رضا جعفری؛ مرتضی انصاری؛ مصطفی ترکش
چکیده
دما مهمترین پارامتر اقلیمی در مطالعه تغییرات مکانی و زمانی فنولوژی گیاهان می باشد. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی پتانسیل دادههای دمایی سنجنده مودیس در تهیه نقشههای درجه روز رشد (GDD) و مراحل مختلف فنولوژی برای گونههای مرتعی Astragalus effusus وBromus tomentllus در استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفت. نقشه های دمایی (حداکثر، حداقل و میانگین)، GDD و ...
بیشتر
دما مهمترین پارامتر اقلیمی در مطالعه تغییرات مکانی و زمانی فنولوژی گیاهان می باشد. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی پتانسیل دادههای دمایی سنجنده مودیس در تهیه نقشههای درجه روز رشد (GDD) و مراحل مختلف فنولوژی برای گونههای مرتعی Astragalus effusus وBromus tomentllus در استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفت. نقشه های دمایی (حداکثر، حداقل و میانگین)، GDD و مراحل مختلف فنولوژی گونه های مذکور از داده های مودیس مربوط به فصل رویش در سالهای 1396 و 1397 استخراج و با استفاده از داده های ایستگاههای هواشناسی و همچنین داده های فنولوژی میدانی در سه سایت مرتعی در منطقه با ارتفاع های مختلف توسط آزمون پیرسون مقایسه و صحت سنجی گردید. نتایج حاکی از آن بود که تولیدات دمایی و GDD حاصل از تصاویر مودیس به ترتیب با داده های دمایی ایستگاههای هواشناسی و همچنین GDD محاسبه شده در سایت ها بیش از 91 و 99 درصد همبستگی دارد (p<0.001). در اوایل فصل رویش نقشه ها مقدار GDD را کمتر از 16 و در اواخر فصل بیش از 5200 نشان دادند که به ترتیب بیانگر یک مرحله و کلیه مراحل فنولوژی گونه های مطالعاتی در منطقه بود. یافته های تحقیق نشان داد که داده های مودیس قابلیت تفکیک پذیری مکانی و زمانی کلیه مراحل فنولوژی گونه های مورد بررسی را دارا می باشد. با توجه به اینکه حفظ بقای گونه ها و بهره برداری پایدار از مراتع مستلزم دانستن مراحل مختلف فنولوژی است، لذا نقشه فنولوژی گونه ها می تواند مانند یک ابزار کارآمد در مدیریت مراتع در سازمانهای مرتبط مورد استفاده قرار گیرد.
مسلم ترکی؛ سیدابوالفضل مسعودیان
چکیده
گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها و رشد فعالیتهای صنعتی در شهرها باعث ایجاد تغییراتی در خرداقلیم مناطق شهری شده است. یکی از نتایج این تغییرات، جزایر گرمایی شهر است. شهر مشهد نیز، طی سالهای اخیر، رشد شتابناکی داشته است. در این پژوهش، جزیرۀ گرمایی/ سرمایی رویهپایۀ کلانشهر مشهد براساس آبوهوای پسزمینه بررسی شده ...
بیشتر
گسترش شهرنشینی و افزایش جمعیت در کلانشهرها و رشد فعالیتهای صنعتی در شهرها باعث ایجاد تغییراتی در خرداقلیم مناطق شهری شده است. یکی از نتایج این تغییرات، جزایر گرمایی شهر است. شهر مشهد نیز، طی سالهای اخیر، رشد شتابناکی داشته است. در این پژوهش، جزیرۀ گرمایی/ سرمایی رویهپایۀ کلانشهر مشهد براساس آبوهوای پسزمینه بررسی شده که هدف آن شناخت رفتار زمانی و مکانی این جزیرة گرمایی بوده است. بدینمنظور، دادههای دمای رویۀ زمین سنجندههای مودیس تررا و مودیس آکوا دریافت و جزیرة گرمایی، براساس آن، بررسی شد. برای سنجش جزیرة گرمایی، از روش نوینی استفاده شد. در این روش، نقشههای کاربری اراضی مودیس برای تعیین محدودۀ شهر و غیرشهر و همچنین، تعیین نوع کاربری اراضی منطقۀ مورد مطالعه بهکار رفت. آبوهوای پسزمینه برپایة دمای دورسو مشخص شد، نمایندة دمای غیرشهر طبق بیشترین تکرار دما انتخاب شد و جزیرۀ گرمایی براساس آن محاسبه شد. بررسی جزیرۀ گرمایی/ سرمایی در بازۀ روزانه نشان داد که در کلانشهر مشهد، طی روز، میانگین دما کمتر و در شب، دمای شهر بیشتر از دمای بیرون شهر است. همچنین، بررسی فصلی جزیرۀ گرمایی/ سرمایی این کلانشهر نشان میدهد که جزیرۀ سرمایی، روزهنگام، طی فصلهای گرم سال بیشترین مقدار و در فصلهای سرد کمترین مقدار را دارد و تغییرات فصلی جزیرة گرمایی شبانه کمتر از جزیرة سرمایی روزهنگام است. هستة جزیرۀ سرمایی روزهنگام مشهد در محدودۀ حرم مطهر تا میدان شهید فهمیده بهسمت حاشیة غربی شهر قرار دارد. این منطقه منطبقبر پارکها و باغهای بزرگ شهری است. هستۀ جزیرۀ گرمایی شبانه در بافت قدیمی، پرتراکم و پررفتوآمد شهر و در محدودۀ حرم مطهر بهسمت شمالغرب قرار دارد. شدت جزیرة گرمایی/ سرمایی نیز ارتباط مستقیمی با سرعت وزش باد دارد. نقش کاربری اراضی در تشدید و یا کاهش شدت جزیرة گرمایی شهر مشهد بهخوبی مشخص است. در توسعة شهر، میتوان توجه بیشتری به کاربری اراضی شهری داشت تا دمای شهر را با استفادة درست از آن، تعدیل کرد.
امید رضا کفایت مطلق؛ محمود خسروی؛ سیدابوالفضل مسعودیان
چکیده
سپیدایی از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ و آبوﻫﻮاﻳﻲ بهشمار میرود؛ ازاینرو، بررسی رفتار زمانی و مکانی آن میتواند ابزاری برای شناخت تغییرات محیطی باشد. ﺳﻨﺠﻨﺪة مودیس سپیدایی ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را بهطور ﻣﺴﺘﻤﺮ، در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻜﺎﻧﻲ مناسب ﺗﻮﻟﻴﺪ و در دسترس پژوهشگران ...
بیشتر
سپیدایی از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ و آبوﻫﻮاﻳﻲ بهشمار میرود؛ ازاینرو، بررسی رفتار زمانی و مکانی آن میتواند ابزاری برای شناخت تغییرات محیطی باشد. ﺳﻨﺠﻨﺪة مودیس سپیدایی ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را بهطور ﻣﺴﺘﻤﺮ، در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻜﺎﻧﻲ مناسب ﺗﻮﻟﻴﺪ و در دسترس پژوهشگران ﻗﺮار داده است. در این پژوهش، برای واکاوی موانع برداشت/ دیدبانی سپیدایی ایرانزمین، نخست دادههای روزانة سپیدایی سنجندة مودیس در محدودة ایران، در بازة زمانی 1/1/1379 تا 10/10/1397 و بهمدت 6867 روز، از تارنمای مودیس استخراج شد. پس از موزاییککردن کاشیها، فراوانی بلندمدت دیدبانیهای سپیدایی ایرانزمین برای هریک از فصلهای سال جداگانه محاسبه شد. یافتهها نشان داد که عوامل محدودکنندة دیدِ ماهواره، در زمانها و مکانهای گوناگون، متفاوت است؛ بهطوریکه در فصل تابستان، بهویژه در کرانههای دریای عمان، رطوبت نقش محدودکننده دارد. درحالیکه در فصل زمستان، بهخصوص در رشتهکوههای البرز و زاگرس، ابرناکی عامل محدودکننده بهحساب میآید. گذشته از عوامل رطوبت و ابرناکی، ریزگردها نیز عامل محدودکنندة برداشت سپیدایی شناخته میشوند. بررسیهای انجامشده روی 394 ایستگاه زمینی اثبات کرد، در زمانی که ماهواره نتوانسته است سپیدایی را اندازهگیری کند، در بیش از 70% موارد، عوامل یادشده گزارش شده است.
فاطمه فیروزی؛ تقی طاوسی؛ پیمان محمودی؛ سید مهدی امیرجهانشاهی
دوره 10، شماره 4 ، اردیبهشت 1397، ، صفحه 69-84
چکیده
بیلان انرژی تابشی دریافتی و برگشتی از کره زمین، بیانگر انرژی قابلدسترس در هر بخش از سامانه زمین-جو است. همچنین تابش خالص خورشیدی، بنیادیترین نیروی محرکه، برای تبخیر و تعرق و تمامی کنش و واکنشهای میان رویه زمین و اتمسفر است. این برهمکنشها، بهگونهای معنیدار، بر اقلیم و دگرگونی آن سایه میافکنند. ازاینرو، برآورد ریزبینانه ...
بیشتر
بیلان انرژی تابشی دریافتی و برگشتی از کره زمین، بیانگر انرژی قابلدسترس در هر بخش از سامانه زمین-جو است. همچنین تابش خالص خورشیدی، بنیادیترین نیروی محرکه، برای تبخیر و تعرق و تمامی کنش و واکنشهای میان رویه زمین و اتمسفر است. این برهمکنشها، بهگونهای معنیدار، بر اقلیم و دگرگونی آن سایه میافکنند. ازاینرو، برآورد ریزبینانه انرژی خالص در مقیاس گسترده از نظر مدلهای اقلیمی جهانی و منطقهای حائز اهمیت است. در این پژوهش، بهمنظور مطالعه روند تغییرات بلندمدت میانگین ماهانه آلبیدوی سطحی دشت سیستان، از تولیدات آلبیدوی سنجنده تابشسنج تصویربردار طیفی با وضوح متوسط ماهوارهِ ترا با نام (MCD43B3) استفاده شد. تصاویر اخذشده، برای یک دوره آماری 15 ساله (2014-2000) برای سه ماه آوریل، می و ژوئن با قدرت تفکیک فضایی یک در یک کیلومتر بوده است. بعد از اخذ تصاویر از مرکز آرشیو فعال توزیع فرایندهای سطح زمینِ ناسا، تمامی 45 تصویر دانلود شده برای منطقه مورد مطالعه دشت سیستان به فرمت ASCII تبدیل شد، که هر ASCII، 30080 پیکسل را شامل میشود. در نهایت، با استفاده از دو روش آماری برآورد کننده شیب سن (Sen) و رگرسیون خطی کلاسیک، روند تغییرات بلندمدت میانگین ماهانه آلبیدو در سطح معناداری پنج درصد، در یک مقیاس پیکسل-مبنا مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از این دو مدل نشان دادند که این دو مدل در برآورد روند تغییرات میانگین آلبیدو، دقیقا مانند همدیگر عمل کردهاند و تفاوتی با یکدیگر نداشتهاند. همچنین نتایج حاصل از این تحقیق نشانداد که کانون بیشترین روند کاهشی شیب تغییرات آلبیدو در شمال شرق است که در این قسمت از دشت به دلیل جاری بودن رودخانه هیرمند، کشاورزی بهصورت گستردهای در آن رواج دارد. مقادیر افزایشی شیب روند تغییرات نیز بهصورت بسیار محدود و لکههایی کوچک و گهگاه بزرگ در شمال، جنوب شرق و مرکز دشت قابل مشاهده است. این روند افزایشی در مقادیر شاخص آلبیدو نیز در شمال دشت دقیقاً منطبق بر خشک شدن دریاچههای سهگانه هامون بوده است. بقیه مساحت دشت نیز که دارای چشماندازی بیابانی و فاقد هرگونه پوششگیاهی و همچنین جمعیت انسانی است، روند خاصی را از خود نشان نداده است. در این مطالعه، همچنین بهروشنی مشخص شد که استفاده از روش غیرپارامتریک، برآوردکننده شیب سن و روش پارامتریک رگرسیون خطی کلاسیک، در مطالعات روند تغییرات آلبیدو مناطق خشک منتج از تولیدات ماهوارهای سنجنده مودیس، می تواند بسیار کارآمد باشد.