علمی - پژوهشی
پرویز ضیائیان فیروزآبادی؛ پریسا صفربیرانوند؛ علی حسینقلی‌زاده؛ رحیم حسنی‌تبار؛ مهدی صفربیرانوند
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 1-16
چکیده
مسئلة تهیة نقشة واحدهای سنگی، در روندی رو به بهبود، به نقطه‌ای رسیده است که امروزه آشکارسازی و طبقه‌بندی واحدهای سنگی به‌کمک سنجش از دور ابرطیفی انجام می‌شود. در این پژوهش، تصاویر هایپریون با درنظرگرفتن نتایج کار محققان پیشین و استفاده از الگوریتم طبقه‌بندی نظارت‌شدةSAM در تشخیص و تفکیک واحدهای سنگی در منطقة خرم‌آباد استان لرستان ...
بیشتر
مسئلة تهیة نقشة واحدهای سنگی، در روندی رو به بهبود، به نقطه‌ای رسیده است که امروزه آشکارسازی و طبقه‌بندی واحدهای سنگی به‌کمک سنجش از دور ابرطیفی انجام می‌شود. در این پژوهش، تصاویر هایپریون با درنظرگرفتن نتایج کار محققان پیشین و استفاده از الگوریتم طبقه‌بندی نظارت‌شدةSAM در تشخیص و تفکیک واحدهای سنگی در منطقة خرم‌آباد استان لرستان به‌کار رفته است. SAM یک روش رده‌بندی سریع است که، از راه ارزیابی، میزان تشابه طیف‌های تصویر و مرجع عمل نقشه‌برداری واحدهای زمین‌شناختی را نشان می‌دهد. پس از پیش‌پردازش‌های لازم، ازجمله تصحیح اتمسفری که به‌روشFLAASH اجرا شد، تبدیل خطیMNF به‌منظور مشخص‌کردن بعد و حجم اصلی تصویر، جداسازی نویز از دیگر اطلاعات و کاهش میزان پردازش در مراحل بعد استفاده شد و الگوریتمPPI برای پیداکردن پیکسل‌هایی با خلوص بیشتر در تصاویر چندطیفی یا فراطیفی به‌کار رفت. از هم‌پوشانی پیکسل‌های خالص با واحدهای سنگی و برپایة داده‌های زمینی از منطقة مورد مطالعه، طیف میانگین برای هر عضو استخراج شد. سپس این اعضای خالص، به‌منزلة ورودی جهت الگوریتم ذکرشده، استفاده و طبقه‌بندی تصویر صورت گرفت. درنهایت، نقشة طبقه‌بندی‌شدة حاصل از این روش با نقشه‌های موجود و داده‌های زمینی مقایسه و میزان صحت آن بررسی شد. دقت اجرای روش SAM با بررسی صحت الگوریتم، ازطریق محاسبة ماتریس خطا، به بیشترین میزان 83/68٪ و ضریب کاپای 49/0٪ بوده است که خود اهمیت تصاویر فراطیفی و روش SAM در تفکیک واحدهای سنگی را نشان می‌دهد.
علمی - پژوهشی
مریم پناهی؛ محمدجواد ولدان زوج؛ سمیه یاوری
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 17-40
چکیده
معادلات غیرپارامتریک، به‌دلیل نیازنداشتن به داده‌های افمریز ماهواره در زمان تصویربرداری و همچنین انتشارنیافتن این داده‌ها و تصاویر خام به‌دست مالکان این ماهوارهها، مورد توجه خاص متخصصان فتوگرامتری و سنجش از دور قرار گرفته است. در این مقاله، پژوهشی جامع روی معادلات غیرپارامتریک شامل مدل افاین سهبعدی، تابع رشنال درجة یک ...
بیشتر
معادلات غیرپارامتریک، به‌دلیل نیازنداشتن به داده‌های افمریز ماهواره در زمان تصویربرداری و همچنین انتشارنیافتن این داده‌ها و تصاویر خام به‌دست مالکان این ماهوارهها، مورد توجه خاص متخصصان فتوگرامتری و سنجش از دور قرار گرفته است. در این مقاله، پژوهشی جامع روی معادلات غیرپارامتریک شامل مدل افاین سهبعدی، تابع رشنال درجة یک با مخرجهای نامساوی، معادلات SDLT،DLT و تابع رشنال مخرج مساوی با تأکید بر اثر عوارض کنترلی نقطه و خط، به‌منظور تصحیح هندسی تصاویر ماهواره‌ای با قدرت تفکیک مکانی بالا، صورت گرفته است. همچنین، از فرم جدید معادلة Pushbroom-Projective به‌منزلة ایده‌ای جدید در تصحیح هندسی تصاویر ماهواره‌ای استفاده شده است. تصاویر مورد استفاده در این پژوهش تصویر GeoEye-1 از منطقة ارومیه و تصویر Ikonos از منطقة همدان است. در تصحیح هندسی تصویر ماهواره‌ای GeoEye-1، تابع رشنال درجة یک با مخرجهای نامساوی، با استفاده از عوارض کنترلی نقطه، با دقت 75/0 پیکسل و ترم +XY تابع رشنال مخرج مساوی، با دقت 03/2 پیکسل با استفاده از عوارض کنترلی خط، بیشترین دقت را دارند. به‌علاوه در تصحیح هندسی تصویر ماهواره‌ای IKONOS، ترم +XY تابع رشنال مخرج مساوی با استفاده از عوارض کنترلی نقطه، با دقت 68/0 پیکسل، و تابع رشنال درجة یک با مخرجهای نامساوی، با استفاده از عوارض کنترلی خط با دقتی برابر 5/1 پیکسل، دارای بالاترین دقت‌اند. در حل معادلات غیرپارامتریک، خطای سیستماتیک باقی‌مانده در حالت استفاده از خطوط کنترل به‌مراتب بیشتر از زمانی است که از عوارض کنترلی نقطه استفاده می‌شود.
علمی - پژوهشی
مینا زکی‌پور؛ محمد طالعی؛ قاسم جوادی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 41-56
چکیده
سیلاب یکی از شایع‌ترین و مخرب‌ترین وقایع طبیعی در جهان است. بشر همواره، به‌دنبال جلوگیری از وقوع سیلاب، از روش‌هایی مانند احداث خاکریزها استفاده کرده است که در زمرة روش‌های مبتنی‌بر رویکرد مقاومتی‌اند. با اینکه زمان و مکان وقوع سیل، دبی طراحی، مقاومت سازه‌ها، رفتار فیزیکی رودخانه و چنین مواردی دارای قطعیت نیست؛ راهکارهای ...
بیشتر
سیلاب یکی از شایع‌ترین و مخرب‌ترین وقایع طبیعی در جهان است. بشر همواره، به‌دنبال جلوگیری از وقوع سیلاب، از روش‌هایی مانند احداث خاکریزها استفاده کرده است که در زمرة روش‌های مبتنی‌بر رویکرد مقاومتی‌اند. با اینکه زمان و مکان وقوع سیل، دبی طراحی، مقاومت سازه‌ها، رفتار فیزیکی رودخانه و چنین مواردی دارای قطعیت نیست؛ راهکارهای مقاومتی روش مناسبی برای مقابله با سیل محسوب نمی‌شوند. برای نمونه، درصورت رخداد سیلی با دبی بیشتر از دبی طراحی خاکریز، نه تنها سیل باعث نابودی سازة خاکریز می‌شود بلکه آبگرفتگی، خسارات مالی و تلفات جانی پیش‌بینی‌نشده‌ای به‌بار خواهد آمد. در رویکرد انعطاف‌پذیر با استفاده از برنامه‌ریزی مکانی و طرح‌های سازه‌ای و غیرسازهای، آمادگی لازم فراهم می‌شود تا سیستم سیل‌دیده به شرایط پایدار بازگردد. هدف تحقیق حاضر بررسی قابلیت‌های رویکرد انعطاف‌پذیر در مسئلة مدیریت ریسک سیلاب و مقایسة نتایج آن با رویکرد مقاومتی است. برای تحقق این هدف، از تلفیق سیستم اطلاعات مکانی و دانش مهندسی و مدیریت سیل استفاده شده است. مطالعة موردی روی محدوده‌ای از رودخانة قزل‌اوزن، واقع در حوضة ماه‌نشان، انجام شده که پی‌درپی شاهد سیلاب بوده و راهکارهای مقاومتی، برای جلوگیری از وقوع سیل، کارساز نبوده‌اند. به این منظور، راهبردهای گوناگون مدیریتی شامل راهبردهای مقاومتی (احداث خاکریز)، انعطاف‌پذیر سازه‌ای (کشت دیم) و غیرسازهای (هشدار سیل و بیمة سیل) مطرح شده‌اند. برای برآورد عملکرد مناسب هر راهبرد، مقادیر شاخص‌های انعطاف‌پذیری شامل دامنة عکس‌العمل، تدریج و نرخ بازیابی، برای سیلاب‌هایی با دوره‌های بازگشت 25، 50 و 100 ساله، محاسبه شده‌اند. به‌منظور پهنه‌بندی سیلاب و بررسی راهبردهای پیشنهادی، سه دسته اطلاعات شامل شرایط هندسی، شرایط اولیه و شرایط مرزی یا حدی مورد نیاز است. شرایط هندسی ازجمله شیب مسیر رودخانه، شکل مقاطع، محل و ارتفاع خاکریزها با استفاده از نقشة رقوم ارتفاعی، ازطریق الحاقی HEC GeoRAS در محیط ArcGIS، به‌دست آمده است. شرایط اولیه و شرایط مرزی جزء اطلاعات ورودی مدل هیدرولیکی است که از آبخیزداری حوضة مورد مطالعه دریافت شده است. برای مدل‌سازی هیدرولیکی، نرم‌افزارHEC RAS به‌کار رفته است. پس از مدل‌سازی هیدرولیکی برای محاسبة شاخص‌های انعطاف‌پذیری، نتایج حاصل از پهنه‌بندی سیلاب در مدل هیدرولیکی با لایه‌های اطلاعاتی مربوط به مناطق مسکونی، راه‌های ارتباطی، سازه‌های احداث‌شده و زمین‌های زراعی در محیط سیستم اطلاعات مکانی تلفیق شدند. درنهایت، پس از محاسبة شاخص‌های انعطاف‌پذیری به‌منزلة معیار مقایسة راهبردها، به‌منظور اولویت‌بندی آنها، از روش آنتروپی برای وزن‌دهی به معیارها (شاخص‌های انعطاف‌پذیری) و از روش TOPSIS برای اولویت‌بندی راهبردها استفاده شده است. مطابق نتایج، مشاهده شد که راهبرد کشت دیم، هم‌زمان با هشدار سیل و بیمة سیل، راهکاری انعطاف‌پذیر است که، به‌منزلة بهترین استراتژی منتخب، بر روش‌های مقاومتی برتری دارد.
علمی - پژوهشی
فاطمه فروغ‌نیا؛ صادق نعمتی؛ یاسر مقصودی
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 57-72
چکیده
تهران، در برابر پدیده‌ای همچون استخراج بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، با مسئلة فرونشست بالای زمین روبه‌روست. استخراج آب‌های زیرزمینی در دشت تهران، بر اثر فعالیتهای کشاورزی و یا صنعتی، موجب شده است تهران همواره در معرض خطر فرونشست و خسارات آن قرار بگیرد. در پایش فرونشست مناطقی که دچار تغییرات ظاهری سریع شده‌اند و تصاویر دردسترس ...
بیشتر
تهران، در برابر پدیده‌ای همچون استخراج بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، با مسئلة فرونشست بالای زمین روبه‌روست. استخراج آب‌های زیرزمینی در دشت تهران، بر اثر فعالیتهای کشاورزی و یا صنعتی، موجب شده است تهران همواره در معرض خطر فرونشست و خسارات آن قرار بگیرد. در پایش فرونشست مناطقی که دچار تغییرات ظاهری سریع شده‌اند و تصاویر دردسترس نیز دارای همبستگی زمانی و مکانی مناسب نیستند، روش تداخل‌سنجی معمول روش مناسبی نخواهد بود. ازاین‌رو، در این مطالعه، از تکنیک تداخل‌سنجی مبتنی‌بر پراکنشگرهای دائمی برای آنالیز تداخل‌سنجی استفاده شده است. ازآنجاکه عوامل فرونشست در منطقة شهری تهران نیز به چشم می‌خورد، در این مقاله، به پایش تغییرات در بخش جنوبی شهر تهران، با هدف محاسبة میانگین نرخ تغییرات سالیانة فرونشست، در مجموعة زمانی بلندمدتی، با استفاده از مجموعه داده‌های سنجنده‌های Sentinel-1A (S-1A)، برای اولین‌بار، و ENVISAT-ASAR پرداخته شده است. پیکسل‌های پراکنشگر دائم در فواصل زمانی و مکانی بلند همدوس باقی می‌مانند و از عدم همبستگی تصاویر راداری کمتر تأثیر می‌پذیرند. با وجود این، توزیع زمانی نامناسب داده‌ها در این تکنیک نیز، به‌منزلة عامل محدودیت، پارامتر ابهام را به فاز وارد می‌کند. از این بابت، استفاده از داده‌های S-1A، با فاصلة زمانی کوتاه دریافت تصویر، دستیابی به توزیع مناسب داده‌ها در زمان را برای حل ابهام فاز فراهم می‌آورد. نتایج بیانگر فرونشست چشمگیری، در بخش جنوبی منطقة مورد مطالعه، برای همة آنالیزهای سری زمانی است و این نشان می‌دهد که فرونشست دشت تهران به مناطق شهری اطراف آن نیز رسیده است. درنهایت، اعتبارسنجی صحت نتایج، با تحلیل داده‌های مسیرهای متفاوت و نیز داده‌های میدانی ترازیابی و GPS، به انجام رسید.
علمی - پژوهشی
سید مهدی پورباقر
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 73-90
چکیده
شناسایی لندفرم‌های غالب مناظر طبیعی در انواع برنامه‌ریزی‌های شهری، آمایش، گردشگری و ... کاربرد و اهمیت فراوان دارد. در این پژوهش، لندفرم‌های حوضة یزدـ اردکان، به دو روش بصری و خودکار، شناسایی و سپس مقایسه شدند. در روش شناسایی خودکار لندفرم‌ها، از قطعه‌بندی تصویر با دو الگوریتم قدرت تفکیک چندگانه و تباین پیکسلی، در قالب مفاهیم ...
بیشتر
شناسایی لندفرم‌های غالب مناظر طبیعی در انواع برنامه‌ریزی‌های شهری، آمایش، گردشگری و ... کاربرد و اهمیت فراوان دارد. در این پژوهش، لندفرم‌های حوضة یزدـ اردکان، به دو روش بصری و خودکار، شناسایی و سپس مقایسه شدند. در روش شناسایی خودکار لندفرم‌ها، از قطعه‌بندی تصویر با دو الگوریتم قدرت تفکیک چندگانه و تباین پیکسلی، در قالب مفاهیم شیء‌پایه، استفاده شد. نتایج نشان داد قطعه‌بندی به‌روش قدرت تفکیک چندگانه، به‌دلیل لحاظ‌کردن معیار شکل در تشخیص ساختار و مرز طبیعی لندفرم‌ها مانند مخروط‌افکنه، مناسب به‌نظر می‌رسد ولی قطعه‌بندی به‌روش تباین پیکسلی، در شناسایی میکرولندفرم مانند کانال‌های گیسویی در سطح مخروط‌افکنه، مناسب است. نتایج حاصل از مقایسۀ شناسایی بصری و خودکار لندفرم‌ها نشان داد، در روش بصری، فقط امکان شناسایی لندفرم‌های بزرگ همچون توده‌های کوهستانی، انواع دشت‌سرها، کفة اردکان و به‌سختی تلماسه‌ها وجود داشت. ولی در روش خودکار مبتنی‌بر شیء، نه تنها لندفرم‌های مذکور بلکه لندفرم‌های کوچک‌تر مثل تپه‌های عرضی، مخروط‌افکنه‌ها، هزاردره‌ها، کوه‌های منفرد نیز شناسایی شدند. برای ارزیابی دقت مدل‌های شناسایی خودکار لندفرم‌ها، از دو روش کیفی و کمّی استفاده شد؛ در ارزیابی کیفی، از تکنیک هم‌پوشانی به‌منظور بررسیِ چشمی میزان تطابق و رویِ هم قرارگیری نقشۀ حاصل از مدل با تصاویر گوگل ارث و در ارزیابی کمّی، از ماتریس درهمی استفاده شد. نتایج ارزیابی‌ها نشان دادند که الگوریتم قدرت تفکیک چندگانه در شناسایی و قطعه‌بندی لندفرم‌ها دارای صحت کلی و ضریب کاپای است. همچنین، خطاهای کُمیسیون و اُمیسیون نشان دادند که کمترین خطاهای شناسایی مربوط به لندفرم‌هایی با بافت نرم، مانند دشت، است ولی بیشترین خطاهای شناسایی به لندفرم‌هایی با بافت خشن، مثل کوهستان، بازمی‌گردد.
علمی - پژوهشی
ملیکا حق پرست؛ مهدی مختارزاده
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 91-108
چکیده
با توجه به وسعت جهانی منابع آب، اندازه‌گیری‌های زمینی از پارامترهای کیفی امکان‌پذیر نیست، همچنین نمونه‌برداری سنتی از آب و آنالیزهای آزمایشگاهی بسیار پرهزینه و زمان‌بر است. در مطالعات صورت گرفته، برآورد کدورت و غلظت کلروفیل آ به‌عنوان مهم‌ترین پارامترهای کیفی آب با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی با دقت مناسب توسط پژوهشگران ...
بیشتر
با توجه به وسعت جهانی منابع آب، اندازه‌گیری‌های زمینی از پارامترهای کیفی امکان‌پذیر نیست، همچنین نمونه‌برداری سنتی از آب و آنالیزهای آزمایشگاهی بسیار پرهزینه و زمان‌بر است. در مطالعات صورت گرفته، برآورد کدورت و غلظت کلروفیل آ به‌عنوان مهم‌ترین پارامترهای کیفی آب با استفاده از شبکه‌های عصبی مصنوعی با دقت مناسب توسط پژوهشگران انجام‌شده است. با توجه به مشکلاتی که در تهیه تعداد بالایی از داده‌های آموزشی در محیط‌های آبی وجود دارد استفاده از شبکه‌های ترکیبی مقاوم‌تری نظیر شبکه عصبی موجکی پیشنهادشده است. در این تحقیق انواع مختلفی از توابع موجک به‌عنوان تابع محرک شبکه مورداستفاده قرار گرفت و بهترین شبکه به‌منظور برآورد غلظت کلروفیل آ و کدورت به ترتیب شبکه‌های عصبی موجکی با تابع محرک مورلت و کلاه مکزیکی به دست آمد، داده‌های مورداستفاده محصول بازتاب اقیانوسی سنجنده مادیس است، به دلیل به‌کارگیری تصاویر چند زمانه نرمال‌سازی رادیومتریک داده‌ها انجام شد و نتایج نسبت به زمانی که از تصاویر نرمال نشده استفاده‌شده است، به‌صورت قابل‌توجهی بهبود یافت. در حالت چندزمانه علاوه بر افزایش تعداد داده‌های آموزشی، قابلیت تعمیم‌پذیری شبکه به سایر روزهایی که در آن تعداد داده میدانی کافی موجود نیست، فراهم‌شده است و دقت شبکه در این حالت در مقایسه باحالت تک زمانه افزایش یافت، درنهایت RMSE برای بهترین مدل به‌منظور برآورد کدورت و غلظت کلروفیل به ترتیب 047/0 و 071/0 به دست آمد که در مقایسه با دقت اندازه‌گیری میدانی 1/0، قابل‌قبول بوده و می‌تواند جایگزین مناسبی برای اندازه‌گیری‌های میدانی باشد.
علمی - پژوهشی
دکتر جمیله توکلی نیا؛ علی اکبر متکان؛ مظفر صرافی؛ فائزه بوربوری
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، صفحه 109-126
چکیده
اکوتوریسم یا طبیعت گردی گرایشی از صنعت گردشگری است که طی سالهای اخیر توجه بسیاری از مسولین و مردم را به خود جلب کرده و یکی از اهرمهای توسعه اقتصادی و اجتماعی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوده است. از آنجا که فعالیت غیر نظام مند اکوتوریسم می تواند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشد، ارزیابی فعالیتهای اکوتوریسمی با ...
بیشتر
اکوتوریسم یا طبیعت گردی گرایشی از صنعت گردشگری است که طی سالهای اخیر توجه بسیاری از مسولین و مردم را به خود جلب کرده و یکی از اهرمهای توسعه اقتصادی و اجتماعی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بوده است. از آنجا که فعالیت غیر نظام مند اکوتوریسم می تواند اثرات منفی بر محیط زیست داشته باشد، ارزیابی فعالیتهای اکوتوریسمی با استفاده از چارچوب ها و روش های معتبر علمی من جمله DPSIRمی تواند در برنامه ریزی های مدیران این صنعت، موثر و مفید واقع گردد. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی وضعیت اکوتوریسم در منطقه رودبار قصران و لواسانات با استفاده از چارچوب DPSIR می باشد. هر کدام از پنج بخش این مدل ارزیابی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و یافته ها در قالب جداولی ارائه گردیدند. طبق نتایج به دست آمده از طبقه بندی تصاویر سال های 2004 و 2016، فضاهای ساخته شده از 3625 متر مربع به 8744 متر مربع افزایش یافته است. از جمله دلایل این امر را افزایش جمعیت، نزدیکی به پایتخت و سهولت در رفت و آمد در نتیجه گسترش خانه های دوم و افزایش ساخت و ساز اماکن مرتبط با خدمات گردشگران دانست. ارزیابی های صورت گرفته و نتایج بدست آمده از این تحقیق می‌تواند به عنوان یک ساختار پشتیبان تصمیم برای مدیران و برنامه ریزان در این حوزه و اتخاذ استراتژی های مناسب جهت پیاده سازی اکوتوریسم پایدار، مورد استفاده قرار گیرند.
