحب دیوان بود که نشان‌دهنده حضور همزمان دگرسانی آرژیلیک و فیلیک در مرکز و محصور شدن آن با دگرسانی پروپیلیتیک بود که با الگوی مرسوم کانسارهای پورفیری همخوانی دارد. همچنین تجزیه وتحلیل تصاویر سنتینل نشان داد که هماتیت، ژاروسیت، گوتیت و لیمونیت، ویژگی‌های جذب قوی در قسمت VNIR را نشان می‌دهد. محصولات حاصل با نقشه زمین‌شناسی منتشرشده از منطقه مورد مطالعه مقایسه شد و یافته ها نشان داده است که نقشه‌های حاصل، از مدل زمین‌شناسی مفهومی موجود در کانسار مس پورفیری پشتیبانی می‌کنند. در پژوهش حاضر، مجموعه داده Aster و Sentinel-2A MSI از برگه 1:100000 لاهرود با نگرشی خاص به معدن صاحب دیوان بررسی شده است.هدف اصلی این مطالعه ایجاد یک روش جدید با در نظر گرفتن داده‌های سنجش از دور به ویژه استر و سنتینل 2 در شناسایی دگرسانی‌های همراه با کانسارهای مس پورفیری است. این شناسایی براساس دو رویکرد انجام شد: شناسایی مناطق دگرسانی گرمابی مرتبط با کانسارهای مس پورفیری (از طریق کتابخانه طیفی) و شناسایی مستقیم مناطق دگرسانی و مواد معدنی مس‌دار (از طریق نمونه‌برداری مستقیم از محل کانسار و استفاده از آن به عنوان پیکسل آموزشی). در این پژوهش با توجه به اینکه هدف اکتشاف کانسارهای مس پورفیری بود، سنگهای آذرین اسیدی تا حدواسط که دگرسانی گسترده آرژیلیکی، فیلیکی، پروپیلیتیکی در آن‌ها به وقوع پیوسته بود مورد توجه قرار گرفت، همچنین توجه ویژه به دگرسانی آلونیتی، سیلیسی و اکسید آهن در منطقه مورد مطالعه انجام گرفت. پیشرفت‌های تازه‌ی فن‌آوری در زمینه‌ی وضوح طیفی / مکانی داده‌های ماهواره‌ای در الگوریتم‌های طبقه‌بندی، فرصت‌ها و راه‌حل‌های جالبی را برای نقشه‌برداری زمین‌شناسی به وجود آورده است. از این رو بعد از برداشت زمین‌شناسی و انجام مطالعات XRD، از روش‌های نقشه‌برداری کانی‌شناسی طیف مبنا همچون BE, LSU, CEM استفاده شد که از میان آن‌ها روش BE بهترین نتیجه را برای جداسازی پیکسل‌های هدف به ویژه برای تشخیص انواع دگرسانی‌های مرتبط با کانسارهای مس پورفیری با استفاده از نمونه‌های آموزشی بر روی تصاویر استر نشان داد. اگرچه تصاویر سنتنیل به دلیل قدرت تفکیک طیفی پایین در محدوده مادون قرمز کوتاه برای کانی‌های رسی نتایج رضایت بخشی را حاصل نکرد، اما برای جداسازی کانی‌های حاوی آهن از قبیل هماتیت، ژاروسیت و گوتیت مطلوب بود و با استفاده از ترکیب رنگی موجب نمایش منطقه معدنی صاحب دیوان شد که نشان از حضور همزمان هماتیت و ژاروسیت دارد. نتایج حاصل از بررسی تودههای نفوذی برگه 100000 لاهرود، رگه‌ها و رگچه‌های سیلیسی، گسترش گسل‌ها و دگرسانی‌ها نشان می‌دهد که در مجموع دگرسانی گسترده در قسمت مرکزی (صلوات و نیاز قلی- مشیران) و جنوب غربی محدوده مطالعاتی (صاحب دیوان و دوست بیگلو) چشمگیر است. محصولات حاصل از پردازش با نقشه زمین‌شناسی منتشرشده از منطقه مورد مطالعه مقایسه و نشان داده شد که نقشه‌های حاصل با مدل زمین‌شناسی مفهومی کانسار مس پورفیری مطابقت دارد و دگرسانی‌ها مرتبط با تودههای میزبان این تیپ کانسارهاست.
شعله ملکشاهی؛ ایرج رسا؛ نعمت الله رشیدنژاد عمران؛ محمد لطفی
دوره 10، شماره 4 ، اردیبهشت 1397، ، صفحه 1-26
چکیده
تفکیک و به نقشه درآوردن زون‌های دگرسانی در اکتشاف تیپ‌‌های مس پورفیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به منظور بارزسازی این زون‌های دگرسان از داده‌های ماهواره ترا سنجنده استر استفاده شده است. محدوده سرکوه در کمربند ماگمایی ارومیه-دختر و نیز کمربند کانی زایی دهج- ساردوئیه قرار دارد. عمده رخنمونهای سنگی موجود در این محدوده را ...
بیشتر
تفکیک و به نقشه درآوردن زون‌های دگرسانی در اکتشاف تیپ‌‌های مس پورفیری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به منظور بارزسازی این زون‌های دگرسان از داده‌های ماهواره ترا سنجنده استر استفاده شده است. محدوده سرکوه در کمربند ماگمایی ارومیه-دختر و نیز کمربند کانی زایی دهج- ساردوئیه قرار دارد. عمده رخنمونهای سنگی موجود در این محدوده را رخنمونهای مربوط به ترشیری تشکیل میدهند. این رخنمون‌ها شامل نهشتههای آتشفشانی مربوط به ائوسن و نیز تودههای نفوذی بعد از ائوسن به همراه سنگهای هورنفلسی شده هستند. نهشتههای آتشفشانی که عمدتاً ترکیب آندزیتی دارند به صورت نهشتههای ولکانوکلاستیکی و نیز گدازهای دیده میشوند. در محدوده سرکوه تودههای نفوذی متعددی شناسایی شده است. توده گرانیتی- گرانودیوریتی ممزار گسترده‌ترین توده موجود در محدوده سرکوه است. تودههای گرانودیوریتی - کوارتز دیوریتی سرکوه پورفیری و نیز توده میکرودیوریت پورفیری در محدوده سرکوه رخنمون دارند که میزبان کانی زایی مس پورفیری و دگرسانی‌های همراه هستند. در این منطقه، هاله‌های دگرسانی مختلفی وجود دارد که شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیک، آرژیلیکی، سیلیسی و آغشتگی‌های ثانویه به اکسید هیدروکسیدهای آهن بوده و با پردازش ماهواره ترا سنجنده استر بارزسازی شدند. برای تفکیک کانی‌های شاخص مرتبط با دگرسانی‌های مس، از روش‌های تصاویر ترکیب رنگی کاذب، نسبت باندی، ترکیب رنگی کاذب حاصل از نسبت باندی و روش‌های آنالیز طیفی ) Matched Filtering، Ls-fit ( کانیزایی استفاده شد. در دگرسانی آرژیلیک، اکسیدهای آهن و پروپیلیتیک از روش‌های Matched Filtering، Ls-fit و روش نسبت باندی استفاده شده که از بین این روشها، الگوریتم MF و نسبت باندی نتایج بهتری داشت. در تفکیک دگرسانی‌های فیلیک، روش نسبت باندی و دگرسانی سیلیسی در منطقه با روش‌های ذکر شده جواب نداده است. با توجه به بررسی‌های کانی‌شناسی از طریق مطالعات میکروسکوپی، نمونه‌های منطقه سرکوه در دگرسانی پتاسیک حاوی کوارتز + فلدسپار پتاسیک + بیوتیت + مگنتیت+ سولفید ها + سریسیت است، کانی‌های موجود در دگرسانی پروپیلیتیک شامل کلسیت + کلریت + اپیدوت + اکتینولیت + سریسیت + پیریت در محیط پیرامونی استوک و سنگهای آتشفشانی اطراف است و کانی‌های موجود در دگرسانی فیلیک هم شامل سریسیت و کوارتز است. نتایج به دست آمده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای با نتایج حاصل از آنالیز XRD مطابقت دارد. مجموعه هاله‌های دگرسان با بازید صحرایی، منطقه‌بندی نسبتاً منظمی با روند شمال‌شرق- جنوب‌غرب با مرکزیت توده نفوذی سرکوه پورفیری را نشان میدهند.
