نشریه سنجش از دور و GIS ایران - مقالات آماده انتشار

بهینه‌سازی مکانی فرایند طراحی و برنامه‌ریزی شهری به کمک عملگرهای ابتکاریِ توسعه داده شده در قالب الگوریتم تکاملی چند‌هدفه NSGA-II

محمدرضا رجبی؛ علی منصوریان؛ عباس علیمحمدی سراب؛ محمد طالعی

دوره 2، شماره 3 ، آذر 1389

چکیده

بهره‌گیری از روش‌های امروزین برای بهینه‌سازی فرایند برنامه‌ریزی شهری می‌تواند منجر به حل بسیاری از مسائل پیچیده‌ای شود که تصمیم‌گیرندگان و تحلیل‌گران امور شهری با آن مواجه‌اند. الگوریتم‌های تکاملی چند‌هدفه را می‌توان با توجه به گستردگی عوامل درگیر با امور شهری، به عنوان ابزاری مناسب در این زمینه در نظر گرفت. اما با توجه به ... بیشتر بهره‌گیری از روش‌های امروزین برای بهینه‌سازی فرایند برنامه‌ریزی شهری می‌تواند منجر به حل بسیاری از مسائل پیچیده‌ای شود که تصمیم‌گیرندگان و تحلیل‌گران امور شهری با آن مواجه‌اند. الگوریتم‌های تکاملی چند‌هدفه را می‌توان با توجه به گستردگی عوامل درگیر با امور شهری، به عنوان ابزاری مناسب در این زمینه در نظر گرفت. اما با توجه به ماهیت مکانی بسیاری از امور مرتبط با برنامه‌ریزی شهری، استفاده از الگوریتم‌های تکاملی که عموماً روابط مکانی و منطقی موجود میان عوارض را در جهان واقعی نادیده می‌گیرند و صرفاً به بهینه‌سازی اطلاعات توصیفی عوارض می‌پردازند، نمی‌تواند به حل درست و مناسب مسائل پیچیده شهری بینجامد. در این مقاله با ارائه‌ی مدلی نو و ابتکاری، راه‌حلی مؤثر برای به‌کارگیری الگوریتم‌های تکاملی در انواع مسائل مکان‌محور، به گونه‌ای که امکان تحلیل‌های مکانی نیز وجود داشته باشد، ارائه شده است. این مدل ابتدا با استفاده از ساختار جدید سلولی‌ـ درختی، فضای جست‌وجو را کدگذاری می‌کند و سپس با استفاده از علمگرهای ابتکاری ادغام و جهش مکانی در قالب جست‌وجویی تکاملی به ارائه راه‌حل‌های مناسب می‌پردازد. مدل ابتکاریِ تکوین و توسعه‌یافته براساس الگوریتم NSGA-II برای طراحی و برنامه‌ریزی به منظور ایجاد شهری به‌کار گرفته شده و نتایج و بررسی‌های حاصل از آن در این مقاله ارائه گردیده است.

ارزیابی رده بندی های پیکسلی و زیر پیکسلی داده های استر در آشکارسازی توزیع مکانیکانی های رسی (مطالعه موردی: معدن استقلال آباده)

مجید هاشمی تنگستانی؛ مسلم عزیزی

دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1389

چکیده

معدن خاک نسوز استقلال آباده در زون زمین شناختی ایران مرکزی و در 10 کیلومتری شمال شرق شهر اباده در شمال استان فارس واقع شده و با تولیدی در حدود یک میلیون تن کائولینیت و پیرفیلیت در سال، یکی از بزرگ ترین کانسارهای رسوبی در ایران قلمداد می شود. مدل زیرپیکسلی پالایش تطبیقی تنظیم شده آمیخته و الگوریتم رده بندی کننده تمام پیکسلی نقشه بردار ... بیشتر معدن خاک نسوز استقلال آباده در زون زمین شناختی ایران مرکزی و در 10 کیلومتری شمال شرق شهر اباده در شمال استان فارس واقع شده و با تولیدی در حدود یک میلیون تن کائولینیت و پیرفیلیت در سال، یکی از بزرگ ترین کانسارهای رسوبی در ایران قلمداد می شود. مدل زیرپیکسلی پالایش تطبیقی تنظیم شده آمیخته و الگوریتم رده بندی کننده تمام پیکسلی نقشه بردار زاویه طیفی با هدف آشکارسازی توزیع مکانی کانی های رسی موجود در این معدن بر روی دسته داده های مرئی –فروسرخ نزدیک و فروسرخ موج کوتاه (NVIR+SWIR) سنجنده استر با استفاده از طیف های تصویر و کتابخانه طیفی USGS اجرا شد. روش های مخروط محدب بیشترین زاویه متوالی و شاخص خلوص پیکسل برای انتخاب عضوهای خالص از این دسته داده ها به کار گرفته شدند. مقایسه نتایج رده بندی های پیکسلی و زیر پیکسلی بر پایه نتایج XRD نمونه های گردآوری شده ازمحدوده مورد مطالعه که منطبق بر خروجی های الگوریتم ها هستند، و همچنین نتایج آزمایش های طیف سنجی و شواهد و کنترل های میدانی پیسکل های متناظر زمین نشان داد که روش پالایش تطبیقی تنظیم شده آمیخته، در مقایسه با الگوریتم نقشه بردار زایوه طیفی، قابلیت بهتری در تعیین توزیع مکانی کانی های رسی درناحیه مورد مطالعه دارد. ارزیابی فراوانی زیرپیکسلی داده استر نشان داد که پیکسل هایی با فراوانی نسبی بیش از 50 درصد از دو کانی کائولینیت و پیروفیلیت در دو محدوده زمین ریخت شناختی متفاوت تمرکز و رخنمون پیدا کرده اند.

اعتبارسنجی پروفایل های دما و دمای نقطه شبنم سنجنده مادیس با استفاده از داده های رادیوسوند در تهران

فریبا سادات حلیمی؛ علی اکبر آبکار؛ امیرحسین مشکواتی؛ علی صادقی نایینی

دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1390

چکیده

اطلاع از پروفایل های قائم دما و دمای نقطه شبنم در زمره ی مهم ترین پارامترها در مدل های عددی پیش بینی وضع آب و هوا جای دارند. در زمان حاضر در ایران پروفایل های قائم دما و دمای نقطه شبنم با رادیوسوندها تهیه می شوند؛ اما به دلیل گرانی رادیوسوندها، ارسال آنها به جو تنها محدود به زمان ها و مکان های خاصی است. به همین دلیل به کار بردن روش های ... بیشتر

حل هم زمان خوشه بندی و تعیین باندهای بهینه داده های فراطیفی با استفاده از الگوریتم بهینه سازی توده ذرات

امین علیزاده نایینی؛ فرهاد صمدزادگان؛ سعید نیازمردی

دوره 3، شماره 3 ، آذر 1390

چکیده

امروزه با رشد و توسعه ی سیستم های سنجش از دور و تولید داده های فراطیفی با قدرت تفکیک طیفی بالا انتظار می رود که شناسایی پدیده ها با دقت بیشتری انجام گیرد و دقت خوشه بندی کلاس های پوشش زمینی مشابه افزایش یابد. با وجود چنین پیشرفتی، اطلاعات طیفی با ابعاد زیاد همچنان مسئله ای چالش برانگیز در پردازش و تجزیه و تحلیل داده قلمداد می شود، به ... بیشتر امروزه با رشد و توسعه ی سیستم های سنجش از دور و تولید داده های فراطیفی با قدرت تفکیک طیفی بالا انتظار می رود که شناسایی پدیده ها با دقت بیشتری انجام گیرد و دقت خوشه بندی کلاس های پوشش زمینی مشابه افزایش یابد. با وجود چنین پیشرفتی، اطلاعات طیفی با ابعاد زیاد همچنان مسئله ای چالش برانگیز در پردازش و تجزیه و تحلیل داده قلمداد می شود، به گونه ای که با افزایش ابعاد داده، دقت خوشه بندی تا یک حد آستانه افزایش و سپس کاهش می یابد. بنابراین به منظور انجام خوشه بندی مناسب نیاز است تا به طور هم زمان باندهای بهینه این تصاویر نیز انتخاب گردند و یا به عبارت دیگر دو مسئله خوشه بندی و انتخاب باندهای بهینه با هم در نظر گرفته شوند. در مقاله حاضر، روش جدیدی برای خوشه بندی داده های فراطیفی به وسیله الگوریتم بهینه سازی توده ذرات ارائه شده است که در آن به طور مشترک موقعیت بهینه ی مراکز خوشه ها و تعداد باندهای بهینه ی تصاویر فراطیفی به دست می آید. قابلیت بالای این الگوریتم در جست و جوی سراسری فضای مسئله و حل هم زمان توابع هدف مختلف باعث شد تا از آن برای خوشه بندی داده های فراطیفی استفاده گردد. در پژوهش حاضر، پس از بررسی خوشه بندی داده ای فراطیفی مبتنی بر الگوریتم توده ذرات، روش پیشنهادی خوشه بندی بر مبنای حل هم زمان خوشه بندی و انتخاب باندهای بهینه معرفی می گردد. مقایسه نتایج به دست آمده برای خوشه بندی داده های سنجنده ی AVIRIS نشان می دهد که نتایج حاصل از الگوریتم بهینه سازی توده ذرات و همچنین روش پیشنهادی به ترتیب با مقدار کاپای 22/74 و 57/76 از دیگر الگوریتم های استفاده شده در این تحقیق بهتر و کارآمدتر است.

تعیین پنجره همسایگی مناسب برای تحلیل همسایگی

مرتضی رعیتی دماوندی؛ بهرام ثقفیان؛ مجتبی غروی

دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1390

چکیده

استفاده روزافزون از داده های شبکه ای (رستری) در مطالعات علوم زمینی و با برآوردهای هیدرولوژیک، ضرورت استخراج هر چه دقیق تر این داده ها را به کمک روش های مبتنی بر علوم ریاضی و به ویژه زمین آماری دوچندان کرده است. از آنجا که داده های رستری معمولاً از میان یابی داده های نقطه ای و یا پردازش تصاویر ماهواره ای تهیه می شوند، لذا استفاده از تحلیل ... بیشتر استفاده روزافزون از داده های شبکه ای (رستری) در مطالعات علوم زمینی و با برآوردهای هیدرولوژیک، ضرورت استخراج هر چه دقیق تر این داده ها را به کمک روش های مبتنی بر علوم ریاضی و به ویژه زمین آماری دوچندان کرده است. از آنجا که داده های رستری معمولاً از میان یابی داده های نقطه ای و یا پردازش تصاویر ماهواره ای تهیه می شوند، لذا استفاده از تحلیل همسایگی در استخراج و یا تدقیق آنها تقریباً اجتناب ناپذیر می نماید. از سویی در هر تحلیل همسایگی، انتخاب و یا معرفی پنجره (وسعت) همسایگی مناسب (از نظر شکل و اندازه) از موارد درخور توجه است. از آنجا که اغلب از اشکال مربعی و یا دایره ای (به صورت پیش فرض) برای پنجره همسایگی استفاده می گردد، لذا در تحقیق حاضر به شرایط پذیرش این پیش فرض و همچنین به نحوه تعیین شکل مناسب پنجره همسایگی پرداخته شده است. برای این منظور، استفاده از شکل نیم تغییر نمای سطحی (استخراج شده از روش زمین آماری) پیشنهاد گردیده است. اعتبارسنجی روش پیشنهادی نیز با تعیین نواحی مسطح در حوضه رود زرد خوزستان و همچنین استخراج شبکه آبراهه ای در حوضه معرف والنات گالچ (WGEW) واقع در ایالت آریزونای آمریکا به انجام رسیده است. نتایج نشان دادند که استفاده از شکل مناسب (بیضوی) برای پنجره همسایگی در استخراج لایه شکل زمین (landform) حوضه رود زرد، منجر به تغییر 28 درصدی (93 کیلومتر مربع) وسعت نواحی مسطح در مقایسه با استفاده از پنجره مربعی شکل می گردد، که قطعاً این تغییر وسعت برای اهداف مدیریتی اراضی این حوضه تأثیرگذار خواهد بود. همچنین، استفاده از شکل پنجره همسایگی پیشنهادی در حوضه WGEW نیز منجر به انطباق 96 درصدی شبکه آبراهه ای موجود (واقعی) با شبکه آبراهه ای استخراجی از لایه شکل زمین در مقایسه با استفاده از پنجره دایره ای شکل گردیده است.

مقایسه مدل های سنجش از دور تک منبعی و دومنبعی شار انرژی در برآورد تبخیر و تعرق واقعی در دشت تبریز

محمدحسین باقری هارونی؛ صالح ارشد؛ ابوالفضل مجنونی؛ سعید مرید

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1391

چکیده

تبخیر و تعرق واقعی از مهم ترین اجزای بیلان آب است که برآورد آن پیچیدگی های خاصی دارد. امروزه استفاده از فناوری سنجش از دور، با توجه به امکان برآورد مکانی اطلاعات و حداقل ساختن داده های هواشناسی، کاربرد وسیعی در این زمینه یافته است. بدین منظور مدل ها و روش های متفاوتی برای برآورد تبخیر و تعرق واقعی با این فناوری شرح و بسط یافته که در میان ... بیشتر تبخیر و تعرق واقعی از مهم ترین اجزای بیلان آب است که برآورد آن پیچیدگی های خاصی دارد. امروزه استفاده از فناوری سنجش از دور، با توجه به امکان برآورد مکانی اطلاعات و حداقل ساختن داده های هواشناسی، کاربرد وسیعی در این زمینه یافته است. بدین منظور مدل ها و روش های متفاوتی برای برآورد تبخیر و تعرق واقعی با این فناوری شرح و بسط یافته که در میان آنها مطالعات محدودی در خصوص مقایسه و ارزیابی آنها گزارش گردیده است. در پژوهش حاضر، سه دسته ی کلی این روش ها مورد ارزیابی قرار گرفته اند، که عبارت اند از: 1) مدل های تک منبعی METRIC . SEBAL که در آنها خاک و پوشش گیاهی به عنوان منبع واحدی در نظر گرفته می شوند که استفاده شان نیز رو به گسترش است؛ 2) مدل های دومنبعی STSEB . TSEB که خاک و پوشش گیاهی را به صورت دو جزء جداگانه در توازن انرژی سحطی به کار می گیرند؛ و 3) مدل تک منبعی- دومنبعی SETEB که ترکیبی از مدل های SEBAL و TSEB است. به منظور پیاده سازی این پنج مدل، داده های سنجش از دور سنجنده MODIS در 6 روز از ژوئیه 2011 تهیه شد و برای ارزیابی و مقایسه ی آنها، مقادیر تبخیر و تعرق لایسیمتر واقع در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تبریز نیز برای روزهای گذر ماهواره اندازه گیری گردید. نتایج تحقیق حاکی از عملکرد منطقی و مورد قبول کلی مدل ها دارد. ولی در مقام مقایسه، SETEB با خطای مطلق 73/8 و TSEB با خطای مطلق 94/27 به ترتیب بهترین و بدترین عملکرد را داشتند. مدل های تک منبعی METRIC . SEBAL با اینکه از فرضیات پیچیده ی مدل های دومنبعی بهره ای نگرفته بودند، نتایج مناسبی ارائه کردند و برای کار در سطوح بالا نیز توجیه دارند. همچنین مدل ترکیبی SETEB با وضعیتی پذیرفتنی رو به رو بود که برای استفاده از مدل های دومنبعی در مقیاس های وسیع مناسب تر به نظر می رسد.

تهیه نقشه پراکنش مکانی شالیزارهای برنج با استفاده از داده های سری زمانی سنجنده MODIS ماهوار TERRA

هادی علیزاده؛ میرمسعود خیرخواه زرکش؛ علی اکبر آبکار؛ علی رضا وفائی نژاد؛ علی صادقی نائینی

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1391

چکیده

داده های چندطیفی و چند زمانه برای آماده سازی اطلاعات مربوط به توزیع مکانی اراضی برنج از آن رو سودمند هستند که تمامی اراضی برنج با توجه به زمان در تقویم زراعی می توانند تحت پوشش مخلوطی از آب و خاک باشند. در این مطالعه به شرح و بسط الگوریتمی به منظور شناسایی و تفکیک شالیزارهای برنج، با استفاده از داده های سری زمانی NDVI و LSWI2105 مشتق شده از ... بیشتر داده های چندطیفی و چند زمانه برای آماده سازی اطلاعات مربوط به توزیع مکانی اراضی برنج از آن رو سودمند هستند که تمامی اراضی برنج با توجه به زمان در تقویم زراعی می توانند تحت پوشش مخلوطی از آب و خاک باشند. در این مطالعه به شرح و بسط الگوریتمی به منظور شناسایی و تفکیک شالیزارهای برنج، با استفاده از داده های سری زمانی NDVI و LSWI2105 مشتق شده از محصول شاخص های پوشش گیاهی 16 روزه MODIS با توان تفکیک مکانی 250 متر (MOD13Q1) پرداخته شده است. این الگوریتم بر مبنای حساسیت شاخص های LSWI2105 به افزایش رطوبت سطح در مرحله غرقابی، و نشاکاری و NDVI به افزایش محتوای کلروفیل و تاج پوشش گیاه برنج است. بر طبق مشاهده ها، طی دوره نشاکاری برنج به دلیل غرقاب کردن زمین، شاخص LSWI2105 افزایش می یابد و بعد از رشد برنج از ارزش آن کاسته می شود، به گونه ای که در همان زمان شاخص NDVI رفتاری معکوس نشان می دهد. در این تحقیق دو روش برای تعریف این رابطه بین NDVI و LSWI2105 به منظور تفکیک مکان شالیزارهای برنج شهرستان آمل در استان مازندران (سال 1390) تکوین گردید. نتایج با استفاده از عملیات میدانی جامعی با برداشت 183 نقطه کنترلی برای دو کلاس (برنج- غیربرنج) انجام گرفت و دقت کلی روش ها به ترتیب 21/67 و 87/80 درصد بود. نتایج این مطالعه نشان از آن داشت که تهیه نقشه مکانی برنج مبتنی بر MOD13Q1، بالقوه می تواند در مقیاس متوسط برای پایش اراضی کشاورزی برنج بر اساس زمان اجرا شود.

ارزیابی دقت مدل های رقومی ارتفاعی SRTM و GDEM با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی NIDEM

عبداله سیف؛ بابک ابراهیمی

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1391

چکیده

هدف اصلی این پژوهش دقت و صحت ویرایش اول و دوم مدل های رقومی ارتفاعی استخراجی از ماهواره آستر GDME1, 2009; ) (GDEM2, 2011 با دقت تفکیک مکانی 30 متر و مقایسه آن با مدل رقومی SRTM (تفکیک مکانی 90 متر) و مدل رقومی تهیه شده به وسیله سازمان نقشه برداری کشور (تفکیک مکانی 10 متر) است. به این منظور سه نوار مطالعاتی که دربر گیرنده نواحی ای از کشور با خصوصیات ژئومورفولوژی ... بیشتر هدف اصلی این پژوهش دقت و صحت ویرایش اول و دوم مدل های رقومی ارتفاعی استخراجی از ماهواره آستر GDME1, 2009; ) (GDEM2, 2011 با دقت تفکیک مکانی 30 متر و مقایسه آن با مدل رقومی SRTM (تفکیک مکانی 90 متر) و مدل رقومی تهیه شده به وسیله سازمان نقشه برداری کشور (تفکیک مکانی 10 متر) است. به این منظور سه نوار مطالعاتی که دربر گیرنده نواحی ای از کشور با خصوصیات ژئومورفولوژی مختلف اند انتخاب شدند و مدل های مذکور در این سه نوار مورد بررسی قرار گرفتند. پس از حذف محدوده دریاچه ها، هر سه لایه به روش موسوم به کوبیک به مدل های رقومی با دقت مکانی یک آرک ثانیه تبدیل شده اند. همچنین لایه های تفاضلی بین مدل های رقومی مختلف محاسبه گردید و توزیع خطا در گستره محدوده های مطالعاتی در مدل های مختلف به صورت دو به دو بررسی شد. با استفاده از دیاگرام پراکندگی بین مدل های رقومی مختلف و بررسی ابر پراکنش آنها، به مطالعه نوع و میزان خطاهای مختلف پرداخته شد. برای مقایسه بصری بهتر، مدل سایه روشن ارتفاعی سه بعدی و نیمرخ های توپوگرافی در امتداد خطاهای مختلف پرداخته شد. برای مقایسه بصری بهتر، مدل سایه روشن ارتفاعی سه بعدی و نیمرخ های توپوگرافی در امتداد خطاهای شناسایی شده برای هر سه مدل رقومی ترسیم گردید. نتایج این تحقیق نشان داده است که مدل GDEM1 دارای خطاهای عمده ای در مقایسه با مدل SRTM است که بیشتر از ماهیت و نحوه تهیه این مدل ناشی می شود. نتایج حاکی از انواع ناهنجاری ها همچون خطای پله ای، ناهنجاری های حفره ای، برآمدگی و برآمدگی های حفره دار است که در مرز بین زون های دو استاک مختلف ایجاد شده اند. دامنه خطای این ناهنجاری ها از چند ده متر تا بیش از 300 متر مشاهده می شود. نتایج این پژوهش در عین حال نشان داد که میانگین خطای مدل GDEM1 در حدود 8/4 متر با انحراف استاندارد 8/13 متر و در سطح اطمینان 95 درصد دامنه تغییرات آن بین 9/31 و 3/22- متر است. بررسی مدل رقومی GDEM2 نشان از بهبود جدّی کیفیت این مدل در قیاس با ویرایش قبلی دارد. در مدل GDEM2 بسیاری از خطاهای ویرایش نخست حذف شده و میانگین خطای آن کمتر از 3 متر با انحراف استاندارد 1/9 متر است که در سطح اطمینان 95 درصد دامنه تغییرات آن بین 8/14 و 8/20- متر خواهد بود. بررسی مدل رقومی SRTM نشان داده است که میانگین خطای آن کمتر از 2 متر با انحراف استاندارد 7/8 متر، و در سطح اطمینان 95 درصد دامنه تغییرات میانگین بین 1/19 و 1/15- متر است. نتایج نشان می دهد، مدل GDEM1 به رغم آنکه با تفکیک مکانی 30 متر منتشر شده است، عملاً فاقد جزئیات مدل رقومی ارتفاعی 30 متری است و کاربرد آن محدودیت های عمده ای دارد. همچنین مدل GDEM2 با توجه به رفع بسیاری از مشکلات ویرایش نخست دقت مناسبی در مقایسه با SRTM و NIDEM دارد و صرف نظر از خطاهای با دامنه کوتاه (نویز) این مدل در صورت اطمینان از نبود خطاهای محلی می تواند به عنوان مدل رقومی ارتفاعی سی متری به کار رود.

ارزیابی صحت شاخص های طیفی پهنه بندی پوشش گیاهی در مقیاس تیپ های گیاهی و منطقه مطالعاتی، با استفاده از داده های سنجنده TM در مناطق زاگرس جنوبی

فاطمه هادیان؛ رضا جعفری؛ حسین بشری

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1391

چکیده

در این تحقیق 14 شاخص طیفی با استفاده از باندهای انعکاسی محاسبه شد و میزان همبستگی این شاخص ها با تاج پوشش گیاهی در چهار تیپ مرتعی و یک تیپ جنگلی مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد تاج پوشش گیاهی با استفاده از روش قدم- نقطه و به شکل شعاعی (6000 نقطه در هر تیپ) اندازه گیری شد. میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی با شاخص های گیاهی به تفکیک در هر یک از تیپ های ... بیشتر در این تحقیق 14 شاخص طیفی با استفاده از باندهای انعکاسی محاسبه شد و میزان همبستگی این شاخص ها با تاج پوشش گیاهی در چهار تیپ مرتعی و یک تیپ جنگلی مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد تاج پوشش گیاهی با استفاده از روش قدم- نقطه و به شکل شعاعی (6000 نقطه در هر تیپ) اندازه گیری شد. میزان همبستگی تاج پوشش گیاهی با شاخص های گیاهی به تفکیک در هر یک از تیپ های گیاهی و کلیه آنها (جنگل و تیپ های مرتعی) با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Erdas Imagine مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. گروه های مختلفی از شاخص های گیاهی از جمله بر اساس شیب خط خاک، فاصله از خط خاک، و شاخص های گیاهی تبدیلات راست گوشه و نیز شاخص های حساس به آب گیاهان با استفاده از داده های بازتابندگی سنجنده TM ماهواره لندست استخراج گردیدند. نتایج نشان داد که تیپ های گیاهی بر اساس خصوصیات شان با یکی از شاخص های گیاهی دیگر همبستگی بیشتری دارند و میزان همبستگی بین تاج پوشش گیاهی و شاخص های گیاهی در هر یک از تیپ های گیاهی دارای صحت بالایی (تا حدود 81 درصد) است (001/0>p). این میزان همبستگی به هنگام در نظر گرفتن تیپ های گیاهی مختلف با هم، به دلیل وجود خصوصیات طیفی متفاوت در گیاهان مختلف و همچنین عارضه های زمینه کاهش یافت. این خود نشان دهنده تنوع در خصوصیات طیفی گیاهان به دلیل اختلافات ساختاری و زیستی و همچنین خاک زمینه است، که در انتخاب شاخص مناسب برای پهنه بندی و تفکیک تیپ های گیاهی باید در نظر گرفته شود.

ارزیابی و مقایسه عملکرد دو الگوریتم اجتماع ذرات گسسته ابداعی و زنبورها در بهینه سازی تخصیص مکان های اسکان موقت پس از زلزله

گلبرگ کامروز خدایار؛ محمدسعید مسگری؛ محمد کریمی

دوره 5، شماره 1 ، تیر 1392

چکیده

اسکان موقت پس از زمین لرزه از مهم ترین موضوع ها در مدیریت بحران به شمار می آید، و انجام صحیح آن با کاهش گسترده تلفات جانی و مالی ناشی از پس لرزه ها همراه است. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی توانایی و مقایسه عملکرد دو الگوریتم شاخص هوش جمعی با نام های الگوریتم زنبورها (Bess) و الگوریتم اجتماع ذرا (PSO)- در بهینه سازی تخصیص مکان های اسکان موقت ... بیشتر اسکان موقت پس از زمین لرزه از مهم ترین موضوع ها در مدیریت بحران به شمار می آید، و انجام صحیح آن با کاهش گسترده تلفات جانی و مالی ناشی از پس لرزه ها همراه است. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی توانایی و مقایسه عملکرد دو الگوریتم شاخص هوش جمعی با نام های الگوریتم زنبورها (Bess) و الگوریتم اجتماع ذرا (PSO)- در بهینه سازی تخصیص مکان های اسکان موقت است که یکی از موضوعات مهم مکانی به شمار می آید. در الگوریتم بهینه سازی اجتماع ذرات از رفتار اجتماعی پرندگان الهام گرفته می شود. این الگوریتم مورد استفاده گسترده در مقوله های بهینه سازی پیوسته قرار گرفته است ولی در مقوله های گسسته چندان به آن توجه نشده است. در این تحقیق با بررسی نقاط ضعف و قوت نسخه های مختلف الگوریتم پرندگان گسسته (DPSO) موجود، نوع جدیدی از این الگوریتم ارائه شده است که در حل مسائل گسسته توانایی بالایی دارد. الگوریتم زنبور عسل از فرایند جست و جوی غذای زنبورها در طبیعت الهام گرفته است. این الگوریتم در پژوهش حاصر برای حل مسئله اسکان موقت شرح و بسط داده شد و در نهایت نتایج حاصل از هر دو الگوریتم مذکور، از داده های شبیه سازی شده و به منظور ارزیابی دقت عملکرد الگوریتم ها از داده های منطقه 7 تهران به عنوان داده های واقعی استفاده شد. مقایسه اعداد همگرایی هر یک از دو الگوریتم در داده های واقعی، عملکرد بسیار بهتر الگوریتم ابداعی را در کمینه سازی تابع هدف مسئله نشان می دهد. در نهایت به منظور ارزیابی کیفیت و دقت الگوریتم از تست تکرارپذیری برای نتایج حاصل از اجرای هر الگوریتم روی داده ها استفاده شد. نتایج حاصل از این آزمون ها نمایانگر عملکرد دقیق هر یک از دو الگوریتم در بهینه سازی تخصیص افراد به مناطق امن است.

تغییرات برخی از پارامترهای مورفولوژیکی رودخانه کارون با استفاده از سنجش از دور (سال‌های 1368 و 1384)

صالح یوسفی؛ سمیه میرزایی

دوره 5، شماره 1 ، تیر 1392

چکیده

مئاندرها از شاخص‌های مهم تغییرات محیطی به شمار می‌آیند. تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییرات برخی از پارامترهای مئاندر در رودخانه کارون با استفاده از تصاویر ماهواره لندست سال‌های 1368 و 1384 به کمک سنجش از دور صورت گرفته است. در این تحقیق پارامترهای مورفولوژیکی 20 مئاندر در بازه‌ای به طول 128 کیلومتر از رودخانه کارون پس از تهیه نقشه کاربری ... بیشتر مئاندرها از شاخص‌های مهم تغییرات محیطی به شمار می‌آیند. تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییرات برخی از پارامترهای مئاندر در رودخانه کارون با استفاده از تصاویر ماهواره لندست سال‌های 1368 و 1384 به کمک سنجش از دور صورت گرفته است. در این تحقیق پارامترهای مورفولوژیکی 20 مئاندر در بازه‌ای به طول 128 کیلومتر از رودخانه کارون پس از تهیه نقشه کاربری اراضی برای هر دوره تعیین گردید. نتایج حاصل از مقیاس میانگین t جفتی نشان داد که پارامترهای عرض جریان و طول گردن مئاندر اختلاف معنی‌داری طی دوره مطالعاتی از خود نشان داده‌اند. نتایج همبستگی اسپیرمن حاکی از آن بود که تغییرات در پارامترهای مئاندر به‌شدت به یکدیگر وابسته‌اند؛ به طوری که همبستگی معنی‌داری بین تغییرات ضریب خمیدگی با شعاع انحنا، طول جریان و طول محور مئاندر و نیز میان تغییرات شعاع انحنا با طول جریان، طول محور مئاندر، طول گردن مئاندر و عرض جریان وجود دارد. از سوی دیگر همبستگی معنی‌داری بین تغییرات عرض جریان با پارامترهای طول جریان و طول محور مئاندر و طول جریان با محور مئاندر مشاهده می‌شود. از دلایل اصلی تغییرات پارامترهای مورد نظر می‌تواند تغییر در رژیم هیدرولوژیکی و اکولوژیکی منطقه باشد، به طوری که در طی دوره مطالعاتی، حریم رودخانه در اثر تجاوز افراد به منظور کشاورزی و تصاحب زمین به دشت تغییر یافته و دچار آسیب شده است.

ارائه روشی ترکیبی مبتنی بر بهینه سازی جمعیت مورچه ها و الگوریتم ژنتیک برای حل مسئله فروشنده دوره گرد در GIS

ندا کفاش چرندابی؛ علی‌اصغر آل‌شیخ؛ گلبرگ کامروز خدایار

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1392

چکیده

انسان از دیرباز برای حل مسائل پیچیده، از جهان زندة پیرامونش الهام گرفته است. این امر آشکارا در توسعة الگوریتم‌های مختلف تقریبی، از نظریة تکاملی داروین تا الگوریتم‌های مختلف هوش جمعی، دیده می‌شود. مسئلة فروشنده دوره‌گرد از مسائلی است که می‌توان آن را با الگوریتم هوش جمعی به چالش کشید. در پژوهش حاضر ابتدا با ارزیابی و تنظیم صحیح ... بیشتر

مقایسة کارایی شاخص‌های گیاهی و آنالیز ترکیب طیفی در تهیة نقشة پوشش گیاهی مراتع

مهدیه فرازمند؛ رضا جعفری؛ نفیسه رمضانی

دوره 5، شماره 4 ، اسفند 1392

چکیده

مطالعه حاضر با هدف مقایسة کارایی شاخص‌های گیاهی به‌عنوان روش‌های پیکسلی، و آنالیز ترکیب طیفی (SMA) به‌عنوان روش تحت پیکسلی در پهنه‌بندی پوشش گیاهی مراتع منطقه سمیرم استان اصفهان انجام یافته است. ابتدا پیش‌پردازش‌های هندسی و رادیومتریک بر تصویر لندست TM سال 1388 اعمال گردید. سپس رابطة همبستگی بین درصد تاج‌پوشش گیاهی اندازه‌گیری‌شده ... بیشتر

تعیین تناسب اراضی برای کشت محصولات کشاورزی با استفاده از GIS و سیستم‌های استنتاج‌گر فازی

پرستو پیله‌فروش‌ها؛ محمد کریمی؛ محمد طالعی

دوره 6، شماره 1 ، تیر 1393

چکیده

با توجه به رشد سریع جمعیت، توسعه و گسترش شهرها و محدودشدن زمین‌های کشاورزی، ارزیابی زمین‌ها برای استفادة بهینه و افزایش تولید در واحد سطح و تصمیم‌گیری هدفمند در تخصیص زمین‌های کشاورزی به بهترین کاربری، اهمیت ویژه‌ای دارد. در پژوهش حاضر مدلی برای برنامه‌ریزی تخصیص محصولات کشاورزی ارائه شده است که در آن با محاسبة میزان تناسب سرزمین ... بیشتر با توجه به رشد سریع جمعیت، توسعه و گسترش شهرها و محدودشدن زمین‌های کشاورزی، ارزیابی زمین‌ها برای استفادة بهینه و افزایش تولید در واحد سطح و تصمیم‌گیری هدفمند در تخصیص زمین‌های کشاورزی به بهترین کاربری، اهمیت ویژه‌ای دارد. در پژوهش حاضر مدلی برای برنامه‌ریزی تخصیص محصولات کشاورزی ارائه شده است که در آن با محاسبة میزان تناسب سرزمین با استفاده از سیستم‌های استنتاج‌گر قاعده‌مبنای فازی و تعیین تقاضا و مدنظر قراردادن توالی کشت محصولات، نوع محصول کشاورزی در منطقة موردنظر تعیین می‌شود. مدل ارائه‌شده با استفاده از نرم‌افزارهای GAMS 23.7، MATLAB و ArcGIS 9.3 در شهرستان برخوار و میمه واقع در استان اصفهان پیاده‌سازی شد. نتایج تخصیص محصولات کشاورزی و بررسی سه نوع تناوب زراعی موجود نشان دادند که مساحت اختصاص داده‌شده به محصولات گندم، گندم ـ ذرت، جو، جو ـ ذرت، ذرت، یونجه و سیب‌زمینی برای سال 1390 به‌ترتیب برابر با 82/27، 64/21، 27/7، 85/5، 36/7، 36/6 و 74/1 درصد از کل مساحت اختصاص داده‌شده به کاربری کشاورزی در منطقه است. همچنین که توزیع مکانی این محصولات به‌گونه‌ای است که به‌منظور دستیابی به تولید بهینه، می‌بایست کشت گندم، جو و ذرت به‌صورت سیستم کشت دومحصولی در قسمت جنوبی شهرستان، و کشت یونجه و ذرت عمدتاً در قسمت‌های شمالی شهرستان صورت گیرد. با استفاده از مدل ارائه‌شده، می‌توان مناسب‌ترین محصول برای کشت در ناحیه‌ای مشخص را تعیین کرد و با تعریف سناریوهای مختلف اطلاعات مفیدی را برای برنامه‌ریزان بخش کشاورزی تولید کرد.

ارزیابی و بهینه‌سازی روش سالومونسون و همکاران در برآورد سطح پوشش برف حوزه‌های کرج و لتیان

علی‌اکبر متکان

دوره 6، شماره 2 ، آبان 1393

چکیده

هدف از این مقاله تعیین سهم پوشش برف حوزه‌های کرج و لتیان با استفاده از تصاویر MODIS، به‌روش سالومونسون و همکاران و شناسایی منابع خطای این روش است. اهمیت سطح پوشش برف ـ به‌دلیل تأثیرگذاری بر بیلان تابش، بیلان آب و مدل‌سازی ـ انجام تحقیقات گوناگون را ضروری ساخته است. در این تحقیق برای بررسی سطح برف از داده‌های MODIS و برای ارزیابی دقت، ... بیشتر هدف از این مقاله تعیین سهم پوشش برف حوزه‌های کرج و لتیان با استفاده از تصاویر MODIS، به‌روش سالومونسون و همکاران و شناسایی منابع خطای این روش است. اهمیت سطح پوشش برف ـ به‌دلیل تأثیرگذاری بر بیلان تابش، بیلان آب و مدل‌سازی ـ انجام تحقیقات گوناگون را ضروری ساخته است. در این تحقیق برای بررسی سطح برف از داده‌های MODIS و برای ارزیابی دقت، از تصاویر LISIII-IRS استفاده‌شده است. تا کنون روش‌های متفاوتی برای استخراج سهم برف پیکسل‌ها به‌کار گرفته شده که در تحقیق حاضر از روش سالومونسون و همکاران به‌دلیل دقت مناسب و نیاز‌نداشتن به اطلاعات اولیه از منطقه استفاده‌شده و عوامل ایجاد خطا در آن شناسایی شده است. افزون بر این، ضرایب معادلة سالومونسون و همکاران با استفاده از داده‌های منطقه‌ای ایران بهینه‌سازی شده و دقت حاصل از مدل با ضرایب بهینه، در منطقه‌ای جدید ارزیابی شده است. نتایج ارزیابی دقت نشان داده‌اند که روش سالومونسون و همکاران می‌تواند سهم برف پیکسل‌های MODIS را با خطای RMS 20/0 پیکسل برآورد کند. ضرایب کاپا و دقت کلی این روش به ترتیب 84/0، 12/92 است، که دقت مناسب آن را نشان می‌دهد. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که به‌دلیل خطای بالاتر روش سالومونسون و همکاران، باید در نواحی حاشیة رودهای ایران که عموماً دارای پوشش درختی کم‌تراکم و باغ‌های پراکنده‌اند، از این روش صرف‌نظر شود. لازم است برای حذف مناطق آبی از ماسک‌های مناسب استفاده شود. بهینه‌سازی ضرایب مدل توانسته است دقت برآورد مدل را بهبود بخشد، به‌طوری‌که مقدار خطای RMS مدل با ضرایب اصلاح‌شده در منطقه‌ای جدید 258/0 پیکسل به‌دست آمده، درحالی‌که معادلة سالومونسون و همکاران در همین منطقه خطای RMS عدد 266/0 پیکسل را نشان داده است. کلید‌واژه‌ها: روش سالومونسون و همکاران، زیرپیکسل، سطح پوشش برف، شاخص تفاضلی نرمال‌شدة برف.

استفاده از تصاویر لندست و داده‌های زمین مغناطیسی در شناسایی خطواره‌های گسلی و تحلیل خاستگاه آنها در ناحیه لرستان، زاگرس چین‌خورده

ثریا عباسی

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1390

چکیده

زیرپهنه لرستان، در بخش شمال‌غرب پهنه زاگرس چین‌خورده قرار دارد. پوشش رسوبی این زیرپهنه به مانند دیگر بخش‌های کمربند چین‌خورده ـ‌ رانده زاگرس، تحت تأثیر فعالیت مجدد ساختارهای زیرسطحی در خلال کوهزایی میوسن پسین زاگرس دچار دگرریختی‌هایی شده است. از مسائل ساختاری در زیرپهنه لرستان، عدم ارتباط برخی تغییرشکل‌های سطحی با گسل‌های ... بیشتر زیرپهنه لرستان، در بخش شمال‌غرب پهنه زاگرس چین‌خورده قرار دارد. پوشش رسوبی این زیرپهنه به مانند دیگر بخش‌های کمربند چین‌خورده ـ‌ رانده زاگرس، تحت تأثیر فعالیت مجدد ساختارهای زیرسطحی در خلال کوهزایی میوسن پسین زاگرس دچار دگرریختی‌هایی شده است. از مسائل ساختاری در زیرپهنه لرستان، عدم ارتباط برخی تغییرشکل‌های سطحی با گسل‌های سطحی است. در این مطالعه، با استفاده از تصاویر لندست ETM+، و با توجه به تغییر شکل‌های سطحی چون انحنا، قطع‌شدگی و جدایش ساختارها همچون انحنای اثر محوری چین‌ها، اقدام به شناسایی و به نقشه درآوردن خطواره‌های گسلی ـ که می‌توانند مرتبط با فعالیت گسل‌های زیرسطحی باشند ـ شده است. این خطواره‌های گسلی علاوه بر دارا بودن روند شمال ـ غرب (مربوط به گسل‌های راندگی کمربند چین‌خورده ـ رانده)، دارای دو روند عمومی دیگر شمال ـ شمال غرب با جدایش راستگرد و شمال شرقی با جدایش چپگرد نیز هستند. برای تحلیل منشأ این خطواره‌ها، از انطباق آنها با داده‌های زیرسطحی چون زمین‌لرزه‌ها و خطواره‌های مغناطیسی استفاده شده است. انطباق برخی از خطواره‌های گسلی شناسایی‌شده با شکستگی‌های پی‌سنگی نشانگر پی‌سنگی بودن آنهاست؛ و بیشترین انطباق‌ها به خطواره‌‌های گسلی که روند شمال ـ شمال‌غرب دارند مربوط می‌شود. به‌علاوه، انطباق سازوکار و روند برخی از زمین‌لرزه‌های رخ‌داده در زیرپهنه ‌‌لرستان، با این خطواره‌های گسلی شناسایی‌شده نیز مؤید پی‌سنگی بودن آنهاست. اعتقاد بر این است که این خطواره‌ها در نتیجه فعالیت مجدد گسل‌های پی‌سنگی متأثر از همگرایی ورقه عربی با ایران مرکزی ایجاد شده‌اند. دیگر خطواره‌های گسلی که با روند شکستگی‌های پی‌سنگی هم‌روند نیستند، حاصل مراتب فعالیت جوان‌تر گسل‌های پی‌سنگی در پوشش رسوبی‌اند، به‌گونه‌ای که وجود سطوح جدایشی در پوشش رسوبی مانع توسعه فعالیت این گسل‌های پی‌سنگی در سطح شده است. تمرکز غالب زمین‌لرزه‌های رخ داده در زیرپهنه لرستان در محدوده گسله بالارود و پیشانی کوهستان و همروندی روند این گسل‌ها با گسلش‌های زمین‌لرزه‌ای، نشان از آن دارد که این دو پهنه از پهنه‌های اساسی پی‌سنگی در لرستان به شمار می‌آیند.

طبقه‌بندی شئ‌مبنای تصاویر بزرگ‌مقیاس ماهواره‌‌ای از مناطق شهری پیچیده برای تولید نقشة پوشش اراضی برمبنای یک مدل سلسله‌‌مراتبی جدید

محسن قلوبی؛ محمدجواد ولدان زوج؛ مهدی مختارزاده

دوره 6، شماره 4 ، دی 1393

چکیده

اطلاعات پوشش اراضی یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت شهری است و سنجش ‌‌از دور به‌عنوان فناوری ‌‌بهینه از نظر هزینه و زمان، در تولید این‌گونه اطلاعات اهمیت بسیار دارد. با توجه به وجود نواحی شهری پیچیده و متراکم در کشورهای جهان سوم، روش‌‌های شئ‌‌مبنا به‌عنوان راهکار مناسبی در پردازش تصاویر این‌گونه مناطق پیشنهاد شده‌اند. هدف ... بیشتر اطلاعات پوشش اراضی یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت شهری است و سنجش ‌‌از دور به‌عنوان فناوری ‌‌بهینه از نظر هزینه و زمان، در تولید این‌گونه اطلاعات اهمیت بسیار دارد. با توجه به وجود نواحی شهری پیچیده و متراکم در کشورهای جهان سوم، روش‌‌های شئ‌‌مبنا به‌عنوان راهکار مناسبی در پردازش تصاویر این‌گونه مناطق پیشنهاد شده‌اند. هدف پژوهش حاضر معرفی روش شئ‌‌مبنای جدیدی برای طبقه‌‌بندی مناطق شهری پیچیده با استفاده از تصاویر بزرگ‌مقیاس ماهواره‌‌ای و نزدیک‌شدن به فرایند تولید نقشة استاندارد و مؤثر با این روش است. در این مدل به‌منظور انتخاب پارامترهای قطعه‌‌بندی، از روشی جدید و همچنین از مدل طبقه‌‌‌بندی سلسله‌‌‌مراتبی به‌همراه استراتژی قانون‌مبنایی برای غلبه بر اغتشاشات بین‌کلاسی بهره‌‌گیری شد. در این حیطه ضمن بهینه‌‌‌سازی فضای ویژگی در آنالیزی چندمقیاسه، از دو روش طبقه‌‌بندی قانو‌‌ن‌‌مبنا و نزدیک‌ترین ‌‌همسایة فازی استفاده شد. روش پیشنهادی در پژوهش حاضر روی تصویر سنجندة IKONOSاز شهر شیراز پیاده‌‌سازی شد، که دقت 84 درصد با استفاده از طبقه‌‌بندی روش قانون‌مبنا و نیز دقت 87 درصد از روش طبقه‌‌بندی نزدیک‌ترین همسایة فازی به‌دست آمد. افزون‌ بر این، پیاده‌‌سازی روش پیشنهادی روی تصویر IKONOSشهر یزد، قابلیت تعمیم‌‌پذیری این روش را به سایر مناطق نشان داد. کلید‌واژه‌ها: طبقه‌‌بندی پوشش اراضی، قانون‌‌مبنا، شئ‌‌مبنا، نزدیک‌ترین همسایة فازی، نواحی پیچیده.

ارائه روشی ابتکاری بر پایه الگوریتم ژنتیک برای بهینه‌سازی تخصیص مصدومان زلزله به مراکز درمانی

حسین‌ آقامحمدی؛ محمد‌سعدی مسگری؛ سعید خسروی خسروی

دوره 5، شماره 2 ، بهمن 1392

چکیده

در زمینه مسائل تخصیص خدمات و مراکز خدماتی با ظرفیت مشخصی برای متقاضیان، مطالعات کمی صورت گرفته است و اکثر راه‌حل‌های ارائه‌شده برای این نوع مسائل، محاسباتی پیچیده دارند. برای حل این مشکل، روش‌های ابتکاری متناسب با شرایط مسئله شکل گرفته‌اند. همچنین در بیشتر کاربردها و مسائل تخصیص، بخش مهمی از اطلاعات و تحلیل‌ها جنبه مکانی دارد، ... بیشتر در زمینه مسائل تخصیص خدمات و مراکز خدماتی با ظرفیت مشخصی برای متقاضیان، مطالعات کمی صورت گرفته است و اکثر راه‌حل‌های ارائه‌شده برای این نوع مسائل، محاسباتی پیچیده دارند. برای حل این مشکل، روش‌های ابتکاری متناسب با شرایط مسئله شکل گرفته‌اند. همچنین در بیشتر کاربردها و مسائل تخصیص، بخش مهمی از اطلاعات و تحلیل‌ها جنبه مکانی دارد، ولی پژوهشگران تحقیق در عملیات و مدیریت که در این زمینه مطالعه بیشتری دارند، معمولاً به این موضوع کمتر توجه کرده‌اند. تخصیص مصدومان زلزله به مراکز درمانی را می‌توان در مسائل تخصیص‌های ظرفیت‌دار طبقه‌بندی کرد که اهمیت زیادی در مدیریت بحران زلزله دارند. از این رو، تکوین روشی مناسب برای بهینه‌سازی تخصیص مصدومان به مراکز درمانی اثر مهمی در کاهش زمان امداد‌رسانی و درنتیجه، کاهش صدمات جانی دارد. در این مقاله، ارائه روشی ابتکاری بر پایه الگوریتم ژنتیک برای بهینه‌سازی عملیات تخصیص مصدومان زلزله به مراکز درمانی، با استفاده از قابلیت‌های سامانه اطلاعات مکانی (GIS) توضیح داده می‌شود. به‌منظور بررسی کارایی الگوریتم طراحی‌شده، دو روش متفاوت برای تعداد و نحوه پراکندگی مکانی مصدومان زلزله برای منطقه مطالعه‌شده درنظر گرفته شد. مشکل دیگری که در پیاده‌سازی روش طراحی‌شده به آن توجه شده است، تأثیر میزان جمعیت اولیه الگوریتم ژنتیک در نحوه حل مسئله و زمان حل آن بود. با بررسی نتایج به‌دست آمده می‌توان گفت ساختار طراحی‌شده توانایی لازم برای حل این نوع مسائل را با انتخاب میزان جمعیت اولیه مناسب دارد.

ارزیابی مدل رگرسیون، روش کریجینگ و طبقه‌بندی نظارت‌شدة داده‌های سنجندة LISS-III در برآورد شوری خاک (مطالعة موردی: دشت ارسنجان، استان فارس)

هادی عبدالعظیمی؛ سیدکاظم علوی‌پناه؛ محمدحسین مهدیان

دوره 6، شماره 3 ، دی 1393

چکیده

استفاده از پیشرفت‌های تکنیکی اخیر در شناسایی و نقشه‌برداری شوری خاک‌ها، گامی به جلو در مدیریت خاک‌های شور است. هدف پژوهش حاضر، استفاده و ارزیابی روش‌های گوناگون برآورد شوری خاک سطحی در عمق صفر تا پنج سانتی‌متر اطراف دریاچه طشک و بختگان با وسعت 8062 هکتار است. شوری خاک در این ناحیه عامل مهمی در عملکرد محصولات کشاورزی است. در پژوهش ... بیشتر استفاده از پیشرفت‌های تکنیکی اخیر در شناسایی و نقشه‌برداری شوری خاک‌ها، گامی به جلو در مدیریت خاک‌های شور است. هدف پژوهش حاضر، استفاده و ارزیابی روش‌های گوناگون برآورد شوری خاک سطحی در عمق صفر تا پنج سانتی‌متر اطراف دریاچه طشک و بختگان با وسعت 8062 هکتار است. شوری خاک در این ناحیه عامل مهمی در عملکرد محصولات کشاورزی است. در پژوهش حاضر از سه روش متفاوت برای برآورد شوری خاک استفاده شد و نتایج این سه روش با داده‌های شوری اندازه‌گیری‌شده روی زمین مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، 143 نمونه برداشت شد و مقادیر هدایت الکتریکی عصارة استخراج‌شده از گل اشباع یا ECe آنها تهیه شد. نمونه‌های مرتبط به‌صورت منظم روی شبکه‌ای 750متری برای ارزیابی مدل رگرسیون (RM) و روش کریجینگ معمولی (OK) جمع‌آوری شدند. برای روش سوم نیز طبقه‌بندی نظارت‌شدة (Scl) تصاویر ماهواره‌ای مربوط به سنجندة LISS-III به کار گرفته شد. در این پژوهش از مدل‌های رگرسیونی خطی، توانی و نمایی به منظور تخمین مقادیر شوری استفاده شد و مقادیر رقومی تصاویر ماهواره‌ای در آنها به‌عنوان متغیر مستقل و مقادیر Ece به‌عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. برای تولید نقشة تخمین شوری از روش کریجینگ استفاده شد. در مورد تصاویر ماهواره‌ای، پیکسل‌های آموزشی با الگوریتم حداکثر احتمال مشابهت، طبقه‌بندی و سپس نقشة پوشش زمین تهیه شدند. نتایج پژوهش نشان دادند که مدل‌های رگرسیونی نمی‌توانند مقادیر شوری را به‌خوبی تخمین بزنند و شاخص‌های پوشش گیاهی همبستگی ضعیفی با مقادیر شوری خاک سطحی دارند. در مکان‌هایی که مقادیر شوری بیشتر از 16 دسی‌زیمنس بر متر بود، درصدهای شوری منتج از طبقه‌بندی نظارت‌شده و روش کریجینگ معمولی تقریباً مشابه بودند اما در سایر کلاس‌های شوری، مقادیر به‌دست‌آمده از این دو روش با یکدیگر تفاوت داشتند. در طبقه‌بندی نظارت‌شدة داده‌های سنجندة LISS-III، سطوح خاک بایر با مقادیر شوری بیش از 16 دسی‌زیمنس بر متر، با موفقیت شناسایی و تفکیک شدند. مدل رگرسیون، 100درصد محدودة مطالعه‌شده را شور برآورد کرد و روش کریجینگ، 6/87 درصد از خاک‌های منطقه را به‌عنوان خاک شور، <4 دسی‌زیمنس‌برمتر، طبقه‌بندی کرد در حالی‌که طبقه‌بندی نظارت‌شدة داده‌های سنجندة LISS-III، 5/62 درصد از خاک‌های منطقه را شور تشخیص داد. هر کدام از این روش‌ها محدودیت‌هایی دارند، از این رو به‌منظور برآورد شوری خاک، تلفیق آنها پیشنهاد می‌شود.

بهبود تخمین ارتفاع جنگل با روش بهینه‌سازی کوهرنس هوش جمعی ذرات به‌کمک داده‌های تداخل‌سنجی پلاریمتریک

سیده سمیرا حسینی؛ حمید عبادی؛ یاسر مقصودی

دوره 8، شماره 3 ، تیر 1395، ، صفحه 25-38

چکیده

ازآنجاکه درختان نقش اساسی در تغییرات دی‌اکسید کربن و شرایط آب‌وهوایی دارند، تخمین زیست‌تودة موجود در درختان بسیار اهمیت دارد. روش‌های راداری که پارامترهای ساختاری را در تخمین زیست‌توده در نظر نمی‌گیرند منجر به نتایجی با سطح اشباع پایین می‌شوند. ارتفاع از پارامترهای ساختاری است و یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در بهبود تخمین ارتفاع ... بیشتر ازآنجاکه درختان نقش اساسی در تغییرات دی‌اکسید کربن و شرایط آب‌وهوایی دارند، تخمین زیست‌تودة موجود در درختان بسیار اهمیت دارد. روش‌های راداری که پارامترهای ساختاری را در تخمین زیست‌توده در نظر نمی‌گیرند منجر به نتایجی با سطح اشباع پایین می‌شوند. ارتفاع از پارامترهای ساختاری است و یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در بهبود تخمین ارتفاع استفاده از کوهرنس بهینه است. در این مقاله، از داده‌های شبیه‌سازی‌شده در باندهای P و L برای تخمین ارتفاع به روش‌های تفاضلی، اندازه همدوسی، ترکیبی و Polarization Coherence Tomography (PCT) استفاده شده است. روش تفاضلی باعث تخمین ارتفاع کمتر از مقدار واقعی به‌اندازة 14 متر در باند P و 11 متر در باند L شده است؛ درحالی‌که روش اندازة همدوسی، به‌نسبت روش تفاضلی، نتایج بهتری به‌دست می‌آورد و اختلاف مقادیر میانگین ارتفاعات در این روش با مقادیر واقعی در باند P، 8 متر و در باند L، 2 متر است. روش‌های ترکیبی و PCT نتایجی نزدیک به هم دارند و اختلاف میانگین مقادیر ارتفاعات به‌دست‌آمده با مقدار واقعی کمتر از 2 متر است اما نتایج حاصل از روش PCT به‌دلیل استفاده از کوهرنس بهینه، از روش ترکیبی بهتر است. روش بهینه‌سازی کوهرنس به روش PSO که در این مقاله پیشنهاد شده است نتایجی بهتر از روش‌های دیگر حاصل کرده است و اختلاف میانگین مقادیر ارتفاعات به‌دست‌آمده با مقدار واقعی به کمتر از 5/0 متر می‌رسد.

پایش و پیش‌بینی وقوع طوفان‌های گردوغبار با استفاده از داده‌های دورکاوی، سیستم اطلاعات مکانی و داده‌های زمینی براساس بررسی تغییرات پوشش گیاهی و عناصر اقلیمی (مطالعۀ موردی: جنوب و جنوب‌شرق ایران)

احسان تمسکی؛ اسداله خورانی؛ علی درویشی بلورانی؛ احمد نوحه‌گر

دوره 7، شماره 4 ، بهمن 1394، ، صفحه 27-44

چکیده

پدیدۀ طوفان‌های گردوغبار از مهم‌ترین مخاطرات زیست‌محیطی جهان امروز است که هرساله خسارت‌های جبران‌ناپذیری را بر بخش‌های گوناگون، ازجمله محیط‌‌زیست و سلامت انسان‌ها وارد می‌کند. هدف از این مطالعه پایش و پیش‌بینی وقوع طوفان‌های گرد‌و‌غبار در جنوب و جنوب‌شرق ایران با استفاده از داده‌های سنجش‌ از دور در تلفیق با اطلاعات ایستگاهی ... بیشتر پدیدۀ طوفان‌های گردوغبار از مهم‌ترین مخاطرات زیست‌محیطی جهان امروز است که هرساله خسارت‌های جبران‌ناپذیری را بر بخش‌های گوناگون، ازجمله محیط‌‌زیست و سلامت انسان‌ها وارد می‌کند. هدف از این مطالعه پایش و پیش‌بینی وقوع طوفان‌های گرد‌و‌غبار در جنوب و جنوب‌شرق ایران با استفاده از داده‌های سنجش‌ از دور در تلفیق با اطلاعات ایستگاهی است. به این منظور، از 92 تصویر ماهواره‌ای سنجندۀ مودیس و نیز داده‌های سازمان هواشناسی ایران در 18 ایستگاه همدیدی جنوب و جنوب‌شرق کشور طی سال‌های 2001 تا 2009 استفاده شد. در این مطالعه، روزهای گردوغباری با دو منشأ نزدیک و خارج از ایستگاه‌های همدیدی استخراج شد. پس از پایش سالیانه و ماهیانۀ طوفان‌ها، با استفاده از عناصر اقلیمی و شاخص NDVI برای پیش‌بینی طوفان‌های گردوغبار، با استفاده از مدل رگرسیون مکانی چندمتغیره اقدام شد. نتایج نشان می‌دهد که در اوایل هر سال میلادی وقوع طوفان‌ها افزایش و پس از ماه‌های ژوئن و ژوئیه سیر نزولی پیدا می‌کند. همچنین، گردوغبار با منشأ نزدیک ایستگاه باعث ایجاد بیشترین روزهای گردوغباری در منطقه است، به‌طوری‌که بیش از 78 درصد از روزهای گردوغباری بر اثر وقوع این نوع گردوغبار ایجاد شده است. آزمون اعتبارسنجی روابط رگرسیونی نشان داد که این روابط فراوانی طوفان‌های گردوغبار را در ماه‌های گرم و پرغبار با دقت بالاتری پیش‌بینی می‌کنند. با توجه به اینکه عمدۀ گردوغبار این منطقه با منشأ نزدیک ایستگاه‌هاست، می‌شود با اقدامات بیابان‌زدایی و مقابله با فرسایش بادی حجم قابل‌توجهی از این طوفان‌ها را کاهش داد

بررسی کارایی شاخص‌های پوشش‌گیاهی در تحلیل خشکسالی کشاورزی با استفاده از تکنیک سنجش از دور در حوزه آبخیز کرخه

مهشید کریمی؛ کاکا شاهدی؛ طیب رضیئی؛ میرحسن میریعقوب زاده

دوره 11، شماره 4 ، بهمن 1398، ، صفحه 29-46

https://doi.org/10.52547/gisj.11.4.29

چکیده

خشکسالی، یکی از بلایای طبیعی است که ممکن است در هر اقلیمی ‌رخ دهد. در دهه‌های اخیر، کشور ایران به طور پیاپی تحت تأثیر خشکسالی‌های شدید و گسترده قرار داشته و آثار زیانباری بر بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله بخش کشاورزی، محیط زیست و منابع آب کشور تحمیل کرده است. امروزه برای شناسایی و تحلیل خشکسالی‌های کشاورزی از شاخص‌های پوشش‌گیاهی ... بیشتر خشکسالی، یکی از بلایای طبیعی است که ممکن است در هر اقلیمی ‌رخ دهد. در دهه‌های اخیر، کشور ایران به طور پیاپی تحت تأثیر خشکسالی‌های شدید و گسترده قرار داشته و آثار زیانباری بر بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله بخش کشاورزی، محیط زیست و منابع آب کشور تحمیل کرده است. امروزه برای شناسایی و تحلیل خشکسالی‌های کشاورزی از شاخص‌های پوشش‌گیاهی که به کمک فن‌آوری سنجش از دور بدست می‌آیند، استفاده می‌شود. بر این اساس، هدف از این پژوهش، بررسی کارایی شاخص‌های پوشش‌گیاهی NDVI، EVI و VCI در شناسایی و تحلیل خشکسالی کشاورزی در حوزه آبخیز کرخه است. برای محاسبه این نمایه‌ها، تصاویر سنجنده مودیس) ماهواره Terra، محصولMOD13A2 ) طی مدت 17 سال در دوره آماری 2000-2017 استفاده شد. دقت نمایه‌های یاد شده با شاخص ZSI محاسبه شده در 11 ایستگاه باران‌سنجی و تبخیرسنجی واقع در حوضه کرخه برای دوره‌ آماری 1379-1396 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد تغییرات NDVI، EVI و VCI، در ایستگاه‌های مورد مطالعه، در طول دوره‌ آماری تقریبا یکسان است. به‌طوریکه کمترین مقدار پوشش‌گیاهی در سال 1379 و در ایستگاه دهنو، بیشترین مقدار پوشش‌گیاهی در سال 1380 و در ایستگاه هلیلان-سیمره مشاهده شد. اما بررسی ZSI نشان داد از سال 1379 تا 1385 اکثر ایستگاه‌ها با خشکسالی مواجه بوده‌اند. به‌طوریکه در سال‌های 1386، 1387 و 1388 تمامی‌ایستگاه‌ها با خشکسالی‌ شدید مواجه و شدیدترین خشکسالی در سال 1387 رخ داده و ایستگاه نظرآباد، خشک‌ترین ایستگاه در این سال بوده است. سپس به منظور صحت‌سنجی نتایج شاخص‌های گیاهی با شاخص ZSI مورد ارزیابی قرار گرفت. رابطه همبستگی پیرسون بین میانگین شاخص‌های پوشش‌گیاهی NDVI، EVI و VCI با میانگین ZSI به ترتیب برابر با 706/ 0، 725/ 0 و 765/0 است که هر سه شاخص پوشش‌گیاهی با شاخص ZSI در سطح یک درصد معنی دار هستند. همانطور که مشاهده شد با توجه به نتایج، شاخص ZSI تا حدودی نتایج NDVI ، EVI و VCI را تأیید می‌کند. اما نتایج این پژوهش، نشان داد که همزمانی وقوع خشکسالی هواشناسی و کشاورزی در تمام سال‌ها وجود ندارد، بنابراین علاوه بر بارش دیگر متغیرهای اقلیمی ‌نیز باید در نظر گرفته شوند.

برآورد کمّی ریسک خطوط انتقال گاز با استفاده از تحلیل‌های مکانی در محیط GIS

فریده رضایی نوده؛ محمد کریمی؛ موسی جباری قره‌باغ

دوره 8، شماره 4 ، آذر 1395، ، صفحه 31-44

چکیده

انتقال گاز از محل تولید به موقعیت مصرف‌کنندگان نیازمند شبکة‌ توزیع گسترده‌ای است. رشد و توسعة‌ مناطق مسکونی و صنعتی سبب افزایش مصرف گاز و متراکم‌ترشدن شبکة خطوط لولة گاز ‌شده و خطرهای ناشی از خرابی خط لوله و نشت گاز رو به افزایش است. به‌منظور جلوگیری از خسارت مخاطرات احتمالی و کاهش آنها، مطرح‌کردن چارچوبی برای برآورد ریسک ضروری ... بیشتر انتقال گاز از محل تولید به موقعیت مصرف‌کنندگان نیازمند شبکة‌ توزیع گسترده‌ای است. رشد و توسعة‌ مناطق مسکونی و صنعتی سبب افزایش مصرف گاز و متراکم‌ترشدن شبکة خطوط لولة گاز ‌شده و خطرهای ناشی از خرابی خط لوله و نشت گاز رو به افزایش است. به‌منظور جلوگیری از خسارت مخاطرات احتمالی و کاهش آنها، مطرح‌کردن چارچوبی برای برآورد ریسک ضروری است. روش کمّی یکی از دقیق‌ترین و پیچیده‌ترین روش‌های ارزیابی ریسک خط لوله به‌شمار می‌رود. در این روش، ریسک با استفاده از دو کمیت احتمال خرابی خط لوله و احتمال مرگ‌ومیر ناشی از پیامدهای حوادث نشت گاز محاسبه می‌شود. هدف‌ اساسی‌ این تحقیق عرضة چارچوبی مناسب برای برآورد کمی ریسک خط لولة گاز است. در بیشتر مطالعات در زمینة ریسک خطوط انتقال گاز، محاسبات فقط برای یک خط لوله انجام شده است. نوآوری این تحقیق ارتقای برآورد کمّی ریسک در نقاط مجاور خط لوله، با به‌کارگیری تحلیل‌های مکانی در محیط GIS و بررسی آثار تجمعی چندین خط بر ریسک در یک نقطة معین است. نتایج نهایی در قالب نقشة‌ ریسک برای خط لوله و محیط اطراف آن تهیه شده است. بر طبق نقشة‌ تولیدشده، محدوده‌ای از منطقه ریسک بالاتر از 1E-05 دارد که ‌دلیل آن قرارگرفتن در راستای میانگین جهت وزش باد در منطقه و اثر تجمعی چندین قسمت از خط لوله است. با استفاده از نقشه‌های تولیدشده می‌توان در جهت به‌حداقل‌رساندن سطح ریسک و مدیریت ایمنی خطوط لولة موجود اقدام کرد و بدین‌ترتیب پیاده‌سازی روش کمّی برآورد ریسک در GIS، توانایی تشخیص و بصری‌سازی فواصل خطرناک، محدودة آسیب‌پذیری و مناطق پرخطر بر اثر پیامدهای گوناگون نشت گاز را فراهم آورد.

تعیین مناسب‌ترین طیف الکترومغناطیس برای پیش‌بینی عناصر غذایی در برخی گونه‌های مرتعی، با استفاده از طیف‌سنجی

علیرضا محمودی؛ مرضیه مکرم

دوره 14، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 31-46

https://doi.org/10.52547/gisj.14.3.31

چکیده

امروزه از علم سنجش از دور برای مطالعات گیاهی ازجمله تعیین مواد مغذی، بیماری‌های گیاهی، کمبود آب یا مازاد آن، شناسایی علف‌های هرز استفاده می‌شود. گیاه، براساس ویژگی‌هایی که دارد، با برخورد امواج الکترومغناطیس به آن واکنش‌های متفاوتی در مقابل امواج (میزان جذب، انعکاس یا عبور) از خود نشان می‌دهد. ازجمله اطلاعاتی که علم سنجش در این ... بیشتر امروزه از علم سنجش از دور برای مطالعات گیاهی ازجمله تعیین مواد مغذی، بیماری‌های گیاهی، کمبود آب یا مازاد آن، شناسایی علف‌های هرز استفاده می‌شود. گیاه، براساس ویژگی‌هایی که دارد، با برخورد امواج الکترومغناطیس به آن واکنش‌های متفاوتی در مقابل امواج (میزان جذب، انعکاس یا عبور) از خود نشان می‌دهد. ازجمله اطلاعاتی که علم سنجش در این زمینه می‌تواند به‌دست آورد میزان مواد مغذی موجود در گیاه است. با تعیین میزان مواد مغذی موجود در گیاه، می‌توان از مقدار کود مورد نیاز گیاه آگاهی یافت و از سویی، این مواد مغذی، به‌ویژه گیاهان مرتعی را شناسایی کرد. هدف از این مطالعه تعیین مواد مغذی موجود در گیاهان مرتعی مریم‌نخودی دارابی، اسفند، پنج‌انگشت، اسفند رومی، کُنار، شکر شفا با به‌کارگیری دانش سنجش از دور است. برای رسیدن به این هدف، با استفاده از طیف‌سنج در بازة طیفی ۳/۰ تا ۱/۱ میکرومتر، واکنش گیاه به امواج الکترومغناطیس مشخص شد. سپس با تعیین مواد غذایی موجود در این گیاهان، رابطة بین میزان انعکاس‌های امواج الکترومغناطیس با مقدار مواد مغذی در این گیاهان تعیین شد. نتایج نشان داد که در گیاه اسفند رومی باند ۱۰۲۶ نانومتر، در گیاه اسفند باند ۱۰۴۰ نانومتر، در گیاه کُنار باند ۱۰۴۶ نانومتر، در گیاه مریم‌نخودی باند ۱۰۳۰، در گیاه پنج‌انگشت باند ۴۰۰ و ۱۰۳۸ و در شکر شفا باند ۱۰۳۸ مؤثرترین باندها در پیش‌بینی مقدار P مؤثرند. از دیگرسو، به‌منظور پیش‌بینی Zn در گیاه اسفند رومی باند ۱۰۲۶ نانومتر، در گیاه اسفند باند ۱۰۴۰، در گیاه کُنار باند ۱۰۴۵، در گیاه مریم‌نخودی باند ۱۰۳۰، در گیاه پنج‌انگشت باند ۱۰۱۰ و در شکر شفا باند ۱۰۲۸ مؤثرترین باندها به‌شمار می‌روند. به‌منظور پیش‌بینی Cu با استفاده از مقادیر باندهای طیفی، مشخص می‌شود در گیاه اسفند رومی باند ۴۰۲ نانومتر، در گیاه اسفند باند ۴۱۰، در گیاه کُنار باند ۱۰۴۶، در مریم‌نخودی باند ۱۰۳۰، در پنج‌انگشت و در شکر شفا باند ۱۰۳۸ مؤثرترین باندها محسوب می‌شوند.

پهنه‌بندی پارامترهای مقاومت برشی خاک (مطالعة موردی: شهر کرمانشاه)

حسن شرفی؛ رضا فرجی

دوره 15، شماره 4 ، بهمن 1402، ، صفحه 31-40

https://doi.org/10.48308/gisj.2022.102887

چکیده

به‌منظور شناخت ساختگاه، به‌دست‌آوردن پارامترهای مقاومتی خاک کاری ضروری و درعین‌حال هزینه‌بر و زمان‌گیر است. در این پژوهش، با استفاده از 135 گمانة ژئوتکنیکی حفر شده در شهر کرمانشاه، پهنه‌بندی پارامترهای مقاومت برشی خاک (زاویة اصطکاک و چسبندگی) با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS و روش درون‌یابی کریجینگ معمولی (با شبه‌واریوگرام‌های ... بیشتر

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 2 (1389)

دوره 1 (1388)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده