نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• ساسان علیرضایی ¹
• امیرصادق نقشینه ²
• جلال کرمی ³

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

² استادیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

³ استادیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

گردآوری داده‌ها و ثبت محوطه‌های باستانی در باستان‌شناسی با روش بررسی میدانی، هزینه‌بر بوده و نیاز به نیروی انسانی و صرف وقت بسیار دارد. بر این اساس، استفاده از روش‌هایی که بتواند بدون نیاز به مشاهده مستقیم، احتمال وجود محوطه‌های باستانی را پیش‌بینی کند، نقش چشم‌گیری در صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های بررسی‌های میدانی باستان‌شناختی خواهد داشت. مسئله اصلی این پژوهش، ارزیابی میزان توانایی مدل رگرسیون لجستیک در پیش‌بینی پراکندگی محوطه‌های باستانی دشت هرسین- بیستون است. متغیرهای پیش‌بینی‌کننده برای این پژوهش شامل متغیرهای محیطیِ شیب، ارتفاع، فاصله تا رودخانه، پوشش گیاهی و متغیرهای فرهنگیِ فاصله تا شهرهای امروزی، تراکم روستاهای امروزی و فاصله تا جاده‌های اصلی می‌شوند و متغیر وابسته، متراکم‌ترین پهنه‌ به لحاظ وجود محوطه‌های باستانی پیش ‌از تاریخ است. نتایج نشان داد که مدل رگرسیون لجستیک در پیش‌بینی پراکندگی محوطه‌های باستانی در دشت هرسین- بیستون در دوره‌های مختلف موفق بوده است. همچنین معرفی پهنه‌های پرتراکم به لحاظ وجود محوطه‌های باستانی به عنوان متغیر وابسته به مدل در مناطقی که به لحاظ ریخت‌شناختی، دشت محسوب می‌شوند، کارآمد‌تر از معرفی صرفاً نقاط GPS محوطه‌های باستانی است و به‌ترتیب متغیر فرهنگیِ تراکم روستاها در عصر مس‌وسنگ، تراکم روستاها، فاصله تا شهرها و فاصله از جاده‌های اصلی کنونی در عصر مفرغ، فاصله از شهرهای کنونی و فاصله از جاده‌های اصلی کنونی در عصر آهن، بیشترین تأثیر را در پیش‌بینی پراکندگی محوطه‌های باستانی داشته‌ است. 

کلیدواژه‌ها

• مدل رگرسیون لجستیک
• محوطه‌های باستانی پیش ‌از تاریخ
• دشت هرسین_بیستون
• سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)

عنوان مقاله [English]

Prediction of the Possibility of Prehistoric Archaeological Sites from Calcolithic to Iron Age using Logistic Regression Model in GIS, Case study: Harsin_Bisotun Plain

نویسندگان [English]

• Sasan Alirezaei ¹
• Amir Sadeg Naghshineh ²
• Jalal Karami ³

¹ Graduated Master of Archaeology, Shahidbeheshti University of Tehran

² Assistant Professor, Department of Archaeology, Shahid Beheshti University of Tehran

³ Assistant Professor, Department of Remote Sensing and GIS, Tarbiat Modarres University of Tehran

چکیده [English]

Data collection and recording of Archaeological sites in Archaeological research is costly and requires a lot of manpower and time. Accordingly, the use of methods that can predict the presence of ancient monuments without direct observation will play a significant role in saving time and cost of Archaeological surveys. The main issue of this research is to assess the ability of the logistic regression model to predict the dispersal of ancient sites in the Harsin-Bisotun plain. Predictor variables for this study include the environmental variables of slope, height, distance to river, vegetation, distance to modern cities, density of modern villages and distance to main roads, and dependent variable  is the most turbulent  of area in terms of existence prehistoric Archaeological sites. For modeling, using logistic regression, GIS and IDRISI softwares was used. By analyzing the results of the logistic regression model, results showed that, the logistic regression model was successful in prediction the dispersion of ancient sites in the Harsin-Bisotun plain. As well, the introduction of densly populated areas due to the presence of ancient sites  as a modle-dependent variable in the plain-bound areas is more important than the mere introduction of GPS points of the ancient sites as a dependent variable. and, Accordingly, the cultural variability of village density in the Calcolithic Age, village density, distance to cites and the distance to main roads in the Bronze Age and distance to cites, distance to main roads in Iron Age have had the greatest impact in prediction the dispersion of ancient sites.

کلیدواژه‌ها [English]

• Logistic Regression Modle
• Prehistoric Archaeological sites
• Harsin_Bisotun plain
• Geographic Information System(GIS)