محمد کریمی؛ سجاد حقی؛ احمد علی حنفی بجد
چکیده
تب دانگ، یکی از بیماری‌های واگیر و ویروسی می‌باشد که از طریق دو گونه پشه آئدس اجیپتی و پشه آئدس آلبوپیکتوس منتقل می‌شود و به سرعت در جهان در حال گسترش است. هدف اصلی این تحقیق مدلسازی توزیع مکانی ناقلین این بیماری در ایران می‌باشد که با توجه به عدم وجود دادههای ناقلین کافی در کشور، از دادههای ناقلین موجود در سطح جهان و همچنین ...
بیشتر
تب دانگ، یکی از بیماری‌های واگیر و ویروسی می‌باشد که از طریق دو گونه پشه آئدس اجیپتی و پشه آئدس آلبوپیکتوس منتقل می‌شود و به سرعت در جهان در حال گسترش است. هدف اصلی این تحقیق مدلسازی توزیع مکانی ناقلین این بیماری در ایران می‌باشد که با توجه به عدم وجود دادههای ناقلین کافی در کشور، از دادههای ناقلین موجود در سطح جهان و همچنین در سطح قاره آسیا، در دو مقیاس مختلف استفاده شد. از مهمترین جنبه‌های نوآوری این تحقیق می‌توان به استفاده از لایه‌ی هتروژنتی به عنوان یک فاکتور کمکی برای تحلیل نقاط حضور و کاهش خود همبستگی مکانی و به کارگیری و مقایسه دو مدل پراکنش گونه متکی به دادههای حضور برای انتخاب روش مدلسازی بهینه اشاره کرد. در این راستا، ابتدا با استفاده از روش آنتروپی بیشینه (MaxEnt) و یک نوع الگوریتم ژنتیک تحت عنوان گارپ (GARP) میزان مطلوبیت زیستگاهی در سطح جهان با قدرت تفکیک مکانی 5 کیلومتر برای هر دو گونه مدلسازی شد. برای ارزیابی مدل‌های مذکور، متغیرهای تراکم جمعیت، اقلیم، تراکم پوشش گیاهی، ارتفاع و کربن آلی خاک لحاظ شدند. با توجه به دقت بالای روش MaxEnt، با استفاده از این روش، مطلوبیت زیستگاهی قاره آسیا با قدرت تفکیک 900 متر برای هر دو گونه مدلسازی شد. مقادیر سطح زیر منحنی (AUC) برای گونه آئدس اجیپتی 942/0 و برای گونه آئدس آلبوپیکتوس 948/0 محاسبه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که استان‌های شمالی و جنوبی کشور مطلوبیت زیستگاهی بالاتری را برای هر دو گونه دارند با این تفاوت که گونه آئدس اجیپتی در قسمت‌های جنوبی به سمت شرق در حاشیه دریایی عمان دارای احتمال پراکندگی بالاتری می‌باشد. در پیاده‌سازی روش MaxEnt برای گونه آئدس آلبوپیکتوس، استان‌های موجود در غرب ایران نیز مطلوب تعیین شدند که این مهم در مقیاس کوچکتر به صورت درست مدلسازی نشده بود. در بهمن 1399 متاسفانه تعداد کمی پشه و تخم پشه آئدس در شهرستان بندرلنگه کشف شد که دقیقا این تحقیق آن را پیشبینی کرده بود. نتایج این مطالعه می‌تواند در راستای برنامه‌ریزی برای مدیریت جمعیت این حشرات ناقل برای کنترل بیماری هم‌زمان با پایش جمعیت‌ها در فصول اپیدمی مورد استفاده قرار گیرد.
مصطفی کرم پور؛ صمد خسروی یگانه؛ بهروز نصیری
چکیده
در سال های آتی خشکسالی یکی از تهدیدهای بالقوه برای کشورهای کم بارش به ویژه ایران به شمار می رود. ایران همواره با خشکسالی های بزرگ و کوچک روبه رو بوده است. موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی کشور به گونه ای است که خشکسالی هایی با شدت و ضعف در آن به وقوع پیوسته است. ارزیابی اثرات خشکسالی بر روی پوشش گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. به منظور ...
بیشتر
در سال های آتی خشکسالی یکی از تهدیدهای بالقوه برای کشورهای کم بارش به ویژه ایران به شمار می رود. ایران همواره با خشکسالی های بزرگ و کوچک روبه رو بوده است. موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی کشور به گونه ای است که خشکسالی هایی با شدت و ضعف در آن به وقوع پیوسته است. ارزیابی اثرات خشکسالی بر روی پوشش گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. به منظور کاهش خسارات و تبعات ناشی از خشکسالی، پایش خشکسالی با استفاده از روش سنجش از دور در اکثر کشور ها به دلیل مزیت های آن مورد توجه قرار می گیرد. در این مطالعه، به منظور آشکار سازی اثرات بارش بر روی پوشش گیاهی در کشور ایران، جهت محاسبه میانگین ماهانه شاخص استاندارد بارش (SPI) از داده های بارش 143 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک کشور در دوره زمانی 2000-2021 استفاده شده است. سپس با استفاده از تصاویر مادون قرمز قابل دید (VIIRS) به صورت میانگین هفتگی در دوره زمانی 2021-2013 (اول آوریل تا پایان ژولای هرسال) اخذ شده از سنجنده Suomi NPP به بررسی وضعیت خشکسالی پوشش گیاهی پرداخته شد. براساس نتایج حاصل شده می توان گفت که پوشش گیاهی در 2015 و 2021 نسبت به دیگر سال های مورد بررسی بیشتر تحت تاثیر خشکسالی قرار گرفته است. شدیدترین خشکسالی پوشش گیاهی در 2021 رخ داده است. در 2016 ،2019 و2020 پوشش گیاهی در شرایط مطلوب تری قرار داشته است. میزان همبستگی شاخص استاندارد بارش (SPI) با شاخص های (NDVI)،(VCI)،(TCI) و (VHI) به ترتیب 1906/0 ، 038/0 ، 016/0 و 002/0 محاسبه گردید.
ساجده مرادی؛ مجید رضایی بنفشه
چکیده
در‌این نوشتار تغییرات دمای شبانه در ارتباط با انتشار CO2 در پهنه‌ی ایران با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده AIRS و نمودارهای سری زمانی، آزمون‌های همبستگی، رگرسیون، من-کندال و نقشه‌ها مورد مطالعه قرارگرفت. این تحقیق برای دوره‌ی آماری 2016 -2003 و ماه‌های ژانویه، می، ژوئیه و نوامبر انجام شد. بررسی آماری توزیع میانگین ...
بیشتر
در‌این نوشتار تغییرات دمای شبانه در ارتباط با انتشار CO2 در پهنه‌ی ایران با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده AIRS و نمودارهای سری زمانی، آزمون‌های همبستگی، رگرسیون، من-کندال و نقشه‌ها مورد مطالعه قرارگرفت. این تحقیق برای دوره‌ی آماری 2016 -2003 و ماه‌های ژانویه، می، ژوئیه و نوامبر انجام شد. بررسی آماری توزیع میانگین دمای شبانه در ایران نشان داد میانگین سال 2016 از میانگین کل دوره مطالعاتی به مقدار 42/0درجه کلوین، بیشتر بوده است. بیشترین نوسانات دمای شبانه مربوط به فصل زمستان و و ماه‌های نوامبر، ژانویه و کمترین نوسانات متعلق به فصل تابستان و ماه ژوئیه بوده است. روند میانگین فصلی CO2 در هر چهار فصل کاملا افزایشی بوده و نوسان کمی‌داشته است. بر اساس توزیع میانگین دمای شبانه فصلی، کمینه دمای شبانه در شمال غرب، رشته کوه‌های البرز، زاگرس و نواحی خراسان شمالی در هر چهار فصل قابل مشاهده بود. سواحل جنوبی و شهرهای ساحلی جنوب از استان خوزستان تا استان سیستان و بلوچستان و همچنین دشت کویر و کویر لوت، در تمام فصول، بیشینه دمای شبانه را به خود اختصاص داده است. مطابق نتایج آزمون من- کندال، تنها روند موجود در دمای شبانه ماه ژوئیه صعودی و معنی‌دار بوده و روند CO2، در همه ماه‌ها صعودی و معنی‌دار بوده است. بر اساس نتایج آزمون پیرسون، دمای شبانه ژوئیه همبستگی بالایی (66/0) با CO2 داشته است. نتایج مدل رگرسیون غیرخطی بین دو متغیر، حاکی از‌این بود که با ضریب تعیین 44/0 بیشینه CO2 بیشترین تاثیر را بر بیشینه دمای شبانه در ماه ژوئیه در دوره مطالعاتی داشته است.
پری ناز احمدی؛ حسین مصطفوی
چکیده
ازآن‌جاکه تغییر اقلیم یکی از مهمترین و بزرگ‌ترین تهدیدها برای طبیعت و تنوع زیستی محسوب می‌شود و مدیریت و حفاظت گونه‌ها را دشوار می‌سازد، پیشبینی و تعیین تأثیرات آن به بیان راهکارهای مناسب حفاظتی و اتخاذ تصمیمات مدیریتی کمک شایانی خواهد کرد. در مطالعة حاضر، تأثیرات تغییر اقلیم بر پراکنش ماهی بنی (Mesopotamichthys sharpeyi) با استفاده ...
بیشتر
ازآن‌جاکه تغییر اقلیم یکی از مهمترین و بزرگ‌ترین تهدیدها برای طبیعت و تنوع زیستی محسوب می‌شود و مدیریت و حفاظت گونه‌ها را دشوار می‌سازد، پیشبینی و تعیین تأثیرات آن به بیان راهکارهای مناسب حفاظتی و اتخاذ تصمیمات مدیریتی کمک شایانی خواهد کرد. در مطالعة حاضر، تأثیرات تغییر اقلیم بر پراکنش ماهی بنی (Mesopotamichthys sharpeyi) با استفاده از مدل مکسنت (MaxEnt) در محیط نرم‌افزار R پیشبینی شد. متغیرهای محیطی به‌کاررفته شامل شیب (Slope)، محدودة سالیانة دما (Temperature Annual Range)، جریان تجمعی (Annual Accumulation)، بارش سالانه (Annual Precipitation)، دمای متوسط سالانه (Annual Mean Temperature) و مساحت حوضة بالادست (Upstream Drainage Area) است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، عملکرد مدل در پیشبینی گونه براساس معیار AUC (Area Under the Curve) عالی (989/0) بود. همچنین دمای متوسط سالیانه و شیب، به‌ترتیب، مهمترین متغیرهای محیطی مؤثر در تعیین پراکنش این گونه محسوب می‌شوند. به‌علاوه، دامنة پراکنش این گونه در هر دو سناریوی خوش‌بینانه (RCP 2.6) و بدبینانه (RCP 8.5)، طی 2050 و 2080 میلادی، با کاهش مواجه خواهد شد؛ در نتیجه، به‌منظور حفاظت از این گونه، لازم است مدیران اقدامات مناسب را در زمینة تعدیل تأثیرات تغییرات اقلیمی و کاهش تهدیدهای ناشی از این تأثیرات، شناسایی و عملی کنند.
محمود احمدی؛ زهراسادات سید میرزایی
چکیده
مطالعة پوشش برف، در جایگاه یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین، اهمیت بسیاری دارد. با توجه به کوهستانی‌بودن ایران، امکان اندازه‌گیری زمینی مساحت زیر پوشش برف وجود ندارد. بر این اساس، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای شناسایی ذخیره‌گاه‌های برف بسیار مهم است. در این پژوهش، تغییرات زمانی‌ـ مکانی پوشش برف ایران طی دورة سرد سال، با استفاده ...
بیشتر
مطالعة پوشش برف، در جایگاه یکی از منابع مهم تأمین آب شیرین، اهمیت بسیاری دارد. با توجه به کوهستانی‌بودن ایران، امکان اندازه‌گیری زمینی مساحت زیر پوشش برف وجود ندارد. بر این اساس، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای برای شناسایی ذخیره‌گاه‌های برف بسیار مهم است. در این پژوهش، تغییرات زمانی‌ـ مکانی پوشش برف ایران طی دورة سرد سال، با استفاده از دادههای پوشش برف‌سنجندة مادیس ماهوارة ترا، طی دورة آماری 2018-2003 بررسی شد. روند تغییرات پوشش برف و شیب این روند، با استفاده از آزمون‌های ناپارامتریک من‌ـ کندال و سنس و نقطة تغییر پوشش برف با استفاده از آزمون بوشند مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین مقدار پوشش برف متعلق به ماه ژانویه، با 15/16% و کمترین مقدار پوشش برف مختص به ماه اکتبر، با کمتر از 1% است. کانون اصلی پوشش برف ایران، در دورة سرد سال، در مناطق مرتفع بیش از 4000 متر به‌دست آمده است. روند تغییرات پوشش برف، در تمامی ماه‌های مورد مطالعه، منفی و بیشینة شدت کاهشی پوشش برف نیز متعلق به ژانویه بوده است. نقطة تغییر نیز در همین ماه و سال 2008 محاسبه شد که از نظر آماری در سطح 0.05 معنی‌دار است. روند کاهشی درخور توجه پوشش برف ایران، در دورة سرد، تهدید بزرگی برای منابع آبی ایران به‌شمار می‌رود.
امید رضا کفایت مطلق؛ محمود خسروی؛ سیدابوالفضل مسعودیان
چکیده
سپیدایی از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ و آب‌وﻫﻮاﻳﻲ به‌شمار می‌رود؛ ازاین‌رو، بررسی رفتار زمانی و مکانی آن می‌تواند ابزاری برای شناخت تغییرات محیطی باشد. ﺳﻨﺠﻨﺪة مودیس سپیدایی ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را به‌طور ﻣﺴﺘﻤﺮ، در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻜﺎﻧﻲ مناسب ﺗﻮﻟﻴﺪ و در دسترس پژوهشگران ...
بیشتر
سپیدایی از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ و آب‌وﻫﻮاﻳﻲ به‌شمار می‌رود؛ ازاین‌رو، بررسی رفتار زمانی و مکانی آن می‌تواند ابزاری برای شناخت تغییرات محیطی باشد. ﺳﻨﺠﻨﺪة مودیس سپیدایی ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ را به‌طور ﻣﺴﺘﻤﺮ، در ﻣﻘﻴﺎﺳﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ و ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻜﺎﻧﻲ مناسب ﺗﻮﻟﻴﺪ و در دسترس پژوهشگران ﻗﺮار داده است. در این پژوهش، برای واکاوی موانع برداشت/ دیدبانی سپیدایی ایران‌زمین، نخست دادههای روزانة سپیدایی سنجندة مودیس در محدودة ایران، در بازة زمانی 1/1/1379 تا 10/10/1397 و به‌مدت 6867 روز، از تارنمای مودیس استخراج شد. پس از موزاییک‌کردن کاشی‌ها، فراوانی بلندمدت دیدبانی‌های سپیدایی ایران‌زمین برای هریک از فصل‌های سال جداگانه محاسبه شد. یافته‌ها نشان داد که عوامل محدودکنندة دیدِ ماهواره، در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون، متفاوت است؛ به‌طوری‌که در فصل تابستان، به‌ویژه در کرانه‌های دریای عمان، رطوبت نقش محدودکننده دارد. درحالی‌که در فصل زمستان، به‌خصوص در رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس، ابرناکی عامل محدودکننده به‌حساب می‌آید. گذشته از عوامل رطوبت و ابرناکی، ریزگردها نیز عامل محدودکنندة برداشت سپیدایی شناخته می‌شوند. بررسی‌های انجام‌شده روی 394 ایستگاه زمینی اثبات کرد، در زمانی که ماهواره نتوانسته است سپیدایی را اندازه‌گیری کند، در بیش از 70% موارد، عوامل یادشده گزارش شده است.
