نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

• نفیسه محمدی

دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

در مقالة حاضر به‌منظور بررسی کاربرد مدل‌های عامل‌مبنا در شبیه‌سازی پدیدة جدایی‌گزینی سکونتی، مدلی رستری با ترکیب GIS و تکنیک‌های Agent-Based و برمبنای نظریة Schelling ارائه شد و روی داده‌های ناحیه‌ای از تهران ارزیابی گردید. با مطالعة سوابق، دلایل و روند شکل‌گیری این پدیده در شهرهای مختلف دنیا و تهران، نوع غالب جدایی‌گزینی در تهران اجتماعی ـ اقتصادی تشخیص داده شد. در فرض اولیه، افراد جامعه به چهار گروه اجتماعی ـ اقتصادی تقسیم شدند و برای هر یک از آنها ویژگی‌ها و رفتارهایی تعیین شد. پارامترهای مؤثر بر جدایی‌گزینی در قالب مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی با روش AHP وزن‌دهی شدند و میزان تأثیر آنها در تصمیم‌گیری‌های هر گروه تعیین گردید. نقشه‌های مربوط به هر شاخل در محیط ArcGIS تولید و طبق سلسله‌مراتب چینش‌ زیرمعیارها با یکدیگر تلفیق شدند. مدل پیشنهادی با برنامه‌نویسی در محیط Netlogo تکمیل شد. اطلاعات مکانی در قالب نقشه‌های تولید‌شده، در محیط Netlogo فراخوانی و آنالیزهای مربوط به تصمیم‌گیری‌ عامل‌ها در قالب توابع موجود در این محیط انجام شد. الگوی جدایی‌گزینی در منطقة مطالعه‌شده در بازة سال‌های 1365 تا 1385 شبیه‌سازی شد. تأثیر دو پارامتر مهم شعاع همسایگی و سطح رضایت عامل‌ها در این الگو بررسی شد و مدل با استفاده از این دو و پارامترهای دیگری چون نرخ رشد جمعیت، اندازة پیکسل‌ها، قیمت املاک، تعداد عامل‌ها، سهم هر گروه از عامل‌ها از کل جمعیت، مقادیر عدم‌تجانس گروه‌های مختلف نسبت به هم و پرستیژ محله‌ها کالیبره شد. اعتبارسنجی مدل به‌روش تعیین درصد پیکسل‌های صحیح برآورد‌شده انجام گرفت و صحتی معادل 5/62 درصد را نشان داد.    کلید‌واژه‌ها: جدایی‌گزینی سکونتی، مدل عامل‌مبنا، شبیه‌سازی. 

کلیدواژه‌ها

• جدایی‌گزینی سکونتی
• مدل عامل‌مبنا
• شبیه‌سازی

عنوان مقاله [English]

Simulating Population Dynamics for Modeling Residential Segregation via Agen-based Models & GIS

چکیده [English]

In this research, a model for simulating of residential segregation pattern is presented via integration of GIS with agent-based models, and is implemented on real data of an area in north-west of Tehran. For this purpose, at first effective parameters regarding segregation in Tehran that is a mixture of social-economical factors and environment was determined and amount of their effects with AHP method was set. Considering the raster-based approach in modeling, maps related to these parameters was produced in ArcGIS medium. By programming in Netlogo software the mentioned model was developed .In this model, with a primary assumption, people of society were classified in 4 socio-economic groups with specific attributes and behaviors which by their own decisions- micro level actions- affect the segregation pattern- effects in macro level-. The pattern of urban segregation of area was simulated for a period of 20 years between 1986 and 2006. The model was calibrated by changing the important parameters of Schelling model, neighborhood radius and frequency of the same type neighborhoods, and some other parameters as size of pixels, price of parcels, rate of population increase etc. Validation of the proposed model has been done by counting the correct estimated pixels of total pixels. Respectively 62.5 % verifies the accuracy of the models. Keywords: GIS, Residential Segregation, Agent Based Model, Simulation.