مروری
علی‌اکبر متکان؛ علیرضا شکیبا؛ امین حسینی اصل؛ فردین رحیمی دهگلان
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
رواناب یکی از اجزای ضروری محاسبة فرایندهای منابع آب و مسئله‌ای اصلی در هیدرولوژی است. مدل‌های مفهومی زیادی برای پیش‌بینی میزان رواناب مطرح شدهاند که عمدتاً نیازمند داده‌های توپوگرافی و هیدرولوژیکی هستند. روشهای مرسوم گذشته برای نواحی‌ای که داده‌های هیدرولوژیکی کافی ندارند، نامناسب‌اند. تخمین رواناب، فرایندی غیرخطی و ...
بیشتر
رواناب یکی از اجزای ضروری محاسبة فرایندهای منابع آب و مسئله‌ای اصلی در هیدرولوژی است. مدل‌های مفهومی زیادی برای پیش‌بینی میزان رواناب مطرح شدهاند که عمدتاً نیازمند داده‌های توپوگرافی و هیدرولوژیکی هستند. روشهای مرسوم گذشته برای نواحی‌ای که داده‌های هیدرولوژیکی کافی ندارند، نامناسب‌اند. تخمین رواناب، فرایندی غیرخطی و از نظر زمانی و مکانی به‌طور کامل تصادفی است و شبیهسازی آن با مدل ساده به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. امروزه استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی در مواردی که کمبود دادهها محسوس است، روش مناسبی بهشمار می‌آید. در پژوهش حاضر از داده‌های بارش، دما و دبی ایستگاه‌های حوضة کن در بازة زمانی 1375 تا 1385 و همچنین خصوصیات فیزیوگرافی حوضة مورد مطالعه به‌عنوان ورودی شبکة عصبی برای پیش‌بینی رواناب استفاده شد. بدین منظور به‌صورت تصادفی 80 درصد دادهها برای آموزش و 20 درصد دادهها برای تست و اعتبارسنجی شبکه اختصاص داده شدند. به‌منظور انتخاب شبکة بهینه، از دو نوع تابع انتقال، 12 تابع آموزشی، و تعدادی نرون مخفی مختلف بین 1 تا 9 نرون استفاده شد. نتایج پژوهش پس از آزمون شبکه با لایههای پنهان و با توابع یادگیری مختلف آشکار ساختند که استفاده از داده‌های بارش، دما و دبی، و تابع آموزشی LM و تابع انتقال Tansig و چهار نرون مخفی، بهترین ساختار را برای تخمین رواناب به‌دست می‌دهد. شبکة عصبی با این ساختار می‌تواند رواناب را با دقت (0.68≤R2≤0.78 و 0.53≥RMSE 0.03≤) برآورد کند. کلید‌واژه‌ها: تخمین رواناب، شبکة عصبی مصنوعی، الگوریتم پس‌انتشار خطا، حوضة کن، سامانة اطلاعات جغرافیایی.
مروری
محسن قلوبی؛ محمدجواد ولدان زوج؛ مهدی مختارزاده
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
اطلاعات پوشش اراضی یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت شهری است و سنجش از دور به‌عنوان فناوری بهینه از نظر هزینه و زمان، در تولید اینگونه اطلاعات اهمیت بسیار دارد. با توجه به وجود نواحی شهری پیچیده و متراکم در کشورهای جهان سوم، روشهای شئ‌‌مبنا به‌عنوان راهکار مناسبی در پردازش تصاویر اینگونه مناطق پیشنهاد شدهاند. هدف ...
بیشتر
اطلاعات پوشش اراضی یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت شهری است و سنجش از دور به‌عنوان فناوری بهینه از نظر هزینه و زمان، در تولید اینگونه اطلاعات اهمیت بسیار دارد. با توجه به وجود نواحی شهری پیچیده و متراکم در کشورهای جهان سوم، روشهای شئ‌‌مبنا به‌عنوان راهکار مناسبی در پردازش تصاویر اینگونه مناطق پیشنهاد شدهاند. هدف پژوهش حاضر معرفی روش شئمبنای جدیدی برای طبقهبندی مناطق شهری پیچیده با استفاده از تصاویر بزرگ‌مقیاس ماهوارهای و نزدیک‌شدن به فرایند تولید نقشة استاندارد و مؤثر با این روش است. در این مدل به‌منظور انتخاب پارامترهای قطعه‌‌بندی، از روشی جدید و همچنین از مدل طبقهبندی سلسلهمراتبی به‌همراه استراتژی قانون‌مبنایی برای غلبه بر اغتشاشات بین‌کلاسی بهرهگیری شد. در این حیطه ضمن بهینهسازی فضای ویژگی در آنالیزی چندمقیاسه، از دو روش طبقهبندی قانونمبنا و نزدیک‌ترین همسایة فازی استفاده شد. روش پیشنهادی در پژوهش حاضر روی تصویر سنجندة IKONOSاز شهر شیراز پیاده‌‌سازی شد، که دقت 84 درصد با استفاده از طبقهبندی روش قانونمبنا و نیز دقت 87 درصد از روش طبقهبندی نزدیک‌ترین همسایة فازی به‌دست آمد. افزون بر این، پیاده‌‌سازی روش پیشنهادی روی تصویر IKONOSشهر یزد، قابلیت تعمیم‌‌پذیری این روش را به سایر مناطق نشان داد. کلید‌واژه‌ها: طبقهبندی پوشش اراضی، قانونمبنا، شئ‌‌مبنا، نزدیک‌ترین همسایة فازی، نواحی پیچیده.
مروری
عبدالمطلب رستگار؛ علی منصوریان؛ محمد طالعی؛ دیاکو یاری؛ سارا بهشتی‌فر
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
روشهای نوین بهینهسازی فرایند مسیریابی خطوط انتقال برق می‌توانند بسیاری از مسائل پیچیده‌ای را که تصمیم‌گیران مسیریابی خطوط انتقال برق با آن مواجه‌اند، حل کنند. با توجه به گستردگی عوامل درگیر در مسیریابی خطوط انتقال برق می‌توان الگوریتم‌های تکاملی چندهدفه را به‌عنوان ابزاری مناسب در این زمینه در نظر گرفت. در پژوهش حاضر با ...
بیشتر
روشهای نوین بهینهسازی فرایند مسیریابی خطوط انتقال برق می‌توانند بسیاری از مسائل پیچیده‌ای را که تصمیم‌گیران مسیریابی خطوط انتقال برق با آن مواجه‌اند، حل کنند. با توجه به گستردگی عوامل درگیر در مسیریابی خطوط انتقال برق می‌توان الگوریتم‌های تکاملی چندهدفه را به‌عنوان ابزاری مناسب در این زمینه در نظر گرفت. در پژوهش حاضر با بهرهگیری از الگوریتم تکاملی چندهدفه NSGA-II و با ارائة عملگرهای ژنتیکی مناسب، به مسیریابی بهینة خط انتقال برق پرداخته شد. با نظر متخصصان صنعت برق در وزارت نیرو و برق منطقه‌ای مازندران، سه تابع هدف به‌منظور تولید مسیر‌هایی با ویژگی‌های F1- کمترین هزینة اقتصادی، F2- کمترین تأثیرات سوء زیست‌محیطی و اجتماعی و F3- دسترسی و نگهداری راحت از خط انتقال، طراحی شده است. اجرا و ارزیابی مدل ارائه‌شده در بستر سامانة اطلاعات مکانی (GIS) نشان داد که این مدل توانایی بالایی در بهینهسازی توابع هدف دارد. مدل مذکور برای مسیریابی بین دو پست برق 400 کیلوولت ناریوران (شهر آمل) و حسن‌کیف (شهر کلاردشت) در برق منطقه‌ای مازندران اجرا شد. نتایج تحقیق، بهبود میانگین 15درصدی مقادیر توابع هدف را در مقایسه با مسیر موجود نشان می‌دهند. کلید‌واژه‌ها: مسیریابی، انتقال برق، NSGA-II،GIS.
مروری
شهرام یوسفی خانقاه؛ اصغر تراهی؛ حسین ارزانی
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
استفادة اصلی از مراتع ایران به‌صورت چرای دام و دام غالب در مراتع، گوسفند است. چرای گوسفند در شیب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالای 60 درصد بهعلت صرف انرژی زیاد برای عمل چرا، ضمن آنکه عملکرد دام را کاهش می‌دهد، خطر ایجاد فرسایش را نیز بالا می‌برد. چرای گوسفند در نقاطی که بیش از پنج کیلومتر از منابع آب فاصله دارند، بهعلت ...
بیشتر
استفادة اصلی از مراتع ایران به‌صورت چرای دام و دام غالب در مراتع، گوسفند است. چرای گوسفند در شیب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالای 60 درصد بهعلت صرف انرژی زیاد برای عمل چرا، ضمن آنکه عملکرد دام را کاهش می‌دهد، خطر ایجاد فرسایش را نیز بالا می‌برد. چرای گوسفند در نقاطی که بیش از پنج کیلومتر از منابع آب فاصله دارند، بهعلت طولانی‌شدن مسیر راهپیمایی باعث کاهش عملکرد می‌شود. پراکنش منابع آبی در مرتع، از عوامل مؤثر در تعیین شایستگی مرتع بهشمار می‌رود که بر پراکنش دام نیز تأثیر می‌گذارد. ازاین‌رو لازم است در هر منطقه شایستگی منابع آب مرتع برای دام مشخص شود. در پژوهش حاضر، تجزیه و تحلیل دادهها در ساختار رستری و به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وسیلة نرم‌افزار ILWIS انجام شد. منطقة مورد مطالعه در تحقیق با وسعت 37977 هکتار در طالقان (استان البرز) واقع شده است. مدل منابع آب از سه زیرمدل فاصله از منابع آب، کمیت منابع آب و کیفیت منابع آب تشکیل شده است. نتایج نشان دادند که براساس مدل شایستگی منابع آب، 19989 هکتار از مراتع منطقه در طبقة شایستگی خوب (S1)، 1229 هکتار در طبقة شایستگی متوسط (S2) و 4338 هکتار در طبقة شایستگی غیرقابل استفاده (N) قرار گرفتند و هیچ قسمتی از مرتع در طبقة شایستگی کم (S3) واقع نشد. شیب، مهم‌ترین عامل محدودکنندة شایستگی مرتع برای چرای گوسفند در منطقة مطالعه‌شده شناخته شد. پیشنهاد می‌شود در ارائة راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مدیریتی برای احیا و اصلاح مراتع، به عوامل محدودکننده و کاهش‌دهندة شایستگی منابع آب مرتع توجه شود و عملیات اصلاحی برای رفع عوامل کاهش‌دهندة شایستگی مرتع صورت گیرد. کلید‌واژه‌ها: مرتع، منابع آب، گوسفند، سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی
مروری
سیدجواد ساداتی‌نژاد
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
درسال‌ها‌یاخیر،اهمیت آب زیرزمینی به‌مثابه منبع مهم تأمین آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌دلیلبرداشتبی‌رویهازآن دوچندان شده است. برداشت بی‌رویه سبب افتسطحایستابیآب در بسیاری از مناطق کشور شده است و باجایگزین‌کردن روشهای آبیارینوینبه‌جایروشآبیاریسنتیمی‌تواناز روند افت سفره و درنتیجه بیابان‌زایی جلوگیری کرد. کیفیتآب ...
بیشتر
درسال‌ها‌یاخیر،اهمیت آب زیرزمینی به‌مثابه منبع مهم تأمین آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک به‌دلیلبرداشتبی‌رویهازآن دوچندان شده است. برداشت بی‌رویه سبب افتسطحایستابیآب در بسیاری از مناطق کشور شده است و باجایگزین‌کردن روشهای آبیارینوینبه‌جایروشآبیاریسنتیمی‌تواناز روند افت سفره و درنتیجه بیابان‌زایی جلوگیری کرد. کیفیتآب آبیاریازمحدویت‌ها‌ی مهم توسعة‌آبیاریتحتفشار در مناطق خشکو نیمه‌خشک بهشمار می‌آید. هدف پژوهش حاضر شناسایی مناطق مستعد آبیاری تحت فشار در دشت خالدآباد با استفاده از تکنیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زمین‌آمار و GIS است. به‌منظور پهنه‌بندی کیفیت آب دشت از پارامترهای کیفی 11 چاه پیزومتری موجود در دشت استفاده شد. برای پهنه‌بندی نقشههای کیفی از بین روشهای زمین‌آماری IDWو کریجینگ، روش کریجینگ به‌دلیل داشتن RMSE و MAE کمتر، انتخاب شد. با روی‌هم‌انداختن لایههای کیفیت آب براساس منطق بولین، مناطق با کیفیتآب مناسب برایاجرایسیستمآبیاریتحتفشارمشخصشدند. نتایج نشان دادند که 9/21 درصد از منطقه برای آبیاری بارانی مناسب و 4/54 درصد از منطقه برای آبیاری قطره‌ای مناسب است. پیزومترهایاستفاده‌شده برای آبیاریقطره‌ایدرمحدودةوسیع‌تری قرارگرفتند.بنابرایندربخشوسیعیازمنطقة مورد مطالعه، سیستم‌آبیاریقطره‌ای درمقایسه با روش آبیاری بارانیقابلیتاجرایی و راندمان آبیاری بالاتری دارد. کلید‌واژه‌ها: GIS، کیفیت آب زیرزمینی، آبیاری تحت فشار، مکان‌یابی، بادرود.
مروری
محمد حسن‌زاده نفوتی؛ زهره ابراهیمی خوسفی؛ مسلم چابک بلداجی؛ محسن ابراهیمی خوسفی
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
تهیة نقشة دقیق از ساختارهای زمین‌شناسی، در مدیریت سرزمین اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از این ساختارها در مناطق خشک و بیابانی منشأ رسوبات بادی، غبار و ذرات معلق در هوا بهشمار می‌آیند. افزایش روزافزون توان تفکیک سنجنده‌ها و دسترسی آسان به آنها، کمک شایانی به مطالعة مناطق بیابانی کرده است. هدف پژوهش حاضر، تعیین مهم‌ترین عوامل مؤثر ...
بیشتر
تهیة نقشة دقیق از ساختارهای زمین‌شناسی، در مدیریت سرزمین اهمیت بسزایی دارد. بسیاری از این ساختارها در مناطق خشک و بیابانی منشأ رسوبات بادی، غبار و ذرات معلق در هوا بهشمار می‌آیند. افزایش روزافزون توان تفکیک سنجنده‌ها و دسترسی آسان به آنها، کمک شایانی به مطالعة مناطق بیابانی کرده است. هدف پژوهش حاضر، تعیین مهم‌ترین عوامل مؤثر در تفکیک رخساره‌های کویری براساس روش میانگین هندسی و تجمیع لایههای اطلاعاتی سنجندة ASTERاست. به‌منظور انجام پژوهش حاضر از تصویر ماهوارهای استر مربوط به‌تاریخ 23 ژوئن سال 2010 استفاده شد.ابتدا 40 نمونه از خاک سطحی منطقة مطالعاتی برداشت شد ومؤلفه‌های مختلف خاک‌شناسی (آنیون‌ها، کاتیون‌ها، بافت، رطوبت و pH) در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شدند.به‌منظور بررسی اثر توپوگرافی بر شکل رخساره‌ها از مدل رقومی ارتفاع بهره گرفته شد. ارزش پیکسل‌ها در باندهای مختلف در محل نمونه‌های آموزشی (26 نمونه) استخراج شد و سپس با استفاده از روش رگرسیون چندگانة خطی اقدام به برپایی مدل‌های همبستگی شد. با استفاده از مدل‌های رگرسیونی در محل نقاط شاهد (14 نمونه)، مقادیر تخمینی در این نقاط محاسبه و صحت مدل‌ها ارزیابی گردید. با اعمال مدل‌ها روی باندهای مرتبط، نقشة مربوط به هر مؤلفه تهیه و پس از استانداردسازی با استفاده از روش تفکیک تراکمی طبقهبندی شدند. صحت طبقهبندی نقشههای تولیدشده براساس نقشة واقعیت زمینی برآورد گردید. سپس با استفاده از روش میانگین هندسی و تجمیع، لایههای اطلاعاتی تلفیق شدند. درنهایت، ارزیابی صحت نقشههای خروجی نیز صورت گرفت. نتایج تحقیق حاضر حاکی از نبود رابطة معنادار بین مؤلفه‌های سدیم، کربنات، هدایت الکتریکی خاک و توپوگرافی با داده‌های ماهوارهای در منطقة مطالعاتی است. همچنین نتایج نشان دادند که گرچه براساس مدل‌های تخمینی رس، سیلت، قلیایی‌بودن، رطوبت و استفاده از رویکرد ادغام رخساره‌هایی که بازتاب طیفی مشابه دارند می‌توان حداکثر تا 4 رخساره را در منطقة مطالعاتی تفکیک کرد، اما براساس روش میانگین هندسی و با استفاده از اثر جداگانة مؤلفة آهک و اثر متقابل مؤلفه‌های بیکربناتـ آهک، پتاسیم‌ـ آهک، و بیکربناتـ آهک‌ـ پتاسیم با صحت کلی بیش از 53 درصد می‌توان 5 رخساره را تفکیک کرد. کلید‌واژه‌ها: رخساره، میانگین هندسی، تجمیع،ژئوموفولوژی، پلایا، طبس.
مروری
محمدرضا ملک؛ نازنین عبدالقادری بوکانی؛ محمدسعدی مسگری
دوره 6، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
در طول 10 سال اخیر، خودکارههای سلولیبه‌صورت گسترده‌‌‌‌‌ای در شبیهسازی پدیده‌‌‌‌‌های مکانی مورد توجه و استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال، به‌دلیل ماهیت قطعی و توجه‌نکردن به عدم‌قطعیت در خودکارههای سلولی کلاسیک، محدودیت‌‌‌‌‌های گوناگونی برای شبیهسازی اینگونه پدیده‌‌‌‌‌ها به وجود ...
بیشتر
در طول 10 سال اخیر، خودکارههای سلولیبه‌صورت گسترده‌‌‌‌‌ای در شبیهسازی پدیده‌‌‌‌‌های مکانی مورد توجه و استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال، به‌دلیل ماهیت قطعی و توجه‌نکردن به عدم‌قطعیت در خودکارههای سلولی کلاسیک، محدودیت‌‌‌‌‌های گوناگونی برای شبیهسازی اینگونه پدیده‌‌‌‌‌ها به وجود آمده است. در پژوهش حاضر، خودکارههای سلولی کلاسیک ازطریق تلفیق آن با نظریة فازی معرفی شدهاند. در این تحقیق، قوانین انتقال به‌صورت فازی بیان شده و بر مبنای آن مدل خودکارههای سلولی فازی ارائه شده است. مدل مذکور به‌منظور شبیهسازی فرایند توسعة شهری اصفهان در طول سالهای 1990 تا 2009 بهکار گرفته شده است. کلید‌واژه‌ها: خودکارة سلولی، نظریة مجموعة فازی، توسعة شهری، ماتریس خطا.
