نشریه سنجش از دور و GIS ایران - مقالات آماده انتشار

آنالیز سری زمانی تداخل‌سنجی راداری مبتنی‌بر پراکنشگرهای دائم، با استفاده از تصاویر Sentinel-1A و ENVISAT-ASAR، برای برآورد پدیدة فرونشست شهر تهران

فاطمه فروغ‌نیا؛ صادق نعمتی؛ یاسر مقصودی

دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 57-72

چکیده

تهران، در برابر پدیده‌ای همچون استخراج بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، با مسئلة فرونشست بالای زمین روبه‌روست. استخراج آب‌های زیرزمینی در دشت تهران، بر اثر فعالیت‌های کشاورزی و یا صنعتی، موجب شده است تهران همواره در معرض خطر فرونشست و خسارات آن قرار بگیرد. در پایش فرونشست مناطقی که دچار تغییرات ظاهری سریع شده‌اند و تصاویر دردسترس ... بیشتر تهران، در برابر پدیده‌ای همچون استخراج بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، با مسئلة فرونشست بالای زمین روبه‌روست. استخراج آب‌های زیرزمینی در دشت تهران، بر اثر فعالیت‌های کشاورزی و یا صنعتی، موجب شده است تهران همواره در معرض خطر فرونشست و خسارات آن قرار بگیرد. در پایش فرونشست مناطقی که دچار تغییرات ظاهری سریع شده‌اند و تصاویر دردسترس نیز دارای همبستگی زمانی و مکانی مناسب نیستند، روش تداخل‌سنجی معمول روش مناسبی نخواهد بود. ازاین‌رو، در این مطالعه، از تکنیک تداخل‌سنجی مبتنی‌بر پراکنشگرهای دائمی برای آنالیز تداخل‌سنجی استفاده شده است. ازآنجاکه عوامل فرونشست در منطقة شهری تهران نیز به چشم می‌خورد، در این مقاله، به پایش تغییرات در بخش جنوبی شهر تهران، با هدف محاسبة میانگین نرخ تغییرات سالیانة فرونشست، در مجموعة زمانی بلندمدتی، با استفاده از مجموعه داده‌های سنجنده‌های Sentinel-1A (S-1A)، برای اولین‌بار، و ENVISAT-ASAR پرداخته شده است. پیکسل‌های پراکنشگر دائم در فواصل زمانی و مکانی بلند همدوس باقی می‌مانند و از عدم همبستگی تصاویر راداری کمتر تأثیر می‌پذیرند. با وجود این، توزیع زمانی نامناسب داده‌ها در این تکنیک نیز، به‌منزلة عامل محدودیت، پارامتر ابهام را به فاز وارد می‌کند. از این بابت، استفاده از داده‌های S-1A، با فاصلة زمانی کوتاه دریافت تصویر، دستیابی به توزیع مناسب داده‌ها در زمان را برای حل ابهام فاز فراهم می‌آورد. نتایج بیانگر فرونشست چشمگیری، در بخش جنوبی منطقة مورد ‌مطالعه، برای همة آنالیزهای سری زمانی است و این نشان می‌دهد که فرونشست دشت تهران به مناطق شهری اطراف آن نیز رسیده است. درنهایت، اعتبارسنجی صحت نتایج، با تحلیل داده‌های مسیرهای متفاوت و نیز داده‌های میدانی ترازیابی و GPS، به انجام رسید.

توسعة مدل مکانی ریزدانه به‌منظور چینش بهینة کاربری‌های شهری

زهره معصومی؛ محمدسعدی مسگری

دوره 7، شماره 1 ، اسفند 1394، ، صفحه 59-79

چکیده

افزایش نیاز به زمین و محدودیت عرضة آن، نحوة استفاده از زمین را به چالشی اساسی در عرصة برنامه‌ریزی شهری تبدیل کرده است. در این میان، چینش مناسب و بهینة کاربری‌ها در کنار یکدیگر از چالش‌های اصلی برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری به‌شمار می‌آید. هدف اصلی پژوهش حاضر، به‌کارگیری الگوریتم بهینه‌سازی چندهدفة تجمعی ذرات (MOPSO) به‌منظور ... بیشتر افزایش نیاز به زمین و محدودیت عرضة آن، نحوة استفاده از زمین را به چالشی اساسی در عرصة برنامه‌ریزی شهری تبدیل کرده است. در این میان، چینش مناسب و بهینة کاربری‌ها در کنار یکدیگر از چالش‌های اصلی برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری به‌شمار می‌آید. هدف اصلی پژوهش حاضر، به‌کارگیری الگوریتم بهینه‌سازی چندهدفة تجمعی ذرات (MOPSO) به‌منظور دستیابی به چینش بهینة کاربری‌های شهری در سطح ریزدانه است. در تدوین مدل پیشنهادی، از سامانة اطلاعات مکانی (GIS) به‌عنوان مولد گزینه‌ها و سناریوهای مکانی بررسی‌شده استفاده گردید. به این منظور پارامترهای روش به‌کار گرفته‌شده با کاربرد مورد نظر سازگار شدند و گزینه‌های تصمیم‌سازی برمبنای توابع هدف و شروط مسئله ایجاد گردید. سپس با نمایش جواب‌های بهینه و تفاوت میان آنها، به کاربر امکان تصمیم‌گیری داده شد. این مدل در یک محدوده از منطقة هفت تهران اجرا شد و نتایج آن به‌دست ‌آمد، که نشان‌دهندة تکرارپذیری و ثبات روش به‌کار گرفته‌شده است. در چینش کاربری‌ها در سطح ریزدانه با توجه به تعدد قطعات و تنوع کاربری‌ها و نیاز به برآورده‌کردن هم‌زمان چند هدفِ گاه ناسازگار با هم، استفاده از MOPSO می‌تواند تا حد زیادی پیچیدگی‌‌های مربوط به انتخاب و ارزیابی گزینه‌‌های تصمیم‌‌گیری را حل کند. ریزدانه‌بودن مدل ارائه‌شده، حالت دینامیک آن در پشتیبانی از تصمیم‌‌گیری مکانی، و ایجاد حالت‌‌های گوناگون از چینش کاربری‌‌ها برای تصمیم‌‌گیری براساس توابع هدف، از نوآوری‌‌های پژوهش حاضر است. کلید‌واژه‌ها: چینش بهینة کاربری شهری، سیستم اطلاعات مکانی، الگوریتم بهینه‌‌سازی چندهدفة تجمعی ذرات (MOPSO)، تصمیم‌‌گیری چندهدفه.

بهبود الگوریتم وارونگی سه‌مرحله‌ای در برآورد ارتفاع جنگل با استفاده از داده‌های تداخل‌سنجی پلاریمتری راداری

طیبه مناقبی؛ یاسر مقصودی؛ محمدجواد ولدان‌زوج

دوره 9، شماره 4 ، مرداد 1396، ، صفحه 59-72

چکیده

این مقاله روشی برای بهبود نتایج حاصل از الگوریتم وارونگی سه‌مرحله‌ای، با استفاده از تکنیک تداخل‌سنجی پلاریمتری راداری و برمبنای مدل دولایه‌ای پراکنش حجمی نامنظم روی سطوح، عرضه می‌کند. در روش مرسوم سه‌مرحله‌ای، مقادیر فاز زمین و ضریب میرایی و ارتفاع لایة حجمی، در یک روند سه‌مرحله‌ای هندسی و بدون نیاز به داده مبنای مدل رقومی ... بیشتر

ارزیابی تناسب اراضی مبتنی بر روش‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره مکانی جهت استقرار نیروگاه‌های بادی در استان خراسان رضوی

معین مولوی گنابادی؛ محمد طالعی؛ قاسم جوادی

دوره 11، شماره 3 ، آبان 1398، ، صفحه 59-78

https://doi.org/10.52547/gisj.11.3.59

چکیده

تعیین تناسب اراضی، برای استقرار توربین‌های بادی به‌منظور بهره‌برداری مناسب از پتانسیل‌های موجود و بالقوه انرژی بادی، به‌عنوان یکی از منابع انرژی تجدید‌پذیر، در مناطق مختلف کشور دارای اهمیت است. تعیین مناطق با تناسب بالا جهت استقرار توربین‌های بادی تأثیر زیادی در کارایی تجهیزات و وسایل تولید برق بادی دارد. تاکنون تحقیقات صورت ... بیشتر تعیین تناسب اراضی، برای استقرار توربین‌های بادی به‌منظور بهره‌برداری مناسب از پتانسیل‌های موجود و بالقوه انرژی بادی، به‌عنوان یکی از منابع انرژی تجدید‌پذیر، در مناطق مختلف کشور دارای اهمیت است. تعیین مناطق با تناسب بالا جهت استقرار توربین‌های بادی تأثیر زیادی در کارایی تجهیزات و وسایل تولید برق بادی دارد. تاکنون تحقیقات صورت گرفته در منطقه خراسان رضوی، تنها به تحلیل آماری داده‌های سرعت و جهت باد بسنده کرده و معیارهای مکانی تأثیرگذار در محل احداث نیروگاه بادی را کمتر مدنظر قرار داده‌ است. این تحقیق به دنبال تحلیل تناسب اراضی، برای احداث نیروگاه بادی با استفاده از معیارهای محیطی (شامل شیب، ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از مناطق حفاظت‌شده)، فنی (شامل متوسط سرعت باد، پیوستگی باد و تراکم باد) و اقتصادی (شامل فاصله از شهر، فاصله از روستا، فاصله از فرودگاه، فاصله از منابع طبیعی و فاصله از جاده) و با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره ANP، ANP-DEMATEL و ANP-OWA است. هدف، ارزیابی نتایج هر یک از مدل‌ها و تولید نقشه تناسب اراضی برای احداث نیروگاه بادی در سناریوهای مختلف تصمیم‌گیری است. بر این اساس، ابتدا با استفاده از توابع تحلیلی سامانه اطلاعات مکانی، کل محدوده برای هر یک از معیارها پهنه‌بندی شده و سپس نقشه تناسب اراضی با استفاده از هر یک از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره ذکرشده، تولید و با یکدیگر مقایسه شده‌اند. با بررسی نقشه‌های تناسب اراضی مشخص شد که در سناریوهای مختلف تصمیم‌گیری، ناحیه جنوب شرقی استان دارای بیشترین پتانسیل برای احداث نیروگاه بادی است. نتایج این تحقیق، ابزار مناسبی برای تصمیم‌گیری درباره انتخاب مکان مناسب، به‌منظور احداث نیروگاه بادی در اختیار این صنعت قرار می‌دهد.

پایش تغییرات پوشش برف طی دورة سرد سال در ایران بر اساس داده‌های سنجندة مادیس

محمود احمدی؛ زهراسادات سید میرزایی

دوره 14، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 59-72

https://doi.org/10.52547/gisj.14.1.59

چکیده

مطالعة پوشش برف، در جایگاه یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین، اهمیت بسیاری دارد. با توجه به کوهستانی‌بودن ایران، امکان اندازه‌گیری زمینی مساحت زیر پوشش برف وجود ندارد. بر این اساس، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای شناسایی ذخیره‌گاه‌های برف بسیار مهم است. در این پژوهش، تغییرات زمانی‌ـ مکانی پوشش برف ایران طی دورة سرد سال، با استفاده ... بیشتر مطالعة پوشش برف، در جایگاه یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین، اهمیت بسیاری دارد. با توجه به کوهستانی‌بودن ایران، امکان اندازه‌گیری زمینی مساحت زیر پوشش برف وجود ندارد. بر این اساس، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای شناسایی ذخیره‌گاه‌های برف بسیار مهم است. در این پژوهش، تغییرات زمانی‌ـ مکانی پوشش برف ایران طی دورة سرد سال، با استفاده از داده‌های پوشش برف‌سنجندة مادیس ماهوارة ترا، طی دورة آماری 2018-2003 بررسی شد. روند تغییرات پوشش برف و شیب این روند، با استفاده از آزمون‌های ناپارامتریک من‌ـ کندال و سنس و نقطة تغییر پوشش برف با استفاده از آزمون بوشند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین مقدار پوشش برف متعلق به ماه ژانویه، با 15/16% و کمترین مقدار پوشش برف مختص به ماه اکتبر، با کمتر از 1% است. کانون اصلی پوشش برف ایران، در دورة سرد سال، در مناطق مرتفع بیش از 4000 متر به‌دست آمده است. روند تغییرات پوشش برف، در تمامی ماه‌های مورد مطالعه، منفی و بیشینة شدت کاهشی پوشش برف نیز متعلق به ژانویه بوده است. نقطة تغییر نیز در همین ماه و سال 2008 محاسبه شد که از نظر آماری در سطح 0.05 معنی‌دار است. روند کاهشی درخور توجه پوشش برف ایران، در دورة سرد، تهدید بزرگی برای منابع آبی ایران به‌شمار می‌رود.

ارزیابی قابلیت‌های ترکیب الگوریتم‌های مجموعه‌های راف و ژنتیک برای داده‌کاوی و استخراج قوانین مرتبط با آب مصرفی در شهر تهران

وحید احمدی؛ عباس علیمحمدی؛ جلال کرمی

دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 61-78

چکیده

مدیریت و برنامه‌ریزی آب شهری، به‌ویژه در کلان‌شهر‌ها، اهمیت بسیار زیادی دارد. توسعة مناطق شهری، تبدیل شهرها به کلان‌شهر و افزایش پیچیدگی عوامل تأثیرگذار در مصرف آب در شهر‌ها سبب دشواری مدیریت مصرف، تأمین و توزیع آب شده است. بنابراین، استخراج قوانین نقش مهمی در کشف الگو‌های حاکم بر مجموعة داده و کاهش پیچیدگی‌ها دارد. اصل نظریة ... بیشتر مدیریت و برنامه‌ریزی آب شهری، به‌ویژه در کلان‌شهر‌ها، اهمیت بسیار زیادی دارد. توسعة مناطق شهری، تبدیل شهرها به کلان‌شهر و افزایش پیچیدگی عوامل تأثیرگذار در مصرف آب در شهر‌ها سبب دشواری مدیریت مصرف، تأمین و توزیع آب شده است. بنابراین، استخراج قوانین نقش مهمی در کشف الگو‌های حاکم بر مجموعة داده و کاهش پیچیدگی‌ها دارد. اصل نظریة مجموعه‌های راف، که پائولاک در دهة 80 مطرح کرد، روشی توانمند و انعطاف‌پذیر در پردازش داده‌های دارای عدم قطعیت شمرده می‌شود و در این تحقیق، به‌منظور استخراج قوانین حاکم بر مصرف آب، به‌کار رفته است. در این تحقیق، از روش ترکیب الگوریتم‌های مجموعه‌های راف و ژنتیک از روش‌های داده‌کاوی، برای بهبود استخراج قوانین و طبقه‌بندی داده‌های آب مصرفی، با کاربری مسکونی در شهر تهران به‌منزلة منطقة مورد مطالعه استفاده شده است. داده‌های مورد استفاده در این تحقیق شامل داده‌های اجتماعی‌ـ اقتصادی، محیطی، اقلیمی و فنی‌ـ مدیریتی می‌شوند. این داده‌ها به دو زیرمجموعه، شامل 60% با هدف آموزش و 40% به‌قصد ارزیابی نتایج، تقسیم شدند. نتایج نشان می‌دهند که تلفیق الگوریتم‌های ژنتیک و مجموعه‌های راف کارآیی بالاتری برای استخراج مؤثر قوانین از داده‌های مصرف آب شهر تهران را دارند. دقت طبقه‌بندی مجموعه دادة آزمون، ازطریق قوانین استخراج‌شده از مجموعه‌های راف، 77% بود. پس از بهینه‌سازی قوانین با استفاده از الگوریتم ژنتیک در مجموعه‌های راف، دقت طبقه‌بندی در نسل ششم، با سرعت همگرایی متوسط، به 88% و در نسل دهم، به 92% افزایش یافت. براساس قوانین استخراج‌شده، عوامل مؤثر در مصرف سالیانة آب به‌ترتیب میزان تأثیرگذاری، جمعیت ساکن، آب‌بها، تراکم جمعیت در واحد سطح، بعد خانوار، موقعیت مکانی (عرض جغرافیایی)، تحصیلات ساکنان و سرانة فضای سبز به‌شمار می‌روند.

تحلیل مدل هوشمند پایش تخلفات ساختمانی در مدیریت شهری (مطالعة موردی: محدوده و حریم کلان‌شهر مشهد)

مهدی فهمیده مدامی؛ مسعود ایاز؛ احمد الاجه گردی؛ مهدی جوانشیری

دوره 15، شماره 3 ، مهر 1402، ، صفحه 61-82

https://doi.org/10.48308/gisj.2023.102392

چکیده

با توجه به روند بی‌سابقه و رو به رشد جمعیت و گسترش شهری در دهه‏های اخیر، با افزایش نگران‌کنندة ساخت‏وسازها و به‌ویژه موارد غیرمجاز در محدودة شهری مواجه بوده‌ایم و این مسئله نظام مدیریت و برنامه‌ریزی شهری را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ ازاین‌رو جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز شهری یکی از مهم‌ترین مشکلات مدیران شهری شمرده می‌شود. ... بیشتر با توجه به روند بی‌سابقه و رو به رشد جمعیت و گسترش شهری در دهه‏های اخیر، با افزایش نگران‌کنندة ساخت‏وسازها و به‌ویژه موارد غیرمجاز در محدودة شهری مواجه بوده‌ایم و این مسئله نظام مدیریت و برنامه‌ریزی شهری را تحت‌الشعاع قرار داده است؛ ازاین‌رو جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز شهری یکی از مهم‌ترین مشکلات مدیران شهری شمرده می‌شود. روش کنونی کنترل تخلفات ساختمانی شامل بازرسی‏های میدانی برمبنای دانش انسانی است که صرف هزینة گزاف مالی، زمانی و انسانی را می‌طلبد و ممکن است حتی به شناسایی‌نشدنِ به‌موقع تخلفات ساختمانی بینجامد. درهمین‌زمینه طرح روشی هوشمند و دقیق برای شناسایی تخلفات ساختمانی و هدفمندکردن جست‌وجوی گشت‌های نظارت بر ساخت‌وسازها بیش‌ازپیش مورد نیاز است. پژوهش حاضر، با این هدف، به‌دنبال بیان مدل راهبردی هوشمندی در پایش تخلفات است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازلحاظ روش، توصیفی و علّی است و داده‌های آن به‌روش کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری ‌شده است. در این تحقیق، از تصاویر ماهواره‌ای، تصاویر پهپاد، دوربین‌های نصب‌شده روی خودرو و AVL به‌منزلة ورودی‌های سیستم مانیتورینگ هوشمند استفاده شده است. نتایج این تحقیق بیان می‌کند، با استفاده از سیستم مانیتورینگ هوشمند، امکان پایش هوشمند ساخت‌وسازهای غیرقانونی ازطریق فنون پردازش تصاویر و داده‌های مورد نیاز، با کمترین حضور عامل انسانی و در زمانی کوتاه‌تر، وجود دارد. دقت کلی 94% و ضریب کاپای 71% برای طبقه‌بندی تصویر در این سیستم، صحت نتایج یادشده را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد، در این روش، سرعت و دقت طبقه‌بندی تصاویر، شناسایی ساختمان‌های درحال تغییر و شناسایی ساخت‌وسازهای غیرقانونی به‌مراتب بیشتر از روش‌های فیزیکی و موجود است.

تحلیل طیفی و آشکارسازی واحدهای سنگی کمپلکس سوریان، شمال شرق فارس با استفاده از داده‌های تصاویر ماهواره‌ای استر و سنتینل 2

مجید هاشمی تنگستانی؛ سمیرا شایگان پور

دوره 11، شماره 2 ، مرداد 1398، ، صفحه 63-78

https://doi.org/10.52547/gisj.11.2.63

چکیده

قابلیت‌های ویژه داده‌های ماهواره‌ای، در تامین اطلاعات از مواد سطحی زمین، امکان تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی را فراهم می‌کند و در این راستا، توان تفکیک طیفی و مکانی داده‌های مورد استفاده، دو ویژگی اساسی آن‌ها در تعیین میزان دقت و درستی نقشه‌ها است. در این پژوهش، دسته داده‌های استر و سنتینل2، به‌دلیل ... بیشتر قابلیت‌های ویژه داده‌های ماهواره‌ای، در تامین اطلاعات از مواد سطحی زمین، امکان تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی را فراهم می‌کند و در این راستا، توان تفکیک طیفی و مکانی داده‌های مورد استفاده، دو ویژگی اساسی آن‌ها در تعیین میزان دقت و درستی نقشه‌ها است. در این پژوهش، دسته داده‌های استر و سنتینل2، به‌دلیل توان تفکیک طیفی و مکانی بالا، در آشکارسازی واحدهای سنگی کمپلکس سوریان، در شمال شرق فارس بکار گرفته شده‌اند. کمپلکس دگرگون شده رسوبی- آتشفشانی سوریان، بخشی از کمربند سنندج- سیرجان جنوبی در بوانات استان فارس است. بررسی سیماهای طیفی نمونه‌های صحرایی که در دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد و همچنین طیف‌های استخراج شده از تصویر، نشان می‌دهد که گروه‌های عاملی اصلی تعیین‌کننده رفتارهای طیفی در منطقه، شامل Fe2+، Fe3+، CO3، Al-OH، Mg-OH و Fe-OH است که بر‌اساس مطالعات کانی‌شناسی، می‌توان آن‌ها را به کانی‌های کلریت، موسکویت، اپیدوت، آمفیبول، کلسیت و هماتیت نسبت داد که مطالعه مقاطع میکروسکوپی نیز، رخداد آن‌ها ‌را تایید می‌کند. برای آشکارسازی واحدهای سنگی منطقه از روش‌های نسبت‌گیری باندی ، و بر روی 9 باند بازتابی سنجنده استر و روش تحلیل مولفه‌های اصلی بر روی 9 باند سنتینل 2 و استر استفاده شد. این پردازش‌ها توانست، واحدهای سنگی کلریت- اپیدوت ‌شیست، کالک شیست، میکاشیست و همچنین دایک‌های دیابازی و کوارتزیتی را تفکیک کند. مقایسه نتایج این تحقیق، با مشاهدات میدانی و نتایج بدست آمده از مطالعات آزمایشگاهی، نشان داد که استفاده همزمان داده‌های استر و سنتینل-2 و روش‌های پردازش بکار رفته، می‌تواند در تفکیک واحدهای سنگی یک کمپلکس دگرگونی – رسوبی - آتشفشانی موفق باشد.

شناسایی الگوهای زمانی‌ـ مکانی ازدحام ترافیکی با استفاده از کلان‌داده‌های مبتنی‌بر تصاویر ترافیکی سرویس نقشة گوگل

متین شهری؛ افشین شریعت مهیمنی

دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 63-84

https://doi.org/10.52547/gisj.15.1.63

چکیده

تحلیل وضعیت ترافیکی و پیشنهاد روش‌های مدیریت جریان ترافیک نقش اساسی در ارزیابی عملکرد بسیاری از سیستم‌های حمل‌ونقلی ایفا می‌کند. در بین روش‌های جمع‌آوری داده‌های ترافیکی، رویکردهای مبتنی‌بر فنّاوری‌های نوین که امکان گرد‌آوری حجم بسیاری از داده‌های پویای زمانی‌ـ مکانی را فراهم می‌آورند و استخراج روندها و الگوها را تسهیل ... بیشتر تحلیل وضعیت ترافیکی و پیشنهاد روش‌های مدیریت جریان ترافیک نقش اساسی در ارزیابی عملکرد بسیاری از سیستم‌های حمل‌ونقلی ایفا می‌کند. در بین روش‌های جمع‌آوری داده‌های ترافیکی، رویکردهای مبتنی‌بر فنّاوری‌های نوین که امکان گرد‌آوری حجم بسیاری از داده‌های پویای زمانی‌ـ مکانی را فراهم می‌آورند و استخراج روندها و الگوها را تسهیل می‌کنند اهمیت بسیاری دارند. در این پژوهش، تهران به‌منزلة پایتخت ایران، با ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی خاصی که دارد و تنوع سفرها که به وضعیت ترافیکی متغیر منجر می‌شود، مطالعه شده است. داده‌های حاصل از پردازش رقومی تصاویر ترافیکی به‌دست‌آمده از سرویس نقشة گوگل در بازة زمانی پیوستة یک‌ماهه‌ای (هفدهم فروردین تا هفدهم اردیبهشت 1398)، نخستین بار به‌منظور ارزیابی روند تغییرات میانگین ازدحام ترافیکی در سطح نواحی منطقة مطالعاتی، به‌کار رفته است. پس از استخراج داده‌های اولیه و با توجه به تغییر الگوی سفرها و در نتیجه، میزان ازدحام ترافیکی، شاخص ازدحام ترافیکی (CI) به‌تفکیک در روزهای کاری و غیرکاری، محاسبه شد و به مرکز نواحی 117‌گانة شهر تهران اختصاص یافت. با استفاده از تحلیل‌های توصیفی روی کلان‌داده‌های مورد بررسی، ساعات اوج ازدحام ترافیکی در بازة زمانی مورد مطالعه استخراج شد. سپس شاخص Getis Ord، نواحی پرازدحام منطقة مطالعاتی را براساس ارزیابی خوشه‌های مکانی، مشخص کرد. همچنین ارتباط زمانی بین مقادیر ازدحادم ترافیکی، در برش‌های زمانی متفاوت طی کل بازة زمانی مورد مطالعه، با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس ارزیابی شد و فرض صفر مبتنی‌بر همبستگی بین مقادیر میانگین ازدحام و در نتیجه، همبستگی زمانی بین مقادیر تأیید شد. با استفاده از تحلیل‌های پوششی نقشه‌های ترافیکی نیز، خوشه‌های ترافیکی پرازدحام در سطح اطمینان 90%، در اوج صبح و عصر، به‌تفکیک روزهای کاری و غیرکاری استخراج شد. نتایج این پژوهش می‌تواند در اصلاح و بازنگری محدوده‌های ترافیکی مؤثر باشد و همچنین به تحلیل‌های مرتبط با آلودگی هوا، مطالعات در زمینة قیمت‌گذاری معابر و بررسی روند شکل‌گیری و انتشار گلوگاه‌های ترافیکی در بازه‌های زمانی دلخواه، یاری برساند.

بررسی تغییرات زمانی – فضایی آلبیدوی سطح بر روی دشت سیستان در شرق ایران با استفاده از تولیدات سنجش از دور سنجنده MODIS ماهواره Terra

فاطمه فیروزی؛ تقی طاوسی؛ پیمان محمودی؛ سید مهدی امیرجهانشاهی

دوره 10، شماره 4 ، اردیبهشت 1397، ، صفحه 69-84

چکیده

بیلان انرژی تابشی دریافتی و برگشتی از کره زمین، بیانگر انرژی قابل‌دسترس در هر بخش از سامانه زمین-جو است. همچنین تابش خالص خورشیدی، بنیادی‌ترین نیروی محرکه، برای تبخیر و تعرق و تمامی کنش و واکنش‌های میان رویه زمین و اتمسفر است. این برهم‌کنش‌ها، به‌گونه‌ای معنی‌دار، بر اقلیم و دگرگونی آن سایه می‌افکنند. ازاین‌رو، برآورد ریزبینانه ... بیشتر بیلان انرژی تابشی دریافتی و برگشتی از کره زمین، بیانگر انرژی قابل‌دسترس در هر بخش از سامانه زمین-جو است. همچنین تابش خالص خورشیدی، بنیادی‌ترین نیروی محرکه، برای تبخیر و تعرق و تمامی کنش و واکنش‌های میان رویه زمین و اتمسفر است. این برهم‌کنش‌ها، به‌گونه‌ای معنی‌دار، بر اقلیم و دگرگونی آن سایه می‌افکنند. ازاین‌رو، برآورد ریزبینانه انرژی خالص در مقیاس گسترده از نظر مدل‌های اقلیمی جهانی و منطقه‌ای حائز اهمیت است. در این پژوهش، به‌منظور مطالعه روند تغییرات بلندمدت میانگین ماهانه آلبیدوی سطحی دشت سیستان، از تولیدات آلبیدوی سنجنده تابش‌سنج تصویربردار طیفی با وضوح متوسط ماهوارهِ ترا با نام (MCD43B3) استفاده شد. تصاویر اخذشده، برای یک دوره آماری 15 ساله (2014-2000) برای سه ماه آوریل، می و ژوئن با قدرت تفکیک فضایی یک در یک کیلومتر بوده است. بعد از اخذ تصاویر از مرکز آرشیو فعال توزیع فرایندهای سطح زمینِ ناسا، تمامی 45 تصویر دانلود شده برای منطقه مورد مطالعه دشت سیستان به فرمت ASCII تبدیل شد، که هر ASCII، 30080 پیکسل را شامل می‌شود. در نهایت، با استفاده از دو روش آماری برآورد کننده شیب سن (Sen) و رگرسیون خطی کلاسیک، روند تغییرات بلندمدت میانگین ماهانه آلبیدو در سطح معناداری پنج درصد، در یک مقیاس پیکسل-مبنا مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از این دو مدل نشان دادند که این دو مدل در برآورد روند تغییرات میانگین آلبیدو، دقیقا مانند همدیگر عمل کرده‌اند و تفاوتی با یکدیگر نداشته‌اند. همچنین نتایج حاصل از این تحقیق نشان‌داد که کانون بیشترین روند کاهشی شیب تغییرات آلبیدو در شمال شرق است که در این قسمت از دشت به دلیل جاری بودن رودخانه هیرمند، کشاورزی به‌صورت گسترده‌ای در آن رواج دارد. مقادیر افزایشی شیب روند تغییرات نیز به‌صورت بسیار محدود و لکه‌هایی کوچک و گهگاه بزرگ در شمال، جنوب شرق و مرکز دشت قابل مشاهده است. این روند افزایشی در مقادیر شاخص آلبیدو نیز در شمال دشت دقیقاً منطبق بر خشک شدن دریاچه‌های سه‌گانه هامون بوده است. بقیه مساحت دشت نیز که دارای چشم‌اندازی بیابانی و فاقد هرگونه پوشش‌گیاهی و همچنین جمعیت انسانی است، روند خاصی را از خود نشان نداده است. در این مطالعه، همچنین به‌روشنی مشخص شد که استفاده از روش غیرپارامتریک، برآورد‌کننده شیب سن و روش پارامتریک رگرسیون خطی کلاسیک، در مطالعات روند تغییرات آلبیدو مناطق خشک منتج از تولیدات ماهواره‌ای سنجنده مودیس، می تواند بسیار کارآمد باشد.

تأثیر طرح‌های متفاوت نمونه‌برداری خوشه‌ای در برآورد مشخصه‌های کمّی جنگل‌های زاگرس،‌ با استفاده از تصاویر سنجندة سنتینل‌- 2

نسترن نظریانی؛ دکتر اصغر فلاح؛ حبیب اله رمضانی موزیرجی؛ حامد نقوی؛ حمید جلیلوند

دوره 14، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 71-86

https://doi.org/10.52547/gisj.14.4.71

چکیده

گردآوردی اطلاعات میدانی دقیق، به‌منظور مدیریت پایدار مناطق جنگلی، مستلزم صرف زمان و هزینة بالایی است؛ بنابراین استفاده از روش‌های نمونه‌برداری و تصاویر ماهواره‌ای جایگزین مناسبی برای این کار خواهد بود. هدف پژوهش حاضر تأثیر طرح‌های گوناگون نمونه‌برداری خوشه‌ای در برآورد مشخصه‌های کمّی جنگل‌های سامان عرفی اولادقباد شهرستان ... بیشتر گردآوردی اطلاعات میدانی دقیق، به‌منظور مدیریت پایدار مناطق جنگلی، مستلزم صرف زمان و هزینة بالایی است؛ بنابراین استفاده از روش‌های نمونه‌برداری و تصاویر ماهواره‌ای جایگزین مناسبی برای این کار خواهد بود. هدف پژوهش حاضر تأثیر طرح‌های گوناگون نمونه‌برداری خوشه‌ای در برآورد مشخصه‌های کمّی جنگل‌های سامان عرفی اولادقباد شهرستان کوهدشت، استان لرستان، با استفاده از تصاویر سنجندة سنتینل‌ـ 2 است. به‌منظور برآورد مشخصه‌های مورد بررسی، 150 خوشه در قالب شش طرح (مثلث، مربع، ستاره‌ای 1، خطی، اِل‌شکل و ستاره‌ای 2) در منطقه‌ای به مساحت تقریبی 4500 هکتار ایجاد شد. هر خوشه‌ شامل چهار ریزقطعه‌نمونه، با مساحت هفتصد مترمربع (شعاع ریزقطعه‌نمونة دایره‌ای برابر با پانزده متر و فاصلة بین ریزقطعه‌نمونه‌ها از هم، شصت متر) بود. سپس در هر ریزقطعه‌نمونه‌، مشخصه‌های تعداد و مساحت تاج درختان اندازه‌گیری شد. پس از پیش‌پردازش و پردازش‌ تصاویر (تجزیة مؤلفة اصلی، آنالیز بافت و ایجاد شاخص‌های گیاهی)، ارزش‌های رقومی متناظر با قطعات نمونة زمینی از باندهای طیفی استخراج و به‌منزلة متغیرهای مستقل، در نظر گرفته شد. مدل‌سازی با استفاده از روش‌های ناپارامتریک جنگل تصادفی، ماشین‌بردار پشتیبان و نزدیک‌ترین همسایه انجام شد. نتایج نشان داد میانگین تراکم در هکتار 51 اصله و سطح تاج‌پوشش 3294 مترمربع در هکتار است. نتایج اعتبارسنجی نشان داد که درمورد هر دو مشخصة تراکم و سطح تاج‌پوشش، الگوریتم جنگل تصادفی به‌همراه طرح‌های نمونه‌برداری خطی و ستاره‌ای 2، به‌ترتیب با درصد مجذور میانگین مربعات خطا 00/46 و 44/10 و اریبی (02/0- و 82/2%)، عملکرد بهتری در مدل‌سازی داشته‌ است. به‌طورکلی نتایج اعتبارسنجی مشخص کرد استفاده از طرح‌های متفاوت نمونه‌برداری خوشه‌ای، روش‌های مدل‌سازی ناپارامتریک جنگل تصادفی و تصاویر سنجندة سنتینل‌ـ 2 کارآیی بهتری در برآورد مشخصة تاج‌پوشش دارد اما، در مقابل، عملکرد مناسبی در برآورد تعداد در هکتار را نداشته است.

واکاوی شدت‌- مدت‌- مساحت بارش و تأثیر آن در سیل، با استفاده از تصاویر و داده‌های رادار (مطالعة موردی: سیل هشتم خرداد 1393)

پرویز پنجه کوبی؛ محمد ریحانی پروری؛ مهدی جاوردی؛ محمد رضا رحمن نیا

دوره 12، شماره 1 ، اردیبهشت 1399، ، صفحه 73-86

https://doi.org/10.52547/gisj.12.1.73

چکیده

چکیدهدر رابطه‌های تجربی برای محاسبة زمان تمرکز، شدت بارش حوضه یکنواخت فرض شده است. تغییرات در شدت، مدت و توزیع فضایی از ویژگی‌های ذاتی بارش‌های همرفتی شمرده می‌شود. در این پژوهش، با استفاده از تصاویر و داده‌های رادار هواشناسی، شدت و مقدار و پراکنش بارش، با تفکیک مکانی پانصد متر شعاعی و تفکیک زمانی پانزده دقیقه، محاسبه شد. سیل هشتم ... بیشتر

تعیین تغییرات مکانی و زمانی آلودگی های منواکسید کربن و ذرات معلق با استفاده از تکنیک های GIS در شهر تهران

علی اکبر متکان؛ علیرضا شکیبا؛ سید حسین پورعلی؛ ایمان بهارلو

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1388

چکیده

یکی از معضلات اساسی شهرهای بزرگ جهان پدیده آلودگی هواست. کشور ایران و به خصوص تهران نیز از اثر این پدیده مصون نیست، به طوری که سالانه خسارات مالی و جانی و اجتماعی عمده ای متاثر از آلودگی به بار می آیند. از آنجا که مهم ترین آلاینده های این شهر مونواکسید کربن (CO) و ذرات معلق با قطر کوچک تر از 10 میکرومتر (PM to) اند، در تحقیق حاضر ابتدا روش های ... بیشتر یکی از معضلات اساسی شهرهای بزرگ جهان پدیده آلودگی هواست. کشور ایران و به خصوص تهران نیز از اثر این پدیده مصون نیست، به طوری که سالانه خسارات مالی و جانی و اجتماعی عمده ای متاثر از آلودگی به بار می آیند. از آنجا که مهم ترین آلاینده های این شهر مونواکسید کربن (CO) و ذرات معلق با قطر کوچک تر از 10 میکرومتر (PM to) اند، در تحقیق حاضر ابتدا روش های مختلف درون یابی برای تولید نقشه های کیفیت هوای حاصل از این دو آلاینده مورد ارزیابی قرار گرفتند و سپس با استفاده ز آماره خطی میانگین مربعات (MSE) روش درون یابی بهینهانتخاب شد و نقشه های کیفیت هوای حاصل ازاین دو آلاینده برای همه روزهای سال 1384 تولید گردید. نیز از آنجا که آلودگی هوا با عوامل متعددی از قبیل توپوگرافی، اقلیم، جمعیت، شبکه حمل و نقل و صنعت ارتباط دارد، با استفاده از روش رگرسیون کاربری اراضی (LUR) مهم ترین عوامل موثر در تولید هر یک از این دو آلانیده تعیین گردید و در ادامه با استفاده از همین روش به مدل سازی این دو آلاینده در فصل بهار پرداخته شد. با توجه به آماره خطاری میانگین مربعات (MES) معلوم شد که برای دورن یابی داده های آلاینده مونواکسید کربن، روش کوکریجینگ همراه به سه پارامتر دما، جهت باد و سرعت باد که ناهمسان گردی آن به وسیله جهت باد تعیین شود، مناسب ترین روش به شمار می آید؛ در حالی که برای آلاینده ذرات معلق روش Spline نتایج بهتری را رائه می دهد. همچنین نتایج حاصل از مدل رگرسیون کاربری اراضی (LUR) نشان داد که مهم ترین عامل موثر بر روی آلاینده مونواکسید کربن حجم ترافیک است، در حالی که مهم ترین عامل موثربر بروی آلایندهPM to وجود اماکن صنعتی است.

تععین عدم قطعیت حاصل از داده ورودی در خروجی آنالیزهای مسیریابی

جواد صابریان؛ علی منصوریان

دوره 1، شماره 2 ، شهریور 1388

چکیده

یکی از مهم ترین کاربردهای سامانه های اطلاعات مکانی در زمینه مدیریت بهینه فراهم آوردن تسهیلاتی در حمل و نقل است. قابلیت های تجزیه و تحلیل شبکه در سالمانه های اطلاعات مکانی، از جمله محاسبه کوتاه ترین مسیر، می تواند بسیار مفدی واقع شود. تا کنون معیارهای مختلفی از قبیل مسافت، زمان سفر، راحتی مسیر، زیبایی مسیر و مانند این ها برای انجام ... بیشتر یکی از مهم ترین کاربردهای سامانه های اطلاعات مکانی در زمینه مدیریت بهینه فراهم آوردن تسهیلاتی در حمل و نقل است. قابلیت های تجزیه و تحلیل شبکه در سالمانه های اطلاعات مکانی، از جمله محاسبه کوتاه ترین مسیر، می تواند بسیار مفدی واقع شود. تا کنون معیارهای مختلفی از قبیل مسافت، زمان سفر، راحتی مسیر، زیبایی مسیر و مانند این ها برای انجام آنالیز کوتاه ترین مسیر در تجزیه و تحلیل شبکه در سامانه های اطلاعات مکانی در نظر گرفته شده اند. اما یکی از موضوعاتی که تا کنون در مورد این مسیریابی ها به آن توجه چندانی نشده، مسئله عدم قطعیت حاصل از خطاری داده ورودی در مسیر خروجی است. به عنوان مثال در مورد معیار طول خطاری موقعیت که تابعی از روش جمع آوری داده و مقیاس داده است می تواند در نتیجه آنالیزهای مسیریابی تاثیرگذار شود و نتایج آنالیزهای مسیریابی را تغییر دهد. این عدم قطعیت در مورد معیارهای دیگر مسیریابی نیز وجود دارد. در پژوهش حاضر کوشش شده است که راه حلی برای تعیین میزان عدم قطعیت در میسریابی های بر اساس معیار فاصله و زمان ارائه شود. برای این منظور از قوانین انتشار خطا برای مدل کردن عدم قطعیت معیار طول و از نظریه مجموعه های فازی برای مدل کردن عدم قطعیت معیار زمان استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که با استفاده از قوانین انتشار خطا و نظریه مجموعه های فازی درمدل سازی عدم قعطیت معیاهای طول و زمان می توان به جای ارائه مسیری واحد به عنوان خروجی، چندین مسیر مجزا را که هر کدان دارای طول ها و عدم قطعیت های متفاوتی هستند به کاربر اراده داد. آنگاه کاربر بر اساس نیاز خود مسیر مناسب را انتخاب خواهد کرد. نظریه ها و روش های ارائه شده در این مقاله در مطالعه ای موردی اجرا شده است. نتایج به دست آمده در مطالعه مذکور نشان داد که مدل کردن عدم قطعیت در آنالیزهای مسیریابی بر اساس معیار فاصله و زمان می تواند منجر به مسیرهایی هر چند کمی طولانی تر، اما مطمئن تر شود.

ایجاد GIS همراه برای مدیریت حوادث در بستر SDI

علی محمد مبارکی؛ علی منصوریان؛ محمدرضا ملک

دوره 1، شماره 3 ، آذر 1388

چکیده

جمع آوری و استفاده از اطلاعات مکانی مربوط به وضعیت کنونی حادثه در کمترین زمان ممکن، از نیازهای اصلی و اساسی در مدیریت بهینه حوادث به شمار می آید. برای این منظور لازم است هر یک از سازمان ها دخیل در مدیریت حادثه، جمع آوری بخشی از اطلاعاتمکانی مورد نیاز را بر عهده گیرند و با ابه اشتراک گذاری این اطلاعات، آن را در دسترس سایر نهادهای مسئول ... بیشتر جمع آوری و استفاده از اطلاعات مکانی مربوط به وضعیت کنونی حادثه در کمترین زمان ممکن، از نیازهای اصلی و اساسی در مدیریت بهینه حوادث به شمار می آید. برای این منظور لازم است هر یک از سازمان ها دخیل در مدیریت حادثه، جمع آوری بخشی از اطلاعاتمکانی مورد نیاز را بر عهده گیرند و با ابه اشتراک گذاری این اطلاعات، آن را در دسترس سایر نهادهای مسئول قرار دهند. تحقیقات گذشته نشان داده اند که زیر ساخت داده مکانی (SID) و سامانه اطلاعات مکانی تحت وب چاچوب مناسبی برای مدیریت اطلاعات مکانی در شرایط بحرانی قلمداد می شوند. اگرچه مدل های مفهومی SID برای مدیریت بحران شرح و بسط داده شده اند، ولی با توجه به کاربرد شبکه های بی سیم و فناوری های وابسته به آن – از قبیل GIS همراه – لازم است مدل های مذکور بر اساس ویژگی های شبکه های بی سیم و فناوری مرتبط توسعه یابند. در پژوهش حاضر ابتدا مدل مفهومی SID مدیریت بحران برای استفاده از محیط های بی سیم و GIS همراه شرح و بسط یافت. سپس براساس مدل مفهومی توسعه یافته، طراحی، توسعه و پیاده سازی GIS همراه نمونه برای استفاده ماموران امداد به منظور مدیریت بهینه حوادث صورت پذیرفت. در ادامه، سامانه پیاده سازی شده مورد آزمون و ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور ابتدا سناریویی فرضی برای امدادرسانی در منطقه تشریح شد و بر اساس آن کارایی سامانه در پاسخگویی به نیازمندی های موجود در سناریو بررسی گردید. در پایان چنین نتیجه گیری شد که با توجه به سناریوی طراحی شده و آزمودن سامانه نمونه GIS همراه، استفاده از محیط های بی سیم و سامانه های اطلاعات مکانی همراه در بستر SID موجب تسهیل و ارتقای کیفیت مدیریت حوادث می شود.

سرویس های مکانی مبتی بر معماری سرویس گرا مطالعه موردی سرویس های خدمات شهری در تهران

پوریا امیریان؛ علی اضغر آل شیخ؛ آناهید بصری

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1388

چکیده

وجود اطلاعات کامل و صحیح و بهنگام، از مهم ترین ابزارهای کارآمد شهری است. لذا دسترسی و پردازش اطلاعات مربوط به به خدمات شهری نقش بسیار مهمی در فرایند های مختلف مدیریت شهری داد. با توجه به حجم بالاو تغییرات بسیار زیاد اطلاعات خدمات شهری و همچینین تعدد استفاده کنندگان این اطلاعات، مقاله حاضر به ارائه راه حل هایی برای دسترسی و پردازش داده ... بیشتر وجود اطلاعات کامل و صحیح و بهنگام، از مهم ترین ابزارهای کارآمد شهری است. لذا دسترسی و پردازش اطلاعات مربوط به به خدمات شهری نقش بسیار مهمی در فرایند های مختلف مدیریت شهری داد. با توجه به حجم بالاو تغییرات بسیار زیاد اطلاعات خدمات شهری و همچینین تعدد استفاده کنندگان این اطلاعات، مقاله حاضر به ارائه راه حل هایی برای دسترسی و پردازش داده های مکانی اقلام خدمات شهری برای کاربران مختلف می پردازد. با توجه به تعدد سکوهای محاسباتی و گوناگونی کاربران اطلاعت خدمات شهری (معاونت مختلف شهرداری، بخش خای دولتی، خصوصی، دانشگاهی و شهروندان) دسترسی و پردازش داده ها می بایست بر مبتای سرویس های تعامل پذیر که بر مبنای استانداردهای رایج در دنیای فناوری اطلاعات و اطلاعات مکانی طراحی و پیاده سازی می شوند، صورت پذیرد. با این حال استانداردهای تعامل پذیر مطرح شده در دنیای فناوری اطلاعات و اطلاعات مکانی دارای تفاوت های اساسی اند. بر این اساس، تحقیق حاضر مهم ترین راه حل های فراهم کردن تعامل پذیری را مطرح می سازد و تفاوت های آن ها را شرح می دهد. پس از آن با ارائه راهکارهایی در خصوص تلفیق سرویس های مکانی و فناوری های سرویس های وب، این تحقیق روشی را به منظور طراحی و پیاده سازی سرویس های تعامل پذیر برای دسترسی و پردازش اطلاعات مکانی در زمینه خدمات شهری با در نظر گرفتن نیازمندی های خاص هر دسته از کاربران، طراحی و پیاده سازی می کند.

مدل سازی احتمالاتی عدم اطمینان داده های ورودی در مکان یابی نیروگاه حرارتی با استفاده از روش مونت کارلو

سارا بهشتی فر؛ عباس علیمحمدی

دوره 2، شماره 1 ، تیر 1389

چکیده

تاثیر مکان نیروگاه ها بر میزان هزینه تولید و انتفال انرژی و تاثیرات زیست محیطی و اقتصادی-احتماعی نیروگاه های حرارتی، انتخاب مکان مناسب برای این تاسیسات را ضروری می نماید. سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) امکان بررسی و تلفیق اطلاعات مورد نیاز برای مکان یابی را به گونه ای موثر فراهم می کند. به دلیل تاثیر شدید خطای داده های ورودی در فرایند ... بیشتر تاثیر مکان نیروگاه ها بر میزان هزینه تولید و انتفال انرژی و تاثیرات زیست محیطی و اقتصادی-احتماعی نیروگاه های حرارتی، انتخاب مکان مناسب برای این تاسیسات را ضروری می نماید. سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) امکان بررسی و تلفیق اطلاعات مورد نیاز برای مکان یابی را به گونه ای موثر فراهم می کند. به دلیل تاثیر شدید خطای داده های ورودی در فرایند مکان یابی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی، در نوشتار حاضر ضمن شناسایی عوامل و معیارهای مهم در تعین مکان مناسب برای احداث نیروگاه های حرارتی (از نوع گازی، نظیرشیب، ارتفاع، رودخانه، محدوده شهر و خط لوله گاز در استان بوشهر، نحوه اثر گذاری عدم اطمینان در هر یک از عوامل مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از اطلاعات استخراج شده از نقشه هایی با مقیاس 1:250000 و 1:1000000 به عنوان فاکتورهای ورودی استفاده شده و به کمک روش شبیه سازی مونت کارلو، نقشه های احتمالاتی برای هر فاکتور ورودی تولید شده اند. مکان یابی، از طریق نقشه ها با مدل های بولین و هم پوشانی شاخص صورت گرفته است. برای بررسیعدم طمینان در مدل بولین، احتمال انتخاب هر مکان با توجه به انتخاب یا عدم انتخاب آن در سناریوهای مختلف، تعیین گردیده است. با ترکیب مدل های عدم اطمینان و هم پوشانی شاخص، علاوه بر ارزیابی تناسب مکان ها، میزان عدم اطمینان مکان یابی در قسمت های مختلف نقشه نیز مشخص شده است. نتایج به دست آمده می توانند به رتبه بندی و تعیین دقیق تر مکان ها و نیز تعیین میزان اطمینان موجود در نتایج مکان یابی کمک کنند. همچنین با تحلیل نتایج می توان مشخص کرد که برای بالا بردن میزان اطمینان مکان یابی، کیفیت کدام لایه ورودی در چه مکان یا مکان هایی نیاز به اصلاح و ارتقا دارد.

بررسی الگوهای زمانی- مکانی در داده های مربوط به زمین لرزه های تاریخی ایران، با استفاده ازشاخص های و مدل های آمار فضایی

مهدی هاشمی؛ عباس علیمحمدی سراب

دوره 2، شماره 2 ، شهریور 1389

چکیده

کاهش آسیب پذیری در برابر زمین لزره و برنامه ریزی صحیح به منظور مقابله با آن، نیازمند اطلاعات درست و دقیق و روزآمد و بهنگام است. در این مقاله داده های مربوط به زمین لرزه های بزرگ تر از 5 ریشتر در ایران از سال 1950تا 2010 مورد ارزیابی های آماری قرار گرفته اند. ابتدا وجود روند کلی بین بزرگی زمین لرزه ها در دو جهت شمالی- جنوبی و شرقی- غربی بررسی ... بیشتر کاهش آسیب پذیری در برابر زمین لزره و برنامه ریزی صحیح به منظور مقابله با آن، نیازمند اطلاعات درست و دقیق و روزآمد و بهنگام است. در این مقاله داده های مربوط به زمین لرزه های بزرگ تر از 5 ریشتر در ایران از سال 1950تا 2010 مورد ارزیابی های آماری قرار گرفته اند. ابتدا وجود روند کلی بین بزرگی زمین لرزه ها در دو جهت شمالی- جنوبی و شرقی- غربی بررسی گردیدند و مشخص شد که روند قابل تشخیصی تا نزدیک ترین همسایه و k(d) – که هر دو فاصله مبنا هستند- مورد استفاده قرار گرفته و نشان داده شده است که زمین لرزه ها به شدت از الگوی خوشه ای تبعیت می کنند. اما شاخص های واریوگرام، General G و Global Moran s I نشان دادند که بزرگی زلزله های خودهمبسته نیستند. برای اطمینان از فقدان خود همبستگی بین بزرگی زمین لرزه ها با توجه به تعداد زیاد آن ها، منطقه مورد مطالعه به شبکه های یک کیلومتری تقسیم بندی شد و مقادیر ماکزیمم و میانگین بزرگی زلزله های نیز در هر شبکه تعیین گردیدند. سپس وجود خودهمبستگی بین هر یک از خصوصیات پیکسل ها با استفاده از واریوگرام بررسی د. در مرحله بعد، به منظور بررسی رفتار زمانی زمین لرزه ها، نمودار فراروانی تجمعی آن ها براساس زمان و نمودار بزرگ ترین زمین لرزه در هر سال رسم شدند. بررسی این نمودارها مشخص ساخت که زمین لرزه های بزرگ همیشه وجود داشته اند. در نهایت نمودار فراروانی تجمعی زمین لزره ها بر اساس فاصله از گسل نشان داد که 90 درصد زمین لرزه های تاریخی ایران در فاصله کمتر از 40 کیلومتری گسل ها رخ داده اند. نتایج این تحقیق می تواند برای بررسی و کشف مناطق لرزه خیز و پهنه بندی لرزه ای، بررسی روند زمین لرزه ها و پیش بینی رخدادهای بعدی مورد استفاده قرار می گیرد.

آشکارسازی تغییرات ژئومورفیک مسیر رودخانه کارون، با استفاده از داده‌های GIS و RS (بازه شوشتر تا اروندرود)

جعفر مرشدی؛ سیدکاظم علوی‌پناه

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1389

چکیده

وجود تأسیسات زیربنایی عمده و مهم کشاورزی، پروژه‌های عمرانی و صنعتی و شهری، و نیاز اجتماعات واقع در حاشیه رودخانه کارون به آب و رسوب این رودخانه، همچنین زیان‌های ناشی از تغییرات ژئومورفولوژیکی و تغییرات گسترده پیچان رودها در مسیر رودخانه کارون، سبب ایجاد نظریه بررسی شدت و نوع و میزان تغییرات این رودخانه شده است. محدوده مورد مطالعه، ... بیشتر

تحلیل کارایی داده های EMT+ در تعیین مناسب ترین شاخص های گیاهی(مطالعه موردی: حوضه آبخیز وازرود)

کریم سلیمانی؛ فاطمه شکریان؛ رضا تمرتاش؛ معصومه بنی هاشمی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1389

چکیده

به منظور بررسی توانایی داده های رقومی شنجنده EMT+ در برآورد تاج پوشش گندمیان، فوربها، بوته ای و درختچه ای ها، داده ماهواره لندست 7 مربوط به روز 18 ژوییه 2000 میلادی، در مراتع حوزه آبخیز وازرود استاد مازندان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق با روش نمونه برداری تصادفی، داده های میدانی متعلق به 306 پلات ( درصد تاج پوشش گندمیان، فورب ... بیشتر به منظور بررسی توانایی داده های رقومی شنجنده EMT+ در برآورد تاج پوشش گندمیان، فوربها، بوته ای و درختچه ای ها، داده ماهواره لندست 7 مربوط به روز 18 ژوییه 2000 میلادی، در مراتع حوزه آبخیز وازرود استاد مازندان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق با روش نمونه برداری تصادفی، داده های میدانی متعلق به 306 پلات ( درصد تاج پوشش گندمیان، فورب ها، بوته ای، درختچه ای و خاک لخت) در قالب 34 واحد نمونه برداری، در روزهای 25 تیرماه 1388 و 27 تیر ماه 1389 جمع آوری شد. به منظور تعیین مختصات نقاط نمونه برداری و تطابق آن ها با پیکسل های ذی ربط، از دستگاه مکان یاب (GPS) استفاده شده است. داده های ماهواره ای که پیش تر تصحیح هندسی شده بودند، با با نقشه های توپوگرافی رقومی 1:25000 سازمان نقشه برداری ایران کنترل گردیدند. پس از به کارگیری شاخص های گیاهی به منظور بررسی روابط همبستگی و انتخاب مدل های مناسب، ابتدا هر یک از متغیرهای درصد تاج پوشش گندمیان، پوشش فورب ها، پوشش بوته ای، پوشش درختچه ای و خاک لخت به عنوان داده های زمینی و میانگین ارزش رقومی 9 پیکسل (3×3) باندهای 1 تا 5 و 7، و شاخص های گیاهی مربوط به نقاط نمونه بردایر استخراج گردیدند و وارد نرم افزار آماری شدند. با استفاده از روش رگرسیون خطی نیز تجزیه و تحلیل لازم اجام گرفت که نتایج آن نشان از همبستگی معنی دار بین داده های سنجنده ETM+ با گروه های گیاهی داشت. در این میان باند چهار سنجنده با ضریب همبستگی 43/0 بیشترین همبستگی را با تاج پوشش گندمیان داشته، و باند پنج آن با ضریب همبتسگی 36/0 با تاج پوشش بوته ای بالاترین همبستگی را نشان داده است. درخصوص تاج پوشش فورب ها شاخص IPVI با ضریب همبستگی 60/0 نشان دهنده بیشترین همبستگی بوده است. در مورد تاج پوشش گندمیان، شاخص VARI با ضریب همبستگی 45/0 همبستگی بالایی را نشان داده است. برای پوشش بوته ای ها شاخص MSI با ضریب همبستگی 39/0 بیشترین همبستگی را نشان داد. شاخص MIRV1 نسبت به خاک لخت منطقه ضریب همبستگی 37/0 ، و با پوشش کل منطقه ضریب همبستگی 36/0 نشان از بیشترین همبستگی داشته است. نتایج حاکی از آن اند که این سنجنده کارایی مناسبی برای تشخیص انواع مختلف پوشش زمینی با شاخص های گیاهی دارد.

پایش تغییرات کاربری و پوشش اراضی پناهگاه حیات وحش هامون، طی سال های 1365 تا 1388 با استفاده از تصاویر ماهواره ای و سامانه های اطلاعات جغرافیایی

وحید راهداری؛ سعیده ملکی نجف آبادی؛ خسرو افسری؛ الهام آبتین؛ حلیمه پیری؛ اکبر فخیره

دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1390

چکیده

تغییرات کاربری و پوشش اراضی از عوامل مهم در تغییر جریان هیدرولوژیک، فرسایش و تنوع زیستی مناطق تحت حفاظت قلمداد می شود. با درک این تغییرات می توان اکوسیستم را در مسیر اهداف حفاظتی، مدیریت کرد. این مطالعه به منظور بررسی تغییرات کاربری و پوشش اراضی پناهنگاه حیات وحش هامون در سه دهه گذشته با استفاده از تصاویر ماهواره لندست سال های 1365 و ... بیشتر تغییرات کاربری و پوشش اراضی از عوامل مهم در تغییر جریان هیدرولوژیک، فرسایش و تنوع زیستی مناطق تحت حفاظت قلمداد می شود. با درک این تغییرات می توان اکوسیستم را در مسیر اهداف حفاظتی، مدیریت کرد. این مطالعه به منظور بررسی تغییرات کاربری و پوشش اراضی پناهنگاه حیات وحش هامون در سه دهه گذشته با استفاده از تصاویر ماهواره لندست سال های 1365 و 1379 و 1388 صورت گرفت. پس از انجام تصحیحات بر روی تصاویر، با استفاده از روش طبقه بندی ترکیبی، نقشه کاربری و پوشش اراضی تهیه شد. نقشه پوششگ گیاهی با استفاده از شاخص سبزینگی تسلدکپ و نمونه برداری میدانی و نقشه آب، شوره زار و خاک لخت با استفاده از شاخص نرمال شده آب و پردازش PCA بر روی تصویر تهیه گردید. در انتها تمامی لایه های اطلاعاتی تهیه شده با یکدیگر ترکیب شدند و نقشه کاربری و پوشش اراضی منطقه برای هر سال تهیه شد. به منظور بررسی تغییرات به وجود آمده در منطقه، روش مقایسه ی پس از طبقه بندی به کار رفت. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که در این دوره مطالعه در سال 1379 تالاب هامون کاملاً خشک شده و به همین دلیل بین سال های 1365 الی 1379 مقدار پوشش گیاهی آن به شدت کاهش پیدا کرده و بر سطح اراضی شور افزوده شده است. با آبگیری مجدد تالاب در سال 1388 پوشش گیاهی آن احیا گردید، و این پوشش از 6 درصد کل منطقه در سال 1379 به 20 درصد افزایش پیدا کرد، و اراضی شور نیز از 39 درصد کل منطقه به 13 درصد کاهش یافت.

بررسی و پیشنهاد سامانه ی تعیین موقعیت مبتنی بر عکس مناسب در GIS هر جای گاه

حسین نریمانی راد؛ علی منصوریان؛ علی محمدزاده

دوره 3، شماره 3 ، آذر 1390

چکیده

با گذشت زمان روز به روز ابزارهای تهیه اطلاعات بصری از قبیل دوربین های عکس برداری، در میان عموم مردم فراگیر شده است. به طوری که در هر زمانی برای اکثر افراد، امکان ثبت اطلاعات بصری محیط اطراف فراهم آمده است. با توجه به سطح وسیعی دسترسی افراد به این ابزارها می توان آنها را بستر مناسبی برای ارائه سرویس های مکانی هر جای گاه دانست. در مقاله ... بیشتر با گذشت زمان روز به روز ابزارهای تهیه اطلاعات بصری از قبیل دوربین های عکس برداری، در میان عموم مردم فراگیر شده است. به طوری که در هر زمانی برای اکثر افراد، امکان ثبت اطلاعات بصری محیط اطراف فراهم آمده است. با توجه به سطح وسیعی دسترسی افراد به این ابزارها می توان آنها را بستر مناسبی برای ارائه سرویس های مکانی هر جای گاه دانست. در مقاله حاضر، یک سامانه ی تعیین موقعیت همراه مبتنی بر عکس، ارائه و بررسی خواهد شد. در سامانه ی پیشنهادی، هر کاربر با ارسال یک عکس از یک ساختمان شاخص در نزدیکی خود، می تواند به نقشه منطقه دسترسی پیدا کند. برای این منظور ابتدا پایگاه داده ای از عکس ساختمان های منطقه تهیه می شود. سپس با دریافت هر عکس از کاربران، عکس دریافتی با عکس های موجود در پایگاه داده مقایسه می گردد و در صورت یافتن عکس مشابه آن در پایگاه داده، نقشه منطقه آن ساختمان برای کاربر ارسال می شود. برای مقایسه عکس ها از الگوریتم استخراج خودکار عوارض متناظر، بین عکس های مشابه به نام SIFT استفاده شده است. با مقایسه نقاط اصلی استخراج شده از این الگوریتم می توان عکس های مشابه را شناسایی کرد. در تحقیق حاضر با انجام تغییرات جزئی بر روی این الگوریتم ضمن کاهش زمان اجراء میزان توانایی الگوریتم درتعیین ساختمان مشابه نشان داده خواهد شد. در پایان، نتیجه ی انجام پردازش های حالت استاندارد این الگوریتم با حالت اصلاح شده ی آن برای تعدادی عکس ارائه می گردد و همچنین نشان داده خواهد شد که با استفاده از الگوریتم دوم، تغثییر زیادی در صحت عملکرد سامانه رخ نمی دهد.

نرمال سازی خودکار تصاویر ماهواره ای چندزمانه با استفاده از پیکسل های تغییر نیافته

وحید صادقی؛ حمید عبادی؛ فرشید فرنود احمدی

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1390

چکیده

در تحقیق حاضر روش نرمال سازی خودکاری بر مبنای رگرسیون با استفاده از پیکسل های تغییر نیافته، مدل سازی هیستوگرام تصویر هدف و محاسبه ضرایب تبدیل خطی برای دسته های مختلف پیکسل ها از لحاظ درجات روشنایی در هر باند، ارائه شده است. در مرحله تعیین پیکسل های تغییر نیافته، روش جدیدی معرفی شده است که این مرحله را به صورت خودکار انجام می دهد و صحت ... بیشتر در تحقیق حاضر روش نرمال سازی خودکاری بر مبنای رگرسیون با استفاده از پیکسل های تغییر نیافته، مدل سازی هیستوگرام تصویر هدف و محاسبه ضرایب تبدیل خطی برای دسته های مختلف پیکسل ها از لحاظ درجات روشنایی در هر باند، ارائه شده است. در مرحله تعیین پیکسل های تغییر نیافته، روش جدیدی معرفی شده است که این مرحله را به صورت خودکار انجام می دهد و صحت بالایی نیز دارد. در مرحله دسته بندی پیکسل ها نیز بر اساس درجات روشنایی، روش جدیدی پیشنهاد شده است که تعداد و بازه های لازم برای دسته بندی را به طور خودکار و جداگانه بر اساس اطلاعات هیستوگرام تصویر هدف، برای هر باند تعیین می کند تا تأثیرات مختلف اتمسفر و سایر عوامل را روی درجات خاکستری مختلف مدل کند. ایده مورد نظر روی دو تصویر سنجنده TM پیاده سازی شد. نتایج ارزیابی نشان داد در صورتی که از روش پیشنهادی در مرحله تعیین خودکار پیکسل های تغییر نیافته استفاده شود، صحت کلی آشکارسازی تغییرات از 15/95 درصد به 14/96 درصد در مقایسه با روش های متداول بهبود می یابد و همچنین خطای کمترین مربعات نرمال سازی، در مقایسه با حالتی که برای کل تصویر از یک برازش خطی استفاده شود، در باندهای 1، 2، 3، 4، 5 و 7 به ترتیب 44/26، 13/50، 54/38، 27/5، 75/3 و 31/3 و در مقایسه با حالتی که از مقادیر پیش فرض برای دسته بندی پیکسل ها بر اساس درجات خاکستری و برازش جداگانه خطی برای هر دسته استفاده شود، به ترتیب 82/30، 9/45، 53/30، 19/4، 82/2 و 32/0 کاهش می یابد.

تعیین منابع خاک رس با استفاده از تکنیک های طبقه بندی آنالیز ترکیب طیفی و طبقه بندی درختی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بابلرود)

نظام الدین محمودی؛ محمود حبیب نژاد روشن؛ عطاالله کاویان؛ علی اصغر مطلوبی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1391

چکیده

وجود منابع قرضه در منطقه ساخت سازه های خاکی از جمله فاکتورهای اساسی به شمار می آید. اهمیت این تحقیق به خاطر تعیین نواحی دارای بافت خاک رسی است که می توانند به عنوان منابع قرضه برای ساخت سازه های مختلف خاکی- از جمله سدهای خاکی- مورد استفاده قرار گیرند. ابتدا داده های پایه با استفاده از GPS و نقشه های موجود از پروژه ساخت سد البرز جمع آوری ... بیشتر وجود منابع قرضه در منطقه ساخت سازه های خاکی از جمله فاکتورهای اساسی به شمار می آید. اهمیت این تحقیق به خاطر تعیین نواحی دارای بافت خاک رسی است که می توانند به عنوان منابع قرضه برای ساخت سازه های مختلف خاکی- از جمله سدهای خاکی- مورد استفاده قرار گیرند. ابتدا داده های پایه با استفاده از GPS و نقشه های موجود از پروژه ساخت سد البرز جمع آوری گردید. از نقشه های موجود خاک رس نمونه هایی برای اطمینان برداشته شد و بافت خاک نیز در آزمایشگاه با استفاده از روش هیدرومتری تعیین گردید. سرانجام 10 نقطه با بافت رسی و با توزیع منابع در سطح حوضه آبخیز بابلرود واقع در استان مازندران انتخاب شده که از آن میان 6 نقطه برای دادن داده های آموزشی به مدل و 4 نقطه باقی مانده نیز برای صحت سنجی به کار رفت. برای Endmember پوشش گیاهی و سایه هم 10 نقطه انتخاب شد و سپس به تصحیح خطای اتمسفریک با روش Dark-object subtraction پرداخته شد. تصاویر از نظر هندسی و رادیومتریک نیازی به اصلاح نداشتند. پس از آن اقدام به یافتن پیکسل های خالص با استفاده از شاخص خلوص پیکسل شد. با استفاده از این پیکسل ها کتابخانه طیفی تهیه شد و به منظور طبقه بندی با استفاده از روش آنالیز ترکیب طیفی و طبقه بندی درختی، مورد استفاده قرار گرفت. این تکنیک مدل سازی موقعیت و تفکیک پذیری خصوصیات پوشش گیاهی و خاک رس و سایه را در فضای طیف های مختلط استخراج شده از تصاویر سنجنده ETM+ ماهواره Landsat انجام می دهد. نتایج نشان داد که خاک رس و پوشش گیاهی و سایه با صحت 68 و 5/77 و 86/67 درصد می توانند از یکدیگر تفکیک شوند. صحت کلی مدل 96/71 درصد و دارای ضریب کاپای 61 درصد است.

بهبود شاخص عمودی خشکسالی اصلاح شده به منظور برآورد میزان خشکسالی در مناطق خشک مرکزی ایران

روشنک درویش زاده؛ علی اکبر متکان؛ امین حسینی اصل؛ محسن ابراهیمی خوسفی

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1391

چکیده

خشکسالی از بلایای طبیعی است که تبعات منفی گسترده ای را برای اقتصاد، کشاورزی، محیط و اجتماع به همراه دارد. فقدان شناخت و ارزیابی دقیق این پدیده باعث بروز بخش عمده ی خسارت های ناشی از آن می شود. در چند دهه ی اخیر، علم و به ویژه فناوری سنجش از دور محققان را در زمینه خشکسالی بسیار کمک کرده است و شاخص های متعددی برای ارزیابی و بررسی خشکسالی ... بیشتر خشکسالی از بلایای طبیعی است که تبعات منفی گسترده ای را برای اقتصاد، کشاورزی، محیط و اجتماع به همراه دارد. فقدان شناخت و ارزیابی دقیق این پدیده باعث بروز بخش عمده ی خسارت های ناشی از آن می شود. در چند دهه ی اخیر، علم و به ویژه فناوری سنجش از دور محققان را در زمینه خشکسالی بسیار کمک کرده است و شاخص های متعددی برای ارزیابی و بررسی خشکسالی ارائه شده اند. هدف از این تحقیق بهبود شاخص عمودی خشکسالی اصلاح شده (MPDI) از طریق محاسبه دقیق و صحیح پوشش گیاهی به عنوان مهم ترین پارامتر در این شاخص است. به منظور محاسبه ی شاخص مذکور، تعیین درصد پوشش گیاهی و همچنین پارامترهای خط خاک ضروری است. برای این کار از تصاویر ماهواره ای ALOS مربوط به تیرماه سال 1388 استفاده شده است. حوضه آبخیز شیطور واقع در استان یزد به عنوان منطقه ی مطالعه انتخاب شد و با مطالعات میدانی درصد پوشش گیاهی 52 پلات اندازه گیری شد. 17 شاخص رایج گیاهی و شبکه های عصبی مصنوعی برای تخمین درصد پوشش گیاهی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصل از شاخص های گیاهی نشان دادند شاخص هایی که در آنها بازتاب خاک در نظر گرفته می شود، با دقتی بهتر از دیگر شاخص ها (درصد 4> RMSE و 63/0> R^2) می توانند درصد پوشش گیاهی را در مناطق خشک تبیین کنند. از طرفی، نتایج به دست آمده از شبکه های عصبی نیز تأیید می کنند که چون در شبکه های مذکور می توان ورودی های متعددی همچون اطلاعات طیفی باندهای متفاوت را به شبکه معرفی کرد، لذا اینها با دقتی بیشتر (% 4> RMSE و 74/0> R^2) از شاخص های گیاهی می توانند در تخمین درصد پوشش گیاهی به کار روند. در نهایت، با استفاده از مناسب ترین روش (شبکه های عصبی)، درصد پوشش گیاهی منطقه محاسبه شد و با توجه به پارامترهای خط خاک، نقشه ی شدت خشکسالی تهیه گردید.

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده