نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• فریبا گلریحان ¹
• خلیل ولیزاده کامران ²
• داوود مختاری ³
• علی اکبر رسولی ⁴

¹ دانشگاه آزاد, واحد مرند

² هیِت علمی دانشگاه تبریز

³ هیات علمی دانشگاه تبریز

⁴ هیت علمی دانشگاه تبریز

چکیده

چکیده

دریاچهی ارومیه یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب‌شور در جهان می‌باشد که متأسفانه در حال خشک شدن است و خطرات و نگرانی‌های بسیاری را خصوصاً در ارتباط با گردوغبارهای نمکی در پهنه‌های خشک‌شده خود به وجود آورده است. لذا در این پژوهش سعی شد، به بررسی ارتباط پوشش گیاهی و گردوغبار در شهرستان‌های اطراف دریاچه ارومیه پرداخته شود. شوری در گیاهان باعث بی نظمی های فیزولوزیک می شود، تنش شوری رشد، فتوسنتز، پروتئین، تنفس، تولید انرژی، پیری زودرس، کاهش آب در گیاه می شود. با توجه به این تاثیرات سعی شد با استفاده از شاخص های مرتبط شامل NDVI, CIre, GCI, CRI2, NDWI, NDII, MSI,PSRI سلامت کلی گیاهان ارزیابی شود. این شاخص ها میزان آب گیاه، تنش های آبی گیاه، ظرفیت فتوسنتز، رشد گیاهان و کمبود آب، میزان کلروفیل، نیتروژن و رنگدانه ها که مربوط به انرژی و سلامت گیاه است را ارزیابی می کند. طبق این شاخص ها سلامت گیاهان به طور کلی در وضعیت مطلوبی قرار دارند و عمدتا بالاترین ارزش عددی شاخص ها به باغات اختصاص داشت. با استفاده از تصاویر لندست و سنتینل2 و شاخص NDVI تغییرات پوشش گیاهی منطقه در بازه زمانی 2010 تا 2020 تعیین و سپس با استفاده از پایگاه داده MERRA-2 میزان غلظت گردوغبار نیز برای سال‌های مذکور استخراج گردید. نتایج نشان‌دهنده‌ی این بود که میانگین NDVI در منطقه موردمطالعه از یک روند ثابت با میانگین کلی 2957/0 پیروی می‌کند و گاهاً براثر تأثیرگذاری عواملی بیرونی مانند گردوغبار بر میزان آن افزوده و یا کاسته می‌شود. بر این اساس بیشترین میزان (3495/0) میانگین NDVI مربوط به سال 2018 و کمترین میزان (2579/0) آن مربوط به سال 2013 می‌باشد. همچنین برای بررسی میزان ارتباط پوشش گیاهی و گردوغبار از دو روش رگرسیون خطی و لگاریتمی استفاده گردید که نتایج بیانگر این بود که بر اساس رگرسیون خطی (7703/0) و لگاریتمی (7915/0) بیشترین ضریب تبیین بین دو شاخص مذکور در ماه می بوده است.

کلمات کلیدی: گرد و غبار، شاخص های سلامت گیاه ، شوری ، دریاچه ارومیه

کلیدواژه‌ها

• گرد و غبار
• شاخص های سلامت گیاه
• شوری
• دریاچه ارومیه

عنوان مقاله [English]

effect of salt dust storms on the health of plants in the eastern basin of The Urmia Lake.

نویسندگان [English]

• fariba gilreyhan ¹
• Khalil Valizadeh Kamran ²
• davood mokhtari ³
• ali akbar rasouli ⁴

¹ Islamic Azad University of Marand

² University of Tabriz

³ Faculty of Tabriz University

⁴ Faculty of Tabriz University

چکیده [English]

Urmia Lake is one of the largest saltwater lakes in the world, which unfortunately is drying up and has caused many dangers and concerns, especially in relation to salt dust in its dried areas. Therefore, in this research, we tried to investigate the relationship between vegetation and dust in the cities around Lake Urmia. Salinity in plants causes physiological disorders, salt stress causes growth, photosynthesis, protein, respiration, energy production, premature senescence, water reduction in plants. Considering these effects, it was tried to evaluate the overall health of plants by using related indicators including NDVI, CIre, GCI, CRI2, NDWI, NDII, MSI, PSRI. These indicators evaluate the amount of plant water, plant water stress, photosynthesis capacity, plant growth and water deficit, the amount of chlorophyll, nitrogen and pigments, which are related to plant energy and health. According to these indicators, the health of plants is generally in a favorable condition, and mostly the highest numerical values of the indicators were assigned to gardens. Using Landsat and Sentinel 2 images and the NDVI index, the vegetation changes of the region were determined in the period from 2010 to 2020, and then using the MERRA-2 database, the amount of dust concentration was also extracted for the mentioned years. The results showed that the average NDVI in the studied area follows a constant trend with an overall average of 0.2957 and sometimes it increases or decreases due to the influence of external factors such as dust. Based on this, the highest (0.3495) average NDVI is related to 2018 and the lowest (0.2579) is related to 2013. Also, two methods of linear and logarithmic regression were used to investigate the relationship between vegetation cover and dust, and the results showed that based on the linear (0.7703) and logarithmic (0.7915) regression, the highest coefficient of explanation between the two mentioned indicators was in May. have been.

کلیدواژه‌ها [English]

• dust
• plant health indicators
• salinity
• Urmia Lake